جاذبه های هرمز یکی از دیدنی های منحصربه‌فرد ایران است که در جنوب کشور و خلیج فارس قرار دارد. برای دیدن این منطقه زیبا و اسرارآمیز قبل از هر چیز باید بدانیم که جزیره هرمز کجا است؟ هرمز جزیره‌ای دایره‌ای شکل در در خلیج فارس که ۴۲ کیلومتر مربع مساحت داشته و در هشت کیلومتری بندرعباس قرار گرفته است. نام هرمز از بندر بزرگ و مهم هرمز کهنه که حدود شصت کیلومتر با این جزیره فاصله داشت گرفته شده است. این جزیره از قرن‌ها پیش منطقه‌ای مهم در زمینه تجارت دریایی و مناسبات سیاسی بوده است. آب و هوای خشک و گرمای طاقت‌فرسا در این منطقه باعث می‌شود تا هرمز به‌صورت جزیره‌ای متروک و غیرقابل سکونت به‌نظر برسد. با این وجود باید گفت که جزیره هرمز یکی از جاذبه‌های استثنایی برای گردشگری در جنوب ایران است.
فایل صوتی جاذبه های هرمز را اینجا بشنوید:
وجود لایه‌های مختلفی از رسوب‌ها و مواد آتشفشانی کیفیت و رنگ‌بندی اعجاب‌آوری به خاک این جزیره بخشیده است. خاک متفاوت و متنوع این جزیره سبب شده تا هرمز برای زمین‌شناسان در حکم بهشت و جزیره گنج باشد. استخراج نمک‌های مرغوب و طعم‌دهنده‌های غذایی از خاک شگفت‌انگیز هرمز یکی از منابع اصلی درآمد ساکنان این جزیره است. این خاک زیبا و عوارض طبیعی متنوع و حیرت‌آوری که در نقاط مختلف جزیره وجود دارند باعث شده تا جزیره هرمز به یکی از مناطق دیدنی جنوب ایران تبدیل شود. با مجله گردشگری الی گشت همراه باشید تا با ده تا از دیدنی ترین جاذبه های هرمز که قبل از مرگ باید دید آشنا شوید.
دره مجسمه ها
یکی از جاذبه های هرمز که گردشگران را تحت تأثیر قدمت و فضای خاصّ خود قرار می‌دهد دره مجسمه ها است. این منطقه که در بخش جنوب غربی جزیره قرار دارد یکی از زیباترین پدیده‌های زمین‌شناسی در جنوب ایران است که میلیون‌ها سال قدمت دارد. دلیل نام‌گذاری این مکان دیدنی با عنوان دره ستاره ستون‌ها، صخره‌ها و عوارض طبیعی مختلفی است که با ظاهری ویژه و تخیّل برانگیز پیش چشم گردشگران خودنمایی می‌کنند. این سنگ‌ها و صخره‌ها میلیون‌ها سال در عمق دریا قرار داشته‌اند. پس از عقب‌نشینی آب دریا این منطقه به قسمت خشکی ملحق شده و سنگ‌ها و صخره‌های سر برآورده از آب میلیون‌ها سال در معرض بادهای شدید و باران‌های سیل‌آسا قرار گرفته‌اند.
دره مجسمه‌ها یکی از جاذبه های دیدنی هرمز در محدوده‌ای به طول بیش از یک کیلومتر است. صخره‌های تراش‌خورده بر اثر وزش باد و بارش باران اشکال مختلفی پدید آورده‌اند که شبیه به تندیس‌هایی از انسان، حیوانات و موجودات افسانه‌ای هستند. هر یک از گردشگران با قوه تخیل خود تندیس و مجسمه‌ای خاص از این هنرنمایی دست طبیعت در ذهن می‌سازد. یکی از بهترین جاذبه های هرمز که باید از آن دیدن کرد دره اسرار آمیز مجسمه‌ها است.
مطالب مرتبط:
معرفی اقامتگاه ماجرای هرمز و علت شهرت آن
جشنواره ساز جهانی عود در جزیره هرمز برگزار می شود!
دره رنگین کمان
بی هیچ تردیدی دره رنگین کمان یکی از زیباترین جاذبه های هرمز و یکی از ارزشمندترین دیدنی‌های طبیعی ایران است. این دره رنگارنگ و حیرت‌انگیز یکی از مقاصد زمین‌شناسی در ایران است که توجه بسیاری از دانشمندان جهان را به خود جلب می‌کند. به همین نسبت گردشگران فراوانی از نقاط مختلف ایران راهی دره رنگین کمان می‌شوند تا از تماشای رنگ‌آمیزی جادویی طبیعت لذت ببرند. بر اثر انباشتگی لایه‌های مختلف از سنگ‌های رسوبی و سنگ‌های آتشفشانی در زمین هرمز، خاک این منطقه دارای تنوع قابل توجهی از مواد و ترکیبات مختلف است. انواع نمک‌ها در کنار کانی‌هایی که هر یک دارای ترکیب شیمیایی خاص خود هستند سبب شکل‌گیری خاک رنگی و دیدنی جزیره هرمز شده است.
اوج اعجاز و هنرنمایی طبیعت هرمز را باید در دره رنگین‌کمان به نظاره نشست. دره رنگین‌کمان به‌عنوان یکی از جاذبه های معروف هرمز در جنوب غربی این جزیره واقع شده است. در کوه‌های اطراف این دره ترکیب و لایه‌بندی رنگ‌های مختلف چشم‌اندازی مسحورکننده و ناب پدید آورده است که هر بیننده‌ای را به وجد خواهد آورد. رنگ‌های مختلفی در این بوم هزار رنگ وجود دارد که پر تکرارترین آن‌ها رنگ قرمز است.
رنگ قرمز در کنار رنگ‌های سیاه، زرد، طلایی و نقره‌ای از وجود اکسید آهن در سنگ‌های رسوبی منطقه شکل گرفته است. از خاکسترها و مواد آتشفشانی هم سنگ‌ها و صخره‌هایی شکل گرفته‌اند که اغلب آن‌ها دارای رنگ‌های خاکستری، قهوه‌ای آبی، سبز، صورتی و سفید هستند. تقابل و تناقضی که رنگ‌های زیبا ایجاد می‌کنند و هم‌نوایی آن‌ها با پس‌زمینه‌ای از آبی خوش‌رنگ آسمان و دریا دلیل تبدیل شدن دره رنگین‌کمان به یکی از محبوب ترین جاذبه های طبیعی هرمز است.
غار الهه نمک
غار الهه نمک فیروزه ای یکی دیگر از جاذبه های هرمز است که به‌دلیل فضای زیبا و آرامش‌بخش خود توجه بسیاری از گردشگران را به این منطقه جلب می‌کند. کوه الهه نمک یک بلور نمکین عظیم و باشکوه در قلب جزیره هرمز است. این کوه نمک بزرگ بر اثر فرسایش توسط باد و طی دوره‌های مختلف زمین‌شناسی شکل گرفته است. کوه الهه نمک دارای نمک خاص و سودمندی است که سبب می‌شود حضور در این منطقه آرامشی ناب و دلپذیر را به بازدیدکنندگان القاء کند. آب نارنجی رنگ و عجیبی که با صدای آهنگین و گوش‌نواز خود از میان بلورها و زیر کوه الهه نمک عبور می‌کند در طول زمان سبب شکل‌گیری غار الهه نمک یا غار فیروزهای شده است.
غار الهه نمک یکی از زیباترین جاذبه های جزیره هرمز است. این غار عمق و مساحت زیادی نداشته و حدود چهل متر عمق دارد. با این وجود به‌دلیل برخورداری از طیف گسترده و متنوعی از سنگ‌های رسوبی و املاح بیش از هفت رنگ مختلف بر سنگ‌ها و بلورهای درون غار نقش بسته است. قندیل‌های نمکین و صدای دلنشین آب در محیط غار آرامش بی‌نظیری در محیط غار ایجاد کرده است. غار الهه نمک یکی از زیباترین جاذبه های هرمز برای علاقمندان حرفه‌ای طبیعت‌گردی است. در بازدید از این غار زیبا رعایت نکات ایمنی و همراه داشتن تجهیزات روشنایی مناسب ضروری خواهد بود.
غارهای دریایی
سواحل صخره‌ای مرتفع یکی از جاذبه های هرمز هستند که مناظری خاص و چشم‌گیر در این جزیره ایجاد کرده‌اند. در دامنه این مناطق صخره‌ای باشکوه غارهای زیبای دریایی هرمز قرار گرفته‌اند. این غارها محیطی خاص و استثنایی دارند که هر بیننده‌ای را تحت تأثیر قرار خواهند داد. صدای امواج دریا و انعکاس آن‌ها در دل این غارها، فضایی اسرارآمیز و بسیار زیبا ایجاد می‌کند. تابش آفتاب و نسیم دریا در فضایی بکر و دیدنی، آرامش فوق‌العاده‌ای برای گردشگران به ارمغان خواهد آورد. غارهای دریایی و صخره‌های ساحلی یکی از دیدنی های خاص جزیره هرمز است که تجربه‌ای به‌یاد ماندنی برای بازدیدکنندگان رقم خواهند زد.
پرتگاه غروب
یکی از جاذبه های طبیعی هرمز که بسیاری از گردشگران را مسحور زیبایی و فضای ناب خود می‌کند پرتگاه غروب است. پرتگاه غروب عنوان دیواره صخره‌ای مرتفع و عظیم مشرف بر نوار ساحلی و خلیج فارس است. از فراز این دیواره چشم‌انداز و سیع و باشکوهی از خلیج فارس پیش روی هر بیننده‌ای قرار می‌گیرد. دلیل نام‌گذاری این منطقه با این عنوان، چشم‌انداز بی‌نظیر و شاعرانه آن در هنگام غروب است. در حقیقت یکی از منحصربه‌فردترین مناظری که از غروب خورشید در دریا پیش چشم هر گردشگری نقش می‌بندد در پرتگاه غروب هرمز خواهد بود.
ترکیبی از رنگ‌های سرخ و آتشین خورشید در حال غروب بر زمینه آبی بیکران خلیج فارس هر بیننده‌ای را مبهوت و مسحور خود می‌سازد. به این فضای رؤیاگونه سکوت ناب این منطقه و صدای عطر آگین دریا را هم اضافه کنید تا دلیل شهرت پرتگاه غروب به‌عنوان یکی از زیباترین جاذبه های جزیره هرمز را متوجه شوید!
ساحل سرخ هرمز
یکی از عجیب ترین جاذبه های هرمز که در طول سال توجه گردشگران بسیاری را به این منطقه جلب می‌کند ساحل خاک سرخ هرمز است. چنانچه اشاره شد خاک جزیره هرمز به‌دلیل برخورداری از املاح و ترکیبات مختلف دارای طیف‌های رنگی متنوع و فراوانی است. اوج این نمایش رنگی حیرت‌انگیز در ساحل سرخ یا ساحل خوراکی است. دلیل نام‌گذاری این ساحل زیبا با این عنوان رنگ سرخ خاک این منطقه است که در مقایسه با سایر قسمت‌های جزیره نمود بیشتری دارد. این خاک سرخ‌رنگ به‌دلیل برخورداری از املاح و مواد معدنی مغذّی به‌عنوان طعم‌دهنده و ادویه در غذاهای محلی هم استفاده می‌شود و به آن گِلک یا دلک گفته می‌شود.
ساحل سرخ که یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری جزیره هرمز است در جنوب این جزیره قرار دارد. رنگ‌آمیزی خیره‌کننده و زیبای این ساحل تصاویری که از سطح سیاره مریخ ارسال می‌شود را تداعی می‌کند. ترکیب رنگ‌ها با اکسید آهن یک ساحل رنگی و سرخ پدید آورده که تا چند متر در دریا هم پیشروی کرده است. این امر سبب می‌شود تا موج‌هایی که به ساحل سرخ می‌رسند قرمز و خون‌مانند باشند. پیاده‌روی در این ساحل اعجاب‌انگیز و بکر و تماشای غروب زیبای خلیج فارس در این فضای شاد و آرامش‌بخش سبب شده تا ساحل سرخ به یکی از بهترین جاذبه های جزیره هرمز تبدیل شود.
فرش خاکی
یکی از جاذبه های هرمز که توسط انسان ایجاد شده است فرش خاکی زیبای این جزیره است. این فرش یک طرح ابتکاری جالب توجه است که توسط گروهی پنجاه نفره از هنرمندان استان هرمزگان و با تکیه بر ظرفیت‌های طبیعی جزیره هرمز طراحی شده است. در طراحی و اجرای این فرش‌های عظیم بر سواحل جزیره هرمز از خاک‌های رنگی و گران‌بهای هرمز به‌عنوان ماده اصلی استفاده شده است. ترکیب این خاک‌های رنگی به‌منظور خلق نقوش و تصاویر فرش‌ها هر چشمی را خیره می‌کند. این فرش‌های بزرگ خاکی با الهام از فرهنگ غنی و اصیل ایران و به‌ویژه سرزمین‌های جنوبی کشور، اشعار حکیم خیّام به‌عنوان نمادی از ادبیات ایران، موسیقی بومی جنوب و حیات وحش این منطقه طراحی شده‌اند. تصاویری از سازها و ادوات موسیقی جنوب، حیوانات بومی منطقه مانند آهوی جبیر و لاک‌پشت پوزه‌عقابی در کنار مفاهیمی برگرفته از اشعار و ادبیات جلوه بی‌نظیری به این فرش‌ها داده است.
فرش خاکی یکی از جاذبه های هنری و فرهنگی هرمز است که کار ساخت آن‌ها از سال ۱۳۸۷ آغاز شد و تا سال ۱۳۹۶ به طول انجامید. طراحی و اجرای این پروژه در هفت مرحله صورت گرفت و توجه بسیاری از گردشگران را به خود جلب کرد. در هر یک از این مراحل این فرش با یکی از نمادها یا رسوم و باورهای بومی هرمز نام‌گذاری شده است. فرش خاکی یکی از جاذبه های دیدنی جزیره هرمز است که هر یک از پروژه‌های آن در مراحل مختلف بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ متر مربع مساحت داشته است.
جزیره لارک
یکی از جاذبه های هرمز جزیره بکر و آرام لارک به‌عنوان جنوبی‌ترین بخش خاکی از سرزمین ایران است. جزیره لارک در ۲۲ کیلومتری جزیره هرمز و ۱۶ کیلومتری قشم قرار دارد. این جزیره به‌دلیل موقعیت استراتژیک ویژه‌ای که دارد محل برگزاری مانورها و رزمایش‌های نظامی است. از این جزیره سواحل کشور عمان به‌راحتی در دید قرار می‌گیرند. جزیره لارک سکنه کمی دارد و چند اثر تاریخی مانند یک گورستان تاریخی و زیبا که سنگ‌های آن از مرجان است و بقایای یک دژ پرتغالی در آن وجود دارد.
عامل اصلی تبدیل جزیره لارک به یکی از جاذبه های منطقه هرمز سواحل خلوت و آرام آن است. آب‌های آبی و شفاف خلیج فارس در سواحلی دلنشین و آرام لارک را به جزیره‌ای رؤیایی تبدیل کرده است. استراحت در یک ساحل شنی آرام یا انجام تفریحات و ورزش‌های آبی و ساحلی در سالیان اخیر توجه گردشگران بسیاری را به این جزیره جلب کرده است. شب‌های جزیره لارک یکی از متفاوت‌ترین و بهترین تجربه‌های طرفداران طبیعت‌گردی را رقم خواهد زد. جزیره لارک به‌جز چند کمپ ساده فاقد امکانات رفاهی و اقامتی است اما بی‌شک یکی از بهترین جاذبه های طبیعی منطقه هرمز به‌شمار می‌رود.
قلعه پرتغالی ها
برای علاقمندان به آثار تاریخی می‌توان از قلعه پرتغالی ها به‌عنوان یکی از مشهورترین جاذبه های هرمز یاد کرد. این قلعه قدیمی حدود پنج قرن قدمت دارد و محل سکونت نظامیان و دریانوردان پرتغالی در زمان اشغال جنوب ایران توسط آنان است. قلعه پرتغالی ها در هرمز به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران فضایی خاص و تأثیرگذار دارد. این قلعه بزرگ حدود بیست هزار متربع مساحت داشته است که در حال حاضر حدود پانزده هزار متر مربع از آن باقی مانده است. دلیل به‌جا ماندن مساحتی با این مقیاس قابل توجه استفاده از سنگ‌های مقاوم اسفنجی در ساخت ساختمان‌ها، انبارها و آب‌راه‌های قلعه است.
تلفیق معماری ایرانی با معماری مرسوم در ساخت قلعه‌های اروپایی در آن دوران قلعه پرتغالی‌ها را به یکی از دیدنی‌ترین جاذبه های تاریخی جزیره هرمز تبدیل کرده است. دیوارهای قطور و مرتفع این قلعه چشم‌انداز وسیع و زیبایی از خلیج فارس را پیش روی گردشگران می‌گذارد. بخش‌های مختلفی از این قلعه برای بازدید گردشگران در دسترس است که مشهورترین و زیباترین آن‌ها آب انبار قلعه است. این آبانبار در ابتدا یک کلیسا با معماری ایرانی-اروپایی بوده است. طاق‌های گوتیک و ستون‌هایی که با الهام از نخل طراحی شده‌اند فضای خاصی به این کلیسای زیرزمینی داده است.
در ادامه به‌دلیل نفوذ آب باران به این قسمت این سالن از کلیسا به آبانبار تغییر کاربری داد. انبارهای تسلیحات، زندان‌ها، آبانبار مرکزی، تالارهای ضیافت و اتاق‌های اسکان نیروها از دیگر بخش‌های قلعه پرتعالی‌ها هستند. دو توپ پرتغالی و توپ‌های سرپر نادری هم از دیگر تجهیزات جالب توجه این قلعه به‌عنوان یکی از جاذبه های مشهور هرمز هستند.
موزه دکتر احمد نادعلیان
یکی از جاذبه های مهم هرمز که به حیطه فرهنگ و هنر مربوط می‌شود است. دکتر نادعلیان یکی از هنرمندان و چهره‌های فرهنگی شناخته شده و مطرح ایرانی در سطح بین‌المللی است. وی متولد ۱۳۴۲ در مهدی‌شهر سمنان و دانش‌آموخته رشته فلسفه هنر از دانشگاه UCE انگلستان در مقطع دکتری است. موزه دکتر نادعلیان جزیره هرمز مکانی ویژه و دیدنی است که در سفر به منطقه هرمز باید حتماً از آن دیدن کرد. این موزه که در سال ۱۳۸۸ افتتاح شده است در سال ۱۳۹۳ به پاس اقدامات ارزنده و مهم دکتر نادعلیان در معرفی هرچه بهتر جزیره هرمز به‌نام ایشان تغییر نام داد.
موزه دکتر نادعلیان یک سازمان مردم‌نهاد است که هزینه‌های آن توسط خیّرین و سازمان‌های مستقل تأمین می‌شود. در این مؤسسه آموزشی و فرهنگی علاوه بر آموزش کودکان از همکاری بانوان جزیره در طراحی و خلق آثار هنری با الهام از هنر و صنایع دستی سنتی و بومی استفاده می‌شود. در این موزه می‌توان آثار دیدنی و مختلفی که همگی ریشه در فرهنگ و رسوم زیبای ساکنان جنوب جزیره هرمز دارند دیدن کرد. نگارخانه‌ای با موضوع نقاشی‌های دکتر نادعلیان یا آثاری که ایشان در همکاری با هنرمندان بومی منطقه خلق کرده‌اند یکی از بخش‌های دیدنی موزه است. موزه دکتر نادعلیان یکی از جاذبه های فرهنگی هرمز است که در آن می‌توان از آثار متنوع و زیبا دیدن کرد و بهترین هدیه‌ها را به‌عنوان سوغات برای عزیزان خود انتخاب کرد. مُهرهای ماسه‌چاپ، نقاشی‌های روی کوزه و شیشه، چهار تکه بافی و آثار دکتر نادعلیان از جمله دیدنی‌های جالب توجه این موزه هستند.
-
ساحل چند درخت
ساحل چند درخت در قسمت شرقی جزیره هرمز واقع شده است و در بسیاری از اوقات هم خلوت است. پس اگر قصد دارید که از طبیعت آرامش بگیرید و یا به تماشای دریا بنشینید و یا در ساحل شنا کنید به سمت ساحل چند درخت بروید. شاید برایتان این سوال پیش آید که چرا به این ساحل چند درخت می گویند؟ ساحل چند درخت تنها ساحل جزیره هرمز به شمار می رود که چندین درخت با فاصله از آن کاشته شده و عمر درخت ها آنچنان زیاد نیست. دیدن تک های درخت های ساحل امروزه یکی از جاذبه های هرمز به شمار می آید که بسیاری از مسافرها با آن ها عکس یادگاری می گیرند.
-
ساحل سنگ مرغان
یکی دیگر از جاذبه های هرمز، ساحل سنگ مرغان است. در این ساحل هم می توانید در فصل های بهار و پاییز پرندگان مهاجر را ببینید. این منطقه یکی از مکان های پرنده نگری هرمز محسوب می شود. فرش خاکی هرمز هر ساله در ساحل سنگ مرغان برپا می شود که مسافرهای بی شماری هر ساله برای دیدن این فرش به این ساحل می روند. به خاطر بسپارید که ساحل سنگ مرغان به واسطه ی داشتن فرش خاکی هرمز در فصل های پاییز و زمستان همواره شلوغ است. این ساحل هم در شمال شرقی جزیره قرار دارد و مسیر دسترسی آن بسیار آسان است.
-
ساحل منفق
از دیگر ساحل های آرام و زیبای جزیره هرمز می توان ساحل منفق را نام برد. ساحل منفق در فصل هایی از سال در شب ها بسیار شلوغ است و از مهم ترین جاذبه های هرمز به شمار می رورد. علت این شلوغی هم وجود پدیده شب تابی است. فیتوپلاکنتون ها موجود ریز دریایی هستند که از اقیانوس به ساحل دریاها می رسند. جالب است بدانید که همین موجودات بیشترین اکسیژن دنیا را تولید می کنند. وجود فیتوپلاکنتون ها در اسفند ماه باعث می شود که رنگ دریای هرمز در این قسمت در شب به آبی و گاهی هم سبز درآید و هم چنین در روز ساحل منفق درخشش خاصی داشته باشد. اگر دوست دارید که این پدیده را ببینید باید در زمان پدیده یِ شب تابی، به جزیره هرمز سفر کنید. در ایران فقط در جزایر هنگام، قشم و هرمز و ساحل چابهار پدیده شب تابی اتفاق می افتند.
نکات پایانی برای بازدید از جاذبه های جزیره هرمز
جزیره هرمز یکی از مناطق گرم و خشک ایران است که پوشش گیاهی چشم‌گیر و قابل توجهی ندارد. جزیره هرمز را گنبد نمکی می‌نامند چرا که بر روی یک گنبد نمکی فعال قرار دارد و این امر در کنار سنگ‌های رسوبی، خاکسترهای آتشفشانی و املاح مختلف سبب شکل‌گیری عوارض طبیعی شگفت‌انگیز و خاک هزاررنگ آن شده است. این جزیره کوچک به‌دلیل برخورداری از جاذبه‌های گردشگری مختلف یکی از زیباترین و غنی‌ترین مناطق جنوبی برای تبدیل شدن به قطب گردشگری است. محیطی آرامش‌بخش و رؤیایی در سواحل زیبای خلیج فارس سبب شده تا جاذبه های طبیعی جزیره هرمز این منطقه را به بهشتی زمینی تبدیل کنند.
در ادامه این مطلب را با ارائه نکات پایانی برای بازدید از جاذبه های جزیره هرمز به پایان می‌بریم.
- برای رفتن به جزیره هرمز باید به شهر بندرعباس یا جزیره قشم سفر کرد. تنها راه دسترسی به این جزیره لنج‌های اسکله حقانی بندرعباس یا اسکله ذاکری قشم هستند که هر روز به این جزیره سفر می‌کنند.
- بهترین زمان برای سفر به جزیره هرمز فصل زمستان است. این جزیره در بهار و تابستان بسیار گرم است و در نیمه نخست پاییز هوایی شرجی دارد.
- هنگام بازدید از جاذبه های هرمز با افراد حرفه‌ای و راهنماهای محلی همسفر شوید.
- در صورت برپایی کمپ‌های شبانه در این جزیره حتماً تجهیزات سفری مناسب مانند چادر، کیسه خواب و لباس گرم به همراه داشته باشید.
- جزیره هرمز یک گنجینه بی‌همتا و گرانبها است. مراقب آسیب‌زدن به جاذبه های طبیعی حساس و تجدیدناپذیر این منطقه باشید. از جدا کردن سنگ‌های رنگی یا همراه بردن و خارج‌کردن خاک‌های این منطقه اجتناب کنید. حفظ این میراث بی‌مانند وظیفه ملی هر ایرانی است.