شهر گرمسار در استان سمنان قرار دارد و قدمت آن به سال ها پیش و دوران اشکانیان باز می گردد. شهر گرمسار در همسایگی کویر بنا نهاده شده و برای آن لقب خورشید تابان را انتخاب کرده اند و اولین زیستگاه یوزپلنگ ایرانی می باشد. این شهر در همسایگی کوه دماوند و چندین قله دیگر قرار دارد و رودخانه ها و چشمه ساران پر آبی از آن عبور می کنند که جلوه خاصی به دیدنی های شهر گرمسار بخشیده اند. علاوه بر جاذبه های طبیعی چندین بنای تاریخی نیز در گرمسار وجود دارد که اکثر آن ها مکان های مذهبی هستند. برای سفری کوتاه به گرمسار با الی گشت همراه باشید.
مطالب مرتبط: روستای پاده در استان سمنان با آفریقای کوچک ایران آشنا شوید، پارک ملی کویر
در زمان اشکانیان شهر گرمسار خواران نامیده می شد و سمنانی ها هنوز آن را خواره می گویند، برای انتخاب چنین اسمی دو دلیل عنوان شده است یکی از آن ها ارتفاع کم تر آن نسبت به کویرهای اطراف که به همین دلیل آن را خوار یا کم ارتفاع نامیده اند و دیگری برگرفته شدن خورشید و ماه از کتاب اوستا است و به همین دلیل معنی نام آن را سرزمین خورشید درخشان یا ماه تابان نامیده بودند.
در زمان بعد از اسلام خوار یکی از شهرهای مهم ری بود و مانند بسیاری از دیگر شهرهای ایران مورد هجوم قوم مغول قرار گرفت. در طول حمله که در سال ۶۱۶ هجری قمری روی داد خوار توسط مغول ها تصرف شد و هلاکو خان به تخریب و تصرف قلعه های اسماعیلیه پرداخت. ایل خانان مدت زیادی به این مناطق حکومت کردند تا این که سربه داران از غرب بر علیه آنان شورش کردند اما در سال ۷۶۶ جددا عده ای از صحرا نشینان مغول سمنان و چند ناحیه دیگر را تصرف کردند. تا این که در سال ۹۰۹ هجری قمری سلسله صفویه توسط شاه اسماعیل تاسیس شد و این منطقه را تحت سلطه خود در آورد.
در دوره قاجر پس از انتقال پایتخت به تهران این شهر برای ایجاد امنیت در برابر ترکمانان محل سکونت فرستادگان قاجار شد و هم اکنون نیز به دلیل فاصله کمی که با شهر تهران دارد مورد توجه بسیاری از صنعتگران و سرمایه گذاران قرار گرفته و شهرک های صنعتی متعدد در آن احداث شده اند.
به دلیل خشکی آب و هوای بخش بزرگی از ایران و بارش کم در بیش از شش ماه از سال در اکثر شهرها و روستاهای آن و در نتیجه فصلی بودن آب بسیاری از رودخانه ها و عدم امکان دسترسی به آب، برای تامین آب شیرین در شهرهای مختلف و فصول خشک سال تدابیر مختلفی اندیشیده اند. احداث بند، قنات و آب انبار را می توان از این جمله نام برد. آب انبار که یکی از دیدنی های شهر گرمسار است نیز در همین دسته از سازه ها قرار می گیرد. آب انبار گرمسار بزرگ ترین آب انبار منطقه است و از بناهای بسیار جالب این شهر محسوب می شود. ساخت آن به دوره قاجار باز می گردد و در ضلع شمالی مسجد جامع گرمسار ساخته شده است.
منبع بزرگ و اصلی این مورد از جاذبه های گرمسار به شکل گنبدی پلکانی و مدور از آجر می باشد، در زمان ساختی داخل کوچه قرار داشت که امروز به شکل میدان درآمده است. تعداد پله های گرد آن از زمین تا ابتدای بادگیر ۲۴ پله می باشد. عمق آبگیر آن حدود ۱۴ متر بوده که به مدت ۵ ماه از سال، آب آشامیدنی اهالی شهر و حومه آن را تأمین می کرده است. در رأس گنبد این آب انبار یک هواکش مکعبی شکل کوچک برای تهویه هوای داخل و خنک نگه داشتن آب داخل منبع تعبیه شده است.
پروفسورکردوانی پدر کویر شناسی ایران بود و به خاطر خدمات ارزنده ای که به کویرها و بیابان های ایران کرد این پارک جنگلی که در دل کویر احداث شده است به نام او نام گزاری شده است. این پارک با وسعت ۹۰ هکتار قابلیت جذب توریسم و تبدیل به یک منطقه توریستی را دارد و یکی از دیدنی های شهر گرمسار محسوب می شود. نهالکاری در این پارک جنگلی از سال ۱۳۶۳ آغاز شده است. دو پارک دو چاه تاسیس شده که وظیفه آبرسانی به ۶۰ هزار اصله درخت پارک را بر عهده دارند.
کاروانسرای قصر بهرام (شاه عباسی) مربوط به دوره ساسانی می باشد و توسط شاه بهرام ساسانی یا بهرام گور ساخته شده است. سپس توسط شاه عباس صفوی باز سازی شده و به عنوان کاروانسرا مورد استفاده قرار گرفته است. راه دسترسی به آن از مرکز شهر پیشوا می باشد. این مورد از دیدنی های شهر گرمسار بیشتر شبیه کاروانسراهای شهری است و شباهت آن به کاروانسراهای میان راه کمتر است، به گفته برخی از کارشناسان برخلاف نامش ساختمانی برای اقامت سلاطین صفوی در مواقع شکار و سفرهای شاهانه بوده است.
نکته مهم و قابل توجه در این بنا، نحوه تهیه آب مورد نیاز ساکنان آن بوده است:، آب به وسیله دو مجراى روى هم، که مجراى زیرین از لوله هاى سفالین و دیگرى مانند نهرى سنگى از تخته سنگ هاى سفید یکپارچه ساخته شده بود، به بنا منتقل مى شد. این آب مصرفى از چشمه شاه دامنه سیاه کوه به استخرهاى بزرگ مقابل بنا منتقل مى شد.
در یک کیلومتری جنوب شرقی کاروانسرای قصر بهرام یکی دیگر از دیدنی های شهر گرمسار قرار دارد که تاریخ تاسیس آن به دوره صفویه باز می گردد و قصر حرمسرا نام دارد. گفته می شود شاهان صفوی در سفرهای خود از این ساختمان برای اسکان محرامشان و یا در واقع حرمسرا استفاده می کردند و در سایر مواقع شکارچیان سلطنتی در آن اقامت داشتند. در جنوب غربی حرمسرا، تالار بزرگی وجود دارد که در آن دو ایوان ساخته شده است. در قسمت شمالی این ایوان ها ۲ اتاق وجود دارد که بررسی ها نشان می دهد زمان ساخت آن با سایر قسمت ها متفاوت است و بعد از مدتی به ساختمان اصلی افزوده شده است. با توجه به خرابی کامل تالارهای شمالی این سازه و تخریب نسبی بقیه ساختمان به نظر می رسد که زلزله ای ویرانگر موجب از بین رفتن این بنا شده است و این ها در واقع بقایای به جا مانده از بنای حرمسرای صفوی می باشند.