جهانگردی و توریسم، دنیای وسیعی دارد که می تواند ما را هر لحظه شگفت زده و غافلگیر کند. اگر عاشق داستان های ترسناک و جنایی هستید، جالب است بدانید شاخه ای از توریسم وجود دارد که شما را به دنیای واقعی این داستان ها می برد! شاخه ای که هدف آن، بازدید از مناطق ترسناک و درگیر حوادث تاریخی تلخ و مربوط به مرگ و میر است. اگر علاقه دارید به زندان ها سر بزنید و یا از شهر ارواح و خرابه های تایتانیک دیدن کنید، شما یک توریست سیاه هستید! با الی گشت همراه باشید تا با صنعت دارک توریسم یا توریسم سیاه آشنا شوید.
گردشگری تاریک (Dark tourism) که با نام‌های گردشگری سیاه یا گردشگری غم نیز شناخته می‌شود، یک نوع گردشگری است که به مرگ یا تراژدی ارتباط دارد. البته، این مسئله تا حدودی بحث برانگیز است و برخی آن را نکته‌ای مثبت برای ادای احترام به گذشتگان می‌دانند و برخی دیگر آن را عملی غیراخلاقی معرفی می‌کنند.
چندی از جاذبه‌های گردشگری سیاه محبوب شامل آشویتس، چرنوبیل و گرند زیرو می‌شوند. برخی از جاذبه‌های این نوع گردشگری نیز کمتر شناخته شده هستند مثل گورستان‌ها، موزه‌های تاریخی، خانه‌های تاریخی قدیمی و موزه‌هایی که به موضوع زامبی‌ها می‌پردازند.
گردشگری تاریک در اوایل دهه ۹۰ توجه‌ها بخش علمی و آکادمیک را به خود جلب کرد. کم کم عموم مردم و رسانه‌ها نیز به آن علاقه مند شدند. تعریف اولیه ای که توسط جان لنون و مالکوم فولی ارائه شده، گردشگری سیاه را به عنوان «نمایشی از اعمال غیرانسانی و نحوه تفسیر آن برای بازدیدکنندگان» تعریف کرد.
کوین فاکس گاتهام (Kevin Fox Gotham) پس از تعریف قبلی، تعریف دیگری را در نشریه‌ای منتشر کرد:
«سفر مردم به مکان‌هایی که با مسائلی مانند پریشانی، قساوت یا غم و درد شناخته می‌شوند. یک زیرمجموعه خاص‌تر از گردشگری سیاه، «گردشگری فاجعه» است که به موقعیت‌هایی اشاره دارد که در آن گردشگری از یک پیامد یا فاجعه بزرگ نشات گرفته است.»
گردشگری سیاه شامل فعالیت‌های «تاریک و سیاه» مختلفی می‌شود که در واقع طیف گسترده‌ای دارد. برای مثال جاذبه‌هایی مثل سیاه‌چاله‌های لندن را تصور کنید. مردم از آن با شوخی و خنده دیدن می‌کنند. البته شاید جالب باشد بدانید که همین جاذبه با فعالیتی به پایان می‌رسد که شبیه حلق‌آویز کردن است! در مثالی دیگر گردشگران به صحنه یک فاجعه می‌روند و باید کمک و امداد ارائه دهند که استرس بیشتری خواهد داشت. طبیعتاً این دو مثال، دو نوع متفاوت از گردشگری سیاه را نشان می‌دهند.
طیفی در یک سمت شامل فعالیت‌های تاریک شدید و جدی می‌شود. فعالیت‌هایی که اغلب شامل یک عنصر آموزشی هستند، مانند یادگیری در مورد یک فاجعه هسته‌ای یا غرق شدن یک کشتی. فعالیت‌هایی این بخش با یک تجربه معتبر همراه است. یعنی گردشگران با افرادی که درگیر آن رویداد بوده‌اند، صحبت خواهند کرد. به‌عنوان‌مثال می‌توان به دیوار برلین یا کشتار در کامبوج اشاره کرد که گردشگران به این مناطق سفر کرده و همچنین با بازمانده‌ها صحبت می‌کنند.
طرف دیگر طیف، فعالیت‌هایی را در بر می‌گیرد که بیشتر جنبه تجاری دارند. مانند سواری‌های تفریحی در شهربازی‌ها با مضمون جک ریپر (Jack the Ripper) یا نمایش کمیک بر اساس طاعون سیاه که در این حالت، رویدادهای تاریخی با جنبه هنری و کمدی ترکیب می‌شوند. هدف آن است گردشگر به طور غیرمستقیم در مورد این مسئله تاریخی آگاه شود. با افزودن جنبه تفریحی، آموزش این اتفاقات تاریخی راحت‌تر است.
شاید برای شما هم سؤال شده باشد که چرا این گردشگری محبوب شده است؟ چرا مردم باید بخواهند به مکان‌هایی که با مرگ و تراژدی همراه بوده است، سفر کنند؟ چه چیز این غم و تراژدی برای مردم جذاب است؟
اما دقت کنید، این مکان‌ها صرفاً جنبه تراژدی ندارد. این مکان‌ها جنبه تاریخی دارند و با فرهنگ و گذشته مردم آن منطقه گره‌خورده‌اند. با بازدید از مکان‌های گردشگری سیاه، این فرصت فراهم می‌شود تا بخشی از تاریخ آن کشور را بهتر درک کنیم.
گردشگری سیاه ارتباط نزدیکی با گردشگری آموزشی دارد. برای بسیاری از مردم اغلب بخش آموزشی است که به آنها انگیزه شرکت در این نوع گردشگری را می‌دهد. گردشگری تاریک ممکن است که یک تجربه تفریحی شاد و مفرح نباشد، اما مردم از جنبه آموزشی آن لذت می‌برند.
بازدیدکنندگان از مناطق گردشگری تاریک از یک گروه اجتماعی تشکیل می‌شود. گروهی که انگیزه آنها اهداف آموزشی و میل به درک امور گذشته است. در کنار بخش آموزشی البته جنبه‌های مختلف دیگری نیز وجود دارد که برای برخی آن جنبه نیز جذاب است.
هفت نوع اصلی گردشگری سیاه وجود دارد. این هفت نوع شامل کارخانه‌ها، نمایشگاه‌ها، سیاه چال، استراحتگاه، معابد، اردوهای نسل کشی و مکان‌های درگیری و جنگ می‌شود. شما به کدام یک علاقه‌مند هستید؟ در بخش نظرات به ما بگوید و اگر اطلاعی درباره آنها ندارید، نگران نباشید در ادامه هر یک از آنها را توضیح خواهیم داد.
الی گشت بزرگترین برگذارکننده تور مسافرتی
کارخانه‌های سرگرم کننده اساساً مراکز جالبی هستند. با اینکه مخاطب آن کودکان هستند، اما نظر بزرگسالان را نیز به خود جلب می‌کند. حتی اتاق‌های فرار جذابی طبق این کارخانه‌ها ساخته می‌شود و اگر اهل بازی‌های کامپیوتری باشید احتمالاً بازی‌های مرتبط با آن را دیده‌اید.
بسیاری از نمایشگاه‌های گردشگری سیاه در سراسر دنیا وجود دارند. در برلین نمایشگاه هولوکاست همواره برگزار می‌شود. نمایشگاه‌های مربوط به رژیم خمر سرخ در کامبوج و نمایشگاه‌های مربوط به جنگ ویتنام تنها چندی از نمایشگاه‌های مهم هستند. این نمایشگاه‌ها گذشته‌ای تلخ را روایت می‌کنند که حتماً باید به آنها توجه کنیم. توجه به گذشته کمک می‌کند تا اشتباهات نوع بشر را تکرار نکنیم و آینده‌ای بهتر را رقم بزنیم.
کشورهای مختلفی سیاه چاله‌های تاریخی خود را برای بازدید عموم باز می‌کنند. ممکن است سیاه چاله‌ها بدون تغییر باشند یا تغییراتی روی آنها انجام شده باشد که تورها بهتر بتوانند در آنها حرکت کنند.
گردشگری سیاه شامل گورستان‌ها نیز می‌شود. ممکن است بازدید از یک گورستان در صدر فهرست گردشگران نباشد، اما برخی از آنها معروف هستند. مانند مقبره لنین در مسکو یا تاج محل، بله، شاید برایتان جالب باشد که حتی تاج محل هم یک استراحتگاه تاریک به شمار می‌رود.
بخش‌های آسیایی معابد و زیارتگاه‌های تاریک زیادی دارند. هم از نظر آنکه بسیاری از افراد آنجا قربانی شده‌اند و هم حمله گروه‌های مختلف که باعث نابودی برخی از آنها شده است. محیط اطراف این معابد نیز اغلب اوقات ترسناک است. به خصوص معابدی که در قلب جنگل قرار گرفته‌اند.
صلح و آرامش همیشه خوب است؛ اما این صلح به دست آمده اغلب نتیجه یک جنگ یا درگیری بوده است. مکان‌های درگیر اغلب به مکان‌های گردشگری سیاه تبدیل می‌شوند. یکی از جالب‌ترین این مکان‌ها در ویتنام است. جایی که شما می‌توانید در مورد جنگ ویتنام بیشتر بدانید. اگر از علاقه‌مندان کمپانی دیزنی هستید، شاید این حقیقت تلخ شما را دچار شک کند که یکی از کمپانی‌های اسپانسر دیزنی در گذشته در جنگ ویتنام نقش داشته است. این مکان‌های جنگی، گذشته دردناکی را روایت می‌کنند که اغلب اوقات ما از آنها آگاه نیستیم.
چندین منطقه نسل‌کشی وجود دارد که موردعلاقه گردشگران است. در حالی که این تاریخ بدیهی بسیار غم‌انگیز است، اما بسیاری از مردم برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد آنها، به این مکان‌ها مانند آشویتس و کاراگاندا در قزاقستان سفر می‌کنند.
گردشگری سیاه شامل گردشگری بلایا نیز می‌شود. این نوع گردشگری اخیراً محبوب شده است. ممکن است آن منطقه تحت بلایای طبیعی به وضعی تأسف‌بار رسیده یا به دلیل دخالت انسان تبدیل به خاطره‌ای دردناک در ذهن بشر شده باشد. سریال محبوب چرنوبیل یکی از مواردی است که نسبت به این مسئله آگاهی مردم را افزایش داده است. افزایش آگاهی در این زمینه‌ها باعث می‌شود تا سعی کنیم اشتباهات را تکرار نکنیم.
انواع مختلف گردشگری بلایا ممکن است شامل یکی از این موارد شود:
- گردشگری هولوکاست
- گردشگری قبرستان
- گردشگری جنگ سرد
- گردشگری هسته‌ای
- گردشگری زندان و آزار و شکنجه
- گردشگری بلایای طبیعی
این موارد در مفهوم پایه با هم یکسان هستند؛ اما تفاوت‌هایی در هر بخش دیده می‌شود که علاقه‌مندان می‌توانند درباره آنها مطالعه کنند.
بنا بر مسائلی که بیان کردیم، آیا به طور کل بازدید از مکان‌های مرگ و تراژدی واقعاً اخلاقی است؟ یا عکاسی از کسانی که به خاطر همه چیزهای از دسته رفته اندوهگین هستند؟ آیا سلفی گرفتن در این مناطق درست است؟ خیلی از مردم این نوع گردشگری را زیر سؤال می‌برند. به‌عنوان مثال، تعداد زیادی از مردم در سال‌های اخیر به چرنوبیل رفتند و عکس‌های اینستاگرامی گرفته‌اند. «اینفلوئنسرها» با گرفتن عکس‌های نامناسب و شوخی‌های نا به جا در این سایت هسته‌ای تاریخی، باعث خشم مردم شده‌اند.
اگر شما قصد دارید یک گردشگر تاریک شوید، بهتر است مفهوم این نوع گردشگری را یک بار دیگر مطالعه کنید. ما برای شما فهرستی را فراهم کرده‌ایم تا در سفر بعدی خود به عنوان یک گردشگر تاریک به آنها توجه کنید:
- عکاسی از مردم در لحظه‌هایی که غمناک هستند، درست نیست.
- خندیدن در اطراف کسانی که سختی زیادی را تجربه کرده‌اند و از گذشته خود می‌گویند، نامناسب است.
- مردمی که در مکان‌ها زندگی می‌کنند، آدمک مصنوعی درون موزه نیستند.
- زبان و لحن نامناسبی نداشته باشید.
- لباس‌های محترمانه بپوشید.
- برای نفع شخصی به سمت گردشگری سیاه نروید
- از سختی‌های دیگران کسب درآمد نکنید
- با صدای بلند در مورد مسائل دردناک صحبت نکنید
- حرکاتی که حالت بی‌احترامی دارند، انجام ندهید.
طیف وسعی از مقاصد گردشگری سیاه وجود دارند که کسی حتی فکرش را هم نمی‌کرد. هنوز بسیاری از آنها به عنوان مقصد گردشگری معرفی نمی‌شود و برخی نیز تجهیزات لازم را ندارند. اما فهرستی از مقاصد گردشگری تاریک را برای شما آماده کرده‌ایم که معروف و شناخته شده هستند.
آشویتس یکی از بزرگترین و مرگبارترین اردوگاه‌های کار اجباری نازی‌ها بود. پس از پایان جنگ جهانی دوم این اردوگاه به یک بنای یادبود تبدیل شد. آشویتس مظهر گردشگری تاریک است. تخمین زده می‌شود که در طول زمان حدوداً پذیرای ۵۰ میلیون گردشگر بوده است. این میزان در سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده است. به دلیل افزایش گردشگران، تعداد بلیط‌ها به صورت محدود فروخته می‌شوند. در نتیجه، اگر قصد دارید از این مکان دیدن کنید حتماً از قبل رزرو خود را انجام دهید.
چرنوبیل به عنوان یکی از بدترین فاجعه‌های هسته‌ای در تاریخ شناخته می‌شود. چرنوبیل از مقصدهای بسیار محبوب گردشگری سیاه است، اما برخلاف آشویتس، این مقصد همچنان خطرناک است. دلیلش نیز سطوح تشعشعات است که هنوز می‌توانند خطرناک باشند.
سریال تلویزیونی ساخته شده از آن باعث شد تا میزان گردشگری در این منطقه افزایش پیدا کند. شاید شما نیز بخواهید بیشتر درباره آن بدانید.
هیروشیما زخم اولین حمله اتمی جهان را بر تن دارد. یک بمب اتمی در هیروشیما بیش از هر قتل عام دیگری در تاریخ، در یک لحظه باعث کشته شدن بسیاری از مردم شد. هیروشیما به جای یک شهر ویران، به عنوان نماد صلح به زندگی خود ادامه می‌دهد. در سال ۲۰۱۶ تعداد بازدیدکنندگان داخلی ۱۱ میلیون نفر بودند. تعداد بازدیدکنندگان بین‌المللی به ۱ میلیارد و ۱۷۶ هزار نفر رسید.
یکی از بدترین حملات تروریستی جهان در ۱۱ سپتامبر در ایالات متحده آمریکا رخ داد. در مکان برج‌های دوقلو، یادبودی برای کشته شدگان ایجاد شده است که یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری تاریک در جهان است. در ۲ سال اول افتتاحیه یادبود، بیش از ۱۰ میلیون بازدیدکننده به این مکان سفر کرده اند و با گذشت چند سال این رقم به بیش از ۲۳ میلیون نفر رسیده است.
میدان کشتار مکانی در کامبوج است که در آن بیش از یک میلیون نفر توسط رژیم خمرهای سرخ کشته و دفن شدند. یک مکان آموزشی غم انگیز است که بخش مهمی از تاریخ کامبوج را روایت می‌کند. حجم بالای گردشگران از این منطقه بازدید می‌کنند. البته برخی از آنها روی دیوارهای زندان دیوارنویسی می‌کنند که این کار درست نیست و اگر شما به عنوان گردشگر تاریک به این مکان سفر می‌کنید، صرفاً درباره تاریخ آن مطالعه کرده و از دیوارنویسی خودداری کنید.
بیکینی آتول عمدتاً با برنامه‌های آزمایش هسته‌ای ایالات متحده آمریکا در ارتباط است. برخلاف بلایای طبیعی، گردشگران تا مدت‌ها نمی‌توانستند به این مکان بروند. حتی امروزه هم این مکان خطرناک شناخته می‌شود. چرا خطرناک است؟ تشعشعات هسته‌ای هنوز در منطقه وجود دارد و هنوز مشخص نیست چه میزان خسارت به آن منطقه وارد کرده است.
برلین پایتخت رژیم تک حزبی سوسیالیستی جمهوری آلمان سابق بود. اکنون، بیشتر از هر چیز دیگر از آن به عنوان «سقوط دیوار برلین» یاد می‌کنند.
برلین همچنین میزبان تعدادی از نمایشگاه‌های هولوکاست و جنگ جهانی دوم است. این نمایشگاه‌ها میان گردشگران آموزشی محبوب هستند. دانشجویان رشته تاریخ و گردشگری بسیار به این شهر و نمایشگاه‌های آن سر می‌زنند.
جزیره روبن تحت گردشگری زندان، محل آزار و شکنجه قرار می‌گیرد. در واقع زندان این جزیره به عنوان یک مکان مهم در میراث جهانی ثبت شده است. جزیره در طول جنگ‌های استعماری، به ویژه تحت سلطه قدرت‌های استعماری بزرگ (هلند و بریتانیا) یک زندان ثابت و مهم شناخته می‌شود. امروزه این زندان تبدیل به مکانی توریستی شده است. راهنمایان تور اکثرا زندانیان سابق هستند و به عنوان کارمندان گردشگری استخدام شده‌اند.
رواندا کشور کوچکی در آفریقای مرکزی است که یکی از غم‌انگیزترین و بزرگترین نسل کشی‌ها در سال ۱۹۹۴ در آن رخ داده است. اکنون این منطقه تبدیل به مکانی برای گردشگری تاریک شده است که سالانه بازدیدکنندگان زیادی به آن سفر می‌کنند.
تعداد ۶۴۲ روستایی در روستای اورادور سور گالنه (Oradur Sur Glane) در سال ۱۹۹۴ قتل عام شدند. اندکی پس از جنگ، ژنرال شارل دوگل اعلام کرد که اورادور هرگز نباید بازسازی شود و در عوض باید یادگاری آشکار از ظلم نازی‌ها باقی بماند. این مسئله وهم انگیز است و هنوز تا به امروز روستا بازسازی نشده و همان گونه دست نخورده باقی مانده است.
اگر فیلم پمپی را تماشا کرده باشید می‌دانید در این شهر چه اتفاقی رخ داده است. این شهر در زیر ۴ تا ۶ متر خاکستر آتشفشان مدفون شده بود. شهر پس از آنکه حفاری شد پدیدار گشت و اطلاعات جالبی از زندگی گذشتگان را به نمایش گذاشت. با تبلیغات فیلم تعداد گردشگران این شهر افزایش پیدا کرد و سالانه ۳.۵ میلیون نفر از آن بازدید می‌کنند.
دون جولیان سانتانا در جنوب مکزیکوسیتی، شروع کرد به آویزان کردن عروسک‌ها از درختان و ساختمان‌ها تا آن مکان را در برابر ارواح شیطانی محافظت کنند. امروزه این جزیره به عنوان «جزیره عروسک‌ها» معروف شده است. این مکان به عنوان «ترسناک‌ترین مکان در مکزیک» لقب گرفته است و اکنون یکی از مقصدهای محبوب گردشگری تاریک به شمار می‌رود.
گردشگری سیاه به معنای بازدید از مکان‌هایی است که با مرگ و تراژدی در ارتباط هستند. البته، این نوع گردشگری بحث برانگیز است؛ اما یک گردشگر تاریک که به درستی رفتار کند، با مشکلی مواجه نخواهد شد. ما به عنوان یک گردشگر سیاه باید مسئولانه رفتار کنیم و از بی احترامی به قربانیان و خانواده آنها خودداری کنیم. به طور کلی گردشگری سیاه یک شکل پیچیده و ظریف از گردشگری است که به تامل دقیق نیاز دارد. امیدواریم در این مقاله الی گشت با این سبک گردشگری آشنا شده و اطلاعات مفیدی کسب کرده باشید.
مقالات مرتبط
گردشگری سیاه به سفر به مکان‌هایی اشاره دارد که با رنج، مرگ و تراژدی همراه هستند.
آشویتس، پارک یادبود صلح هیروشیما و منطقه چرنوبیل تنها چند نمونه هستند.
بحث‌های زیادی در این زمینه وجود دارد. اما اگر به صورت محترمانه و در جهت درک تاریخ انجام شود، تأثیر منفی اخلاقی نخواهد داشت.
بله می‌توانید بلیت سفر خود به لهستان را از مجموعه الی گشت به راحتی تهیه کنید.
۱ نظرات