کشور عزیزمان ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود دارای جاذبه‌های گردشگری طبیعی زیادی است. دیدنی‌هایی که اگر به بازدید از مناظر طبیعی علاقه‌مند باشیم حتماً باید آنها را در لیست ایرانگردی خود قرار بدهیم. یکی از این جاذبه‌های گردشگری طبیعی تنگه شیرز در استان لرستان است که علاوه بر دارابودن منظره و آب‌وهوای استثنایی دارای قدمت تاریخی زیادی است. بازدید از این تنگه برای هر گردشگری تجربه‌ای منحصر به فرد خواهد بود. اگر شما هم به دیدن‌کردن از شگفتی‌های طبیعی کشورتان و شناخت آنها علاقه‌مند هستید در این مقاله با الی گشت همراه باشید تا بیشتر درباره تنگه شیرز، دره رؤیایی استان لرستان بدانیم.
معرفی تنگه شیرز
تنگه شیرز یکی از شگفت‌انگیزترین و زیباترین جاذبه‌های طبیعی دیدنی غرب کشور است که در استان لرستان و رشته‌کوه‌های زاگرس و در فاصله پنجاه‌کیلومتری شهرستان کوهدشت واقع شده. این تنگه به گرند کنیون ایران معروف است و به عنوان ژئوپارک در فهرست آثار یونسکو و آثار ملی کشورمان به ثبت رسیده. چیزی که باعث تمایز این دره نسبت به باقی دره‌های موجود در رشته‌کوه زاگرس می‌شود، چشمه‌های کوچک و بزرگ و رودخانه پرآب و زیبایی است که در آن جریان دارد و تضاد جالبی با محیط سنگی و خشن آن به وجود آورده. گرچه وجود درختان وحشی و صخرههای بلند و تیز هم بر جذابیت و محبوبیت هرچه بیشتر این تنگه افزوده است.
این تنگه در جوار رودخانه سیمره، بین استان‌های لرستان و ایلام قرار گرفته و طولی نزدیک به پنج کیلومتر دارد و ارتفاع دیواره‌های آن به ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر می‌رسد. گفتنی است کمترین شیب دیواره‌های این تنگه در نزدیکی روستای «گدارگه» دیده می‌شوند و با نزدیک‌شدن به انتهای مسیر دره در بخش «هفت رک»، شیب دیواره‌ها بیشترین مقدار را پیدا می‌کنند.
تاریخچه تنگه شیرز
جالب است بدانید که عمر تنگه شیرز این ژئوپارک ملی به چندین میلیون سال می‌رسد و به همین خاطر این تنگه از لحاظ تاریخی هم حائز اهمیت است. این تنگه که از ساختار صخرههای لایه‌ای برخوردار است، در طول سالیان طولانی به شکل فعلی درآمده. گفتنی است عمر این محوطه به سده‌های پنج تا هفت قبل از میلاد مسیح می‌رسد و دارای خاکی قرمزرنگ است و اشیای تاریخی بسیاری مثل مفرغ در این ناحیه کشف شده که به موزه منتقل شده‌اند. در دره شیرز محوطه‌های باستان‌شناسی بسیار قدیمی وجود دارند. متأسفانه قبل از انقلاب برخی از اشیای تاریخی موجود در این محوطه‌های باستان‌شناسی دزدیده شده و به غارت رفته‌اند.
تنگه شیرز زیر ذره‌بین تاریخ
شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که چندین غار تاریخی در اطراف تنگه شیرز وجود دارند. در واقع می‌توان گفت از ابتدا تا انتهای این دره چند غار پیشا تاریخی وجود دارند که قدمتشان بر اساس بررسی‌های اولیه انجام شده، به ۲۰ هزار سال پیش بازمی‌گردد. همچنین در اطراف تنگه شیرز زیتون‌های هزارساله‌ای به نام «وره زرده» وجود دارد که به‌عنوان میراث طبیعی لرستان به ثبت ملی رسیده‌اند. گفتنی است در سه‌راهی مسیر رسیدن به این تنگه، غار تاریخی هومیان با نقوش صخره‌ای بسیار زیبا و دیدنی دیده می‌شود. در بخشی دیگر هم روستای ظنور یا ضرون قرار دارد با امامزاده‌ای به نام ظنور. این ناحیه همچنین محل ییلاق و قشلاق عشایر هم بوده و از نظر مردم‌شناسی هم حائز اهمیت است.
در مجموع می‌توان گفت دره شیرز با طبیعتی بکر و دست‌نخورده از قدیمی‌ترین موزه‌های طبیعی جهان است و آثار موجود در آن نشان‌دهنده حیات در دوران باستان و زندگی غارنشینی است.
مطالب مرتبط:
برای حمایت از سمندر لرستانی این گونه در حال انقراض را نخرید!
علت نام‌گذاری
اما شاید کنجکاو شده باشید که چرا به این تنگه نام تنگه شیرز را داده‌اند؟ گفتنی است بومیان محلی معتقدند نام این منطقه اصطلاحی محلی است که طی سالیان طولانی بین روستاییان دهان‌به‌دهان چرخیده. همچنان از معنی دقیق این واژه اطلاع دقیقی وجود ندارد چرا که حتی در زبان محلی هم شیرز معنای مشخصی ندارد! علاوه بر این به‌خاطر شکل آهنگین این کلمه، تنگه شیرز با آواهای مختلفی تلفظ می‌شود و ریشه‌یابی واژه را دشوارتر می‌کند.
افسانه‌های محلی
افسانه‌های متفاوتی درباره علت نام‌گذاری تنگه شیرز گفته می‌شود. این داستان‌ها در حقیقت به شباهت این نام به نام پادشاهان باستان (همچون شیرزاد) این منطقه یا اشکالی چون شیر و دیگر حیوانات در دیواره‌های این تنگه اشاره دارند. برخی هم این نام را ترکیبی از دو واژه «شیر» و «زر» می‌دانند و معتقدند این واژه در طول زمان به شیرز تبدیل شده. گرچه هیچ‌کدام از این تئوری‌ها معتبر و قابل‌اعتماد نیستند.
به نظر می‌رسد نام این تنگه در گذشته‌های دور به‌صورت محلی و تصادفی انتخاب شده. گرچه امکان تغییر تلفظ نام این ناحیه در طول زمان به دلیل تفاوت لهجه‌های ساکنان نواحی اطراف آن هم وجود دارد. امروزه تاریخ‌شناسان نام‌گذاری تنگه شیرز را تلفظی بومی می‌دانند که در طول زمان این صورت آوایی را به خود گرفته و ریشه‌ی آن مشخص نیست.
ویژگی‌های تنگه شیرز
تنگه شیرز پوشش انبوه گیاهی و جنگلی زیبایی در اطراف دارد که کمابیش بکر و دست‌نخورده است. در حقیقت یکی از اولین مواردی که در مواجهه با این منطقه افراد را به خود جذب می‌کند، تلفیق گیاهان و درختان با صخرههای سنگی است. پس از قدری گام برداشتن میان‌دره آب زلال و روان چشمه‌ها را خواهید دید که نوای آرام‌بخشی در سکوت دره ایجاد کرده‌اند. این تنگه همچنین پر است از دالان‌های تودرتو که با عبور از آنها به مناظر طبیعی زیبایی می‌رسید. همچنین آب‌وهوای خوب و جریان دائمی آب رودخانه در این منطقه باعث رشد درختان بلوط، آلو، انگور و انجیر در میان صخره‌ها شده‌اند.
رودخانه و ماهیگیری
سرازیر بودن رودخانه‌ها به داخل تنگه شیرز چشمه‌های زیبایی در این دره ایجاد کرده‌اند که تماشای آنها چشم هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد. در واقع رقص آب زلال چشمه از ارتفاعات کوه به دره که با رسیدن به صخره‌ها چندپاره می‌شود، منظره‌ای استثنایی و منحصر به فرد می‌سازد که هیچ‌کس از تماشایش سیر نمی‌شود. گفتنی است در این رودخانه ماهی‌های خوشمزه‌ای هم زیست می‌کنند که چنانچه اهل ماهیگیری هستید می‌توانید با تجهیزات ماهیگیری خود به این منطقه رفته و چند ماهی قزل‌آلای خوشمزه برای ناهار خود صید کنید.
دیدنی‌های تنگه شیرز
اما شاید بخواهید بدانید تنگه شیرز چه دیدنی‌هایی دارد و به چه چیزهایی معروف است. در ادامه با الی گشت همراه باشید تا به معرفی این جاذبه‌های دیدنی بپردازیم.
آبشار پرندگان
یکی از جاذبه‌های اصلی تنگه شیرز آبشار شیرز است که یکی از زیباترین آبشارهای لرستان بوده و از زیباترین بخش‌های این تنگه به شمار می‌رود و از بین صخرههای پیچ‌درپیچ چشم را به خود خیره می‌کند. این آبشار در کنار دیواره‌های رسوبی لایه‌لایه دره شیرز منظره‌ای استثنایی ایجاد کرده. گفتنی است در طول این تنگه آبشارهای کوچک دیگری هم وجود دارند. لازم به ذکر است آبشار بزرگ شیرز را با نام «آبشار پرندگان» هم می‌شناسند. علت این نام‌گذاری، وجود پرندگان کوچک در سوراخ‌ها و منافذ اطراف این آبشار و در دیواره‌هاست. اگر موفق شوید آنها را ببینید هرگز این تجربه را فراموش نخواهید کرد!
مناره شیرز
از دیگر دیدنی‌های فوق‌العاده این تنگه باید از مناره شیرز یادکرد. فرسایش در طول سالیان طولانی در صخرههای دره شیرز بر اثر بارش‌ها و جریان هوا، باعث شکل‌گیری ستونی سنگی میان این تنگه شده. جالب است بدانید این ستون سنگی به نام «مناره شیرز» مشهور است. گفتنی است ارتفاع این مناره به ۸۰ متر و قطر آن به حدود ۱۰ متر می‌رسد.
غار پل خدا
غار پل خدا از دیگر جاذبه‌های طبیعی منطقه تنگه شیرز است. در واقع در انتهای مسیر دره شیرز غاری طبیعی دیده می‌شود که محلی‌ها از آن با نام «پل خدا» یاد می‌کنند. عمق این غار حدودا ۱۵۰ متر است و نور خورشید به آن نمی‌رسد. نکته مهم این است که نرسیدن نور خورشید به داخل این غار، باعث کاهش دمای آب داخل آن شده. توصیه می‌کنیم چنانچه قصد رفتن به داخل غار و قدم‌زدن در آن را دارید حتماً لباس گرم بپوشید و حواستان به سردی آب و سنگ‌های تیز کف غار باشد تا آسیب نبینید.
چطور به تنگه شیرز برویم؟
مناطق اطراف تنگه شیرز را با نام «اولاد قبا» معروف است. این قسمت از نواحی سردسیر کشور است و ارتفاع آن به حدود ۱۱۰۰ متر از سطح دریا می‌رسد. برای بازدید از این تنگه می‌توانید ابتدا به کوهدشت لرستان بروید. در حقیقت نزدیک‌ترین و مناسب‌ترین مسیر دسترسی به این منطقه از راه شهرستان کوهدشت است.
با پیمودن جاده اولاد قبا در شمال کوهدشت، به رودخانه سیمره خواهید رسید. در امتداد رودخانه و با ادامه‌دادن مسیر جاده به ورودی تنگه می‌رسید. گفتنی است مسیر دسترسی به این تنگه از جاده‌ای آسفالت می‌گذرد و فقط دو کیلومتر پایانی مسیر خاکی است. به‌این‌ترتیب تا اولین بخش ورودی دره را می‌توان با ماشین شخصی رفت و سپس با پای پیاده و تجهیزات مناسب وارد آن شد.
به‌جز مسیری که گفتیم، دسترسی به این تنگه از کرمانشاه هم ممکن است. بعضی گردشگران از مسیر جاده‌ای کرمانشاه به تنگه شیرز می‌روند اما جاده کوهدشت به سمت این تنگه مناسب‌ترین و باکیفیت‌ترین مسیر به حساب می‌رود.
نکات مهمی که باید در بازدید از تنگه به یاد داشته باشیم
به هنگام بازدید از برخی محوطه‌های طبیعی باید نکات مهمی را به یاد داشته باشیم. چنانچه قصد رفتن به تنگه شیرز را دارید باید این نکته را در ذهن داشته باشید که این منطقه صخره‌ای است و بازدید از آن برای همه مناسب نیست. بهتر است تجهیزات طبیعت‌گردی و کوه‌نوردی همراه داشته باشید. همچنین در این منطقه هیچ‌گونه امکانات رفاهی وجود ندارد و بکر است. همراه‌داشتن چراغ‌قوه یا هد لایت، لباس و کفش راحت و کلاه و کوله سبک و آب و غذا هم ضروری است. بهتر است یک‌دست لباس گرم اضافه هم با خود داشته باشید.
از پوشیدن کفش جلوباز اجتناب کنید! چنانچه قصد پیک‌نیک و اتراق دارید هم باید لوازم و وسایل حرفه‌ای کمپینگ به همراه داشته باشید. لازم به ذکر است گوشی موبایل هم در این منطقه آنتن نمی‌دهد. حتماً قبل از رفتن به این دره وضعیت آب‌وهوا را چک کنید. در مجموع بازدید از این منطقه برای کودکان و سالمندان و افرادی که بنیه‌ی جسمی قوی ندارند مناسب نیست.
بهترین موقع برای بازدید از دره شیرز
بیشتر استان‌های غربی ایران به دلیل نزدیکی به کوهستان زاگرس از مناطق سردسیر ایران به شمار می‌روند. شهرستان کوهدشت و تنگه شیرز هم در نیمی از سال آب‌وهوایی بسیار سرد و پر بارش دارند. باتوجه‌به ساختار تنگه و موقعیت جغرافیایی آن بازدید از این منطقه در فصل‌های پاییز و زمستان، به‌خصوص در زمان بارش‌های شدید اصلاً مناسب نیست چرا که علاوه بر سرمای هوا احتمال وقوع سیل هم هست. اگر قصد سفر به این ناحیه را دارید، بهترین زمان فصل‌های بهار و تابستان هستند.
گفتنی است در اولین روزهای بهار این منطقه آب‌وهوایی خنک با بارش‌های بهاری دارد اما در تابستان آب‌وهوای این ناحیه گرم‌تر می‌شود. حجم آب رودخانه شیرز با آغاز بهار افزایش می‌یابد و حتی در طول تابستان هم پر آب است.
جاذبه‌های گردشگری اطراف تنگه شیرز
در اطراف دره شیرز جاذبه‌های گردشگری مختلفی وجود دارند که در ادامه به‌صورت خلاصه به معرفی برخی از آنها می‌پردازیم.
دره سرطرهان
یکی دیگر از دره‌های زیبا در این ناحیه، دره سرطرهان است که رودخانه سیمره هم از آن می‌گذرد. گفتنی است این دره زیبا، محل زندگی چندین طایفه لر و لک است.
پل سی پله
وجود رودخانه سیمره و دیگر رودهای شهرستان کوهدشت باعث شده پل‌های تاریخی بسیاری روی آن بنا شوند. امروزه هریک از این پل‌ها به عنوان آثار باستانی موردتوجه هستند. پل سی پله یکی از این پل‌ها است که قدمت آن به دوران ساسانیان برمی‌گردد.
غار میر ملاس
غار میر ملاس که در نزدیکی شهرستان کوهدشت واقع شده یکی از غارهای پیشا تاریخی است که به وجود نقاشی‌هایی از هزاران سال پیش بر دیواره‌های خود مشهور است و گردشگران از سراسر دنیا به بازدید از آن می‌آیند.
جمع‌بندی
تنگه شیرز یکی از جاذبه‌های طبیعی کشور عزیزمان ایران است که در استان لرستان و پنجاه‌کیلومتری شهرستان کوهدشت و در دامنه رشته‌کوه زاگرس واقع شده. تنگه دارای سنگ‌های لایه، لایه و صخرههای مرتفع و زیبا در کنار پوشش گیاهی و رود و چشمه‌هایی است که از آن منظره‌ای استثنایی برای بازدید ساخته. این منطقه همچنین به لحاظ تاریخی حائز اهمیت است چرا که قدمتی چندین میلیون‌ساله دارد و غارهای اطراف آن زیستگاه انسان‌های اولیه بوده. این تنگه به عنوان ژئوپارک ملی در فهرست آثار ملی ایران و یونسکو به ثبت رسیده و دارای جاذبه‌های گردشگری مختلفی همچون آبشار پرندگان، مناره شیرز و غار پل خداست.
۲ نظرات
بهترین جای ایرانه در خدمتیم تشریف بیارید
سلام، بسیار زیبا د سپاس از زحمتی که برای شناساندن ایران زیبا می کشید.