حمام گله داری، موزه مردم شناسی در استان هرمزگان

حمام گله داری در هرمزگان

بندرعباس، قلب تپنده ی تاریخ و صنعت و تجارت در جنوب ایران است که از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شهر بندرعباس بزرگ ترین بندر تجاری ایران است که حوادث مختلفی را پشت سر گذاشته و یکی از آنها تسخیر آن توسط پرتغالی ها بوده است. در طول تاریخ پر فرازو نشیبی که این شهر داشته جاذبه های زیادی در آن به جا مانده است که یکی از مهمترین آن ها حمام تاریخی «گله داری» است. این حمام در حال حاضر به موزه مردم شناسی در استان هرمزگان معروف است و بازدیدگان زیادی دارد؛ در ادامه همراه الی گشت باشید تا بیشتر درباره ی حمام گله داری در هرمزگان برایتان شرح دهیم.

مطالب مرتبط:
در هرمزگان چه غذاهایی بخوریم؟
جزایر ناز، یکی از عجایب هفتگانه ی قشم

حمام گله داری در جنوب بندرعباس و نزدیک به سواحل نیلگون خلیج فارس قرار گفته است و برای دسترسی به آن باید به محله ی شاهی یا همان اوزی ها بروید. در دهه ی ۱۳۴۰ با توجه به لوله کشی شهری و به وجود آمدن حمام در منازل شهری دیگر کاربرد این حمام بین عموم مردم کمرنگ شد و در اوایل دهه ۱۳۷۴ توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با شماره ی ثبت ۲۰۰۳ در فهرست آثار ملی قرار گرفت. با خرید بلیط هواپیما بندرعباس می توانید خود را به این استان و شهر برسانید.

تاریخ حمام گله داری در هرمزگان

حمام گله داری که در گذشته یکی مهمترین مراکز بین مردم بوده توسط یک تاجر سرشناس و خیر به نام «شیخ احمد گله داری» ساخته شده است. قدمت این حمام به اواخر قرن سیزدهم هجری قمری که مربوط به حکومت قاجاریه می شود باز می گردد. وی پس از اتمام ساخت این حمام آن را به مسجد گله داری وقف کرد. به گفته بسیاری از محلی این شهر حمام گله داری در قدیم بسیار شلوغ بوده و مردم زیادی از آن استفاده می‌کردند و رونق فراوانی داشت؛ به گونه‌ای که یکی از اهالی قدیمی محله گله داری در خاطراتش از این حمام این‌گونه بیان می‌کند که این حمام در نوبت زنان کاملا قرق می‌شده و زنان بندرعباس، با تشریفات خاصی از صبح تا بعدازظهر را در این حمام مشغول استحمام بوده اند.

مشخصات معماری حمام گله داری

• نمای بیرونی حمام

اگر بخواهیم مشخصات حمام گله داری را شرح دهیم، این حمام از سنگ های اسفنجی و ساروج محلی به همراه گچ های دستکوب ساخته شده است. البته برای انتخاب این سنگ ها بالا بودن قدرت جذب رطوبت در این سنگ ها بوده است، با توجه به بالا بردن رطوبت در این منطقه لزوم استفاده از آن‌ها احساس شده است. این سنگ‌های اسفنجی از خلیج فارس تهیه می‌شده‌اند. از سایر مصالح به کار رفته در بنا نیز باید به آجر فرش در کف حمام اشاره کرد. این حمام دارای ۵ گنبد است.

• نمای داخلی حمام

فضای داخلی حمامی کمی جذاب تر از نمای بیرونی حمام است و شاید همین خود دلیلی شده تا حمام گله داری به موزه مردم شناسی این شهر هم تبدیل بشود. در داخل این حمام قسمت های مختلفی مثل بینه، سربینه، گرم هانه و خزینه وجود دارد که این موارد درست شبیه به تمامی حمام های تاریخی است که در مناطق کویر مرکزی ساخته می شده است. وقتی می خواهید وارد حمام شوید، یک راهروی هشتی به چشم می خورد که دارای ابعاد کوچکی است و علت کوچک بودن آن هم تنظیم دما و میزان رطوبت محیط داخلی حمام بوده است.

• بینه

فضایی که برای بینه در نظر گرفته شده است هم نیز به شکل یک ۸ ضلعی می باشد. در اطراف این هشت ضلعی، ۴ سکو به عنوان نشیمن و رختکن ساخته شده است که وقتی وارد حمام می شوید همین نشیمن گاه ها بسیار به چشم می آید. مانند تمامی حمام های ایرانی یک حوض در مرکز اصلی حمام وجود دارد که جلوه ی خاصی به حمام می دهد و البته علاوه بر زیبایی کاربرد بسیاری هم دارا هست. پس از اینکه بازدیدتان از بینه حمام گله داری در هرمزگان به پایان رسید به محدوده ی میاندر خواهید رسید که در واقع محلی برای ارتباط بینه با گرمخانه حمام بوده و عموما محیط داخلی آن سرد و مرطوب است. قسمت سربینه نیز بخشی از حمام است که محل شست و شو بوده و دارای دو سکوی نشیمن است، ضمن آن که بخار نیز به آن می‌رسد.

• خزینه

یکی دیگر از بخش های مهم این حمام که دارای نام بسیار آشنا و همینطور اهمیت بالایی هم در حمام می باشد قسمت خزینه است. در این قسمت از حمام معمولا آب مورد استفاده افرادی که به حمام آمده اند گرم می شود و معمولا دارای فضای گرم و خشکی است. آبی که در خزینه گرم می‌شود توسط کانال‌هایی که از جنس ساروج و سنگ ساخته شده‌اند، به قسمت‌های مختلف حمام منتقل می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

• سیستم گرمایشی حمام

جالب است بدانید که آب این حمام از چاهی به عمق ده متر که همچنان هم پابرجاست تامین می شده و در آن زمان که این حمام مورد استفاده داشته برای گرمایش آب حمام از نیروی کمکی گاو که در مسیر (گاورو) «گوچی» که اگر بخواهیم با لهجه ی محلی های این هرمزگان بیان کنیم «گاو و گوچه» می شود استفاده می شده است، به این معنا که چاه چرخ گاوی به طور دائم در حال حرکت بوده و آب را از چاه به انبار ذخیره آب می‌ریخته صورت می‌گرفته‌ است. سیستم گرمادهی حمام شامل انبار سوخت، آتشدان، دیگ، دودکش‌ها و گودال جمع ‌آوری خاکستر است. فضای گرم ‌کننده حمام که به علت نگهداری گرما در عمق زمین قرار گرفته ‌است

تبدیل حمام گله داری به موزه مردم شناسی

پس از این که سال های این بنای تاریخی ارزشمند در استان هرمزگان به فراموشی سپرده شده بود، اما با قرار گیری آن در فهرست آثار ملی ایران از سال ۱۳۷۴ تاکنون مرمت های بسیاری بر روی آن انجام شده تا به نوعی این بنای تاریخی احیا شود و به منظور معرفی تاریخ و آداب و رسوم مردمان هرمزگان استفاده شود. حتما پیشنهاد می کنیم در سفرتان به این شهر حمام گله داری (موزه مردم شناسی) را هم در لیست جاذبه های دیدنی خودتان قرار دهید.

دسترسی به حمام گله داری در هرمزگان

آدرس: هرمزگان، بندرعباس، خیابان امام خمینی، محله قلعه شاهی(اوزی‌ها)