استان فارس در جنوب غرب کشور ایران به مرکزیت شیراز حتی در اطراف شهرها و روستاهایش هم مملو از جاذبه‌های دیدنی فراوانی است. یکی از این جاذبه‌های معروف تاریخی شهر بیشاپور نام دارد که شهرتش جهانی است و یکی از برجسته‌ترین آثار تاریخی دوران ساسانی محسوب می‌شود. این شهر تاریخی و پرجاذبه در نزدیکی شهر کازرون و در فاصله کوتاهی از شیراز قرار دارد. بیشاپور که در حدود سال ۲۶۶ میلادی به دستور شاپور اول یعنی دومین پادشاه ساسانی، ساخته شد، یکی از نمونه‌های برجسته معماری و شهرسازی ساسانی بوده که اهمیت تاریخی و فرهنگی ویژه‌ای دارد. بازدید امروز ما از این شهر شما را شگفت زده خواهد کرد.
شهر باستانی بیشاپور، موقعیت جغرافیایی و دسترسی ها
شهر باستانی بیشاپور در حدود ۲۳ کیلومتری از غرب کازرون و در کنار رودخانه شاپور قرار دارد. این شهر در دامنه کوهستان و نزدیک به منطقه‌ای سرسبز شکل گرفته و از همین رو به لحاظ طبیعی و استراتژیک موقعیت بسیار مناسبی دارد. برای بازدید از شهر بیشاپور، باید از شهر کازرون به سمت جاده شیراز حرکت کنید و بعد از طی کردن یک مسیر کوتاه، به این مجموعه باستانی خواهید رسید.
تاریخچه و هدف ساخت بیشاپور
بیشاپور به دستور شاپور اول، پادشاه ساسانی و با معماری و طراحی که توسط معماران رومی انجام شد، شکل گرفت. این معماران در جنگ‌های شاپور با امپراتوری روم به اسارت درآمده بودند. این شهر به عنوان پایگاهی نظامی و اداری و همچنین نمادی از عظمت ساسانیان بنا شد. همچنین در سال ۲۶۲ میلادی، شاپور اول پس از پیروزی در نبردهای متعدد با رومیان، امپراتور روم یعنی والرین را به اسارت گرفت و او را به ایران آورد. این پیروزی به یکی از بزرگ‌ترین افتخارات ساسانیان تبدیل شد و مهر تأییدی بود بر ساخت شهر تاریخی بیشاپور که به عنوان یکی از آثار افتخارآمیز این دوران، معرفی شد.
ویژگی های معماری و شهرسازی در شهر باستانی بیشاپور
بیشاپور یکی از معدود شهرهای باستانی ایران است که به صورت چهارگوش و بر اساس اصول معماری شهرسازی هلنیستی طراحی شده است. طراحی شهر بر اساس الگویی از تقاطع دو خیابان اصلی است که در وسط شهر به هم می‌رسند و چهار بخش اصلی را ایجاد می‌کنند. این روش شهرسازی در ایران باستان کمتر دیده شده و به وضوح نشان دهنده تأثیراتی از معماری یونانی و رومی است.
در معماری بیشاپور از مصالحی چون سنگ، گچ و ملات استفاده شده است و برخی از بخش‌ها به ویژه دیوارهای شهر با تزیینات و نقوش برجسته زیبا، تزیین شده‌اند که نشانه‌هایی از هنر و فرهنگ دوره ساسانی را نمایش می‌گذارند.
بخش های مهم شهر بیشاپور
شهر باستانی بیشاپور دارای قسمت‌های متعددی است که هرکدام ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند. برخی از مهم‌ترین بخش‌های این شهر را در ادامه به شما معرفی خواهیم کرد.
کاخ والرین در شهر باستانی بیشاپور
این کاخ به افتخار پیروزی شاپور اول بر امپراتور روم، والرین، ساخته شد و محل اقامت این امپراتور شکست خورده بود. معماری کاخ شامل سالن‌های ستون دار، حیاط مرکزی و طاق‌های نیم دایره است. این کاخ نمونه‌ای زیبا از هنر معماری ساسانی به شمار می‌آید.
معبد آناهیتا در شهر باستانی بیشاپور
آناهیتا الهه آب و باروری در ایران باستان بوده و معبد آناهیتا یکی از بخش‌های مهم و معنوی بیشاپور به شمار می‌آید. معبد آناهیتا که از سنگ‌های عظیم و قطعاتی از سنگ تراشیده شده ساخته شده، نشان‌دهنده اهمیت و احترام ایرانیان باستان به آب و الهه آناهیتا است.
تجربه ای متفاوت از سفر را با تورهای الی گشت تجربه کنید
نقوش برجسته در شهر باستانی بیشاپور
یکی از دیدنی‌ترین بخش‌های بیشاپور، نقوش برجسته‌ای است که در دل کوه‌های اطراف شهر حکاکی شده است. این نقوش که عمدتاً پیروزی‌های شاپور بر رومیان را به تصویر کشیده‌اند، از زیباترین نمونه‌های هنر حجاری ساسانی محسوب می‌شوند. معروف‌ترین این نقوش، نقش پیروزی شاپور بر والرین و نقش شاپور و نجبای ایرانی است.
ستون ها و تالار موزائیک شهر باستانی بیشاپور
بیشاپور دارای تالارهای بزرگی با کف‌پوش‌های موزائیکی و ستون‌های زیباست که همگی با نقوش هندسی و طرح‌های پیچیده تزیین شده‌اند. این تالارها نشان دهنده قدرت و شکوه شهر و همچنین ذوق هنری معماران و هنرمندان در دوران حکومت ساسانیان هستند.
سبک هنری و تأثیرات فرهنگی
هنر ساسانی در بیشاپور به وضوح نمایان است. یکی از ویژگی‌های بارز این هنر، استفاده از نقوش برجسته و حکاکی‌های زیبا بر روی سنگ است که در بیشاپور، در بخش‌های مختلفی دیده می‌شود. همچنین حضور معبد آناهیتا و تأثیرات هنر رومی همگی نشان دهنده ترکیبی از باورهای بومی ایرانی و تأثیرات فرهنگی دیگر تمدن‌ها در این دوران است. این تلفیق فرهنگی باعث شده تا بیشاپور به عنوان یکی از غنی‌ترین نمونه‌های تاریخی دوره ساسانیان شناخته شود.
جاذبه های طبیعی و گردشگری اطراف بیشاپور
یکی از ویژگی‌های دیگر بیشاپور، قرارگیری در منطقه‌ای طبیعی و خوش‌آب و هوا است. در نزدیکی این شهر، می‌توان به مناطق گردشگری زیر هم سر زده و از حضور در این مناطق لذت برد.
- تنگ چوگان: در نزدیکی بیشاپور قرار دارد و با داشتن طبیعت زیبا و رودخانه‌ای روان، از جاذبه‌های طبیعی این منطقه به حساب می‌آید. این تنگه، نقوش برجسته‌ای از پیروزی‌های شاپور را هم در دل خود جای داده است.
- غار شاپور: این غار در نزدیکی بیشاپور قرار دارد و به دلیل داشتن مجسمه‌ای عظیم از شاپور اول در ورودی آن، معروف است. این مجسمه به ارتفاع ۷ متر بوده و از سنگ تراشیده شده که آن را یکی از شاهکارهای هنر ساسانی می‌دانند.
ارزش فرهنگی و تاریخی بیشاپور
شهر بیشاپور با معماری منحصر به فرد، نقوش برجسته و آثار تاریخی ارزشمند، یکی از بزرگ‌ترین یادگارهای دوره ساسانیان است. این شهر که به عنوان یکی از آثار باستانی ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران است، هر ساله گردشگران زیادی را از سراسر ایران و جهان به خود جذب می‌کند. بیشاپور نمادی از شکوه و عظمت هنر، فرهنگ و قدرت ایران باستان است و نشان می‌دهد که چگونه ایرانیان در دوره ساسانیان توانسته‌اند با ترکیب هنر، علم و استراتژی‌های نظامی، اثری ماندگار و بی بدیل ایجاد کنند.
بیشاپور به عنوان یک شهر باستانی مهم، نه تنها از نظر باستان شناسی؛ بلکه از نظر گردشگری هم بسیار ارزشمند است. این شهر با چشم‌اندازهای طبیعی زیبا، آثار هنری و تاریخی و یادگارهای ارزشمند فرهنگی، مکانی بسیار جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ و طبیعت هم محسوب می‌شود و بازدید از آن در اصل سفری به اعماق تاریخ و فرهنگ ایران باستان خواهد بود.
شهر بیشاپور و گذری کوتاه به دوران ساسانیان
ایران، تاریخی پرفرازونشیب و گذشته‌ای عجیب دارد. در تمام نقاط این کشور به وضوح می‌توان ردپای تاریخ و حکومت‌های گوناگون را با چشم دید و از حضور و تماشای آثار برجای مانده از دوران گوناگون، لذت برد. هرچند برخی از این آثار تاریخی به شدت مورد کم لطفی بی مهری قرار گرفته‌اند و از آن‌ها خرابه‌ای بیشتر بر جای نمانده؛ اما هنوز هم باشکوه و غرورآفرین هستند. تنها به این شرط که ما هم در نگهداری از آن‌ها کوشا باشیم و مانند جانمان آن‌ها را حفظ کنیم.
مطالب مرتبط : آشنایی با شهر تاریخی ایزد خواست فارس بهترین اقامتگاه های بوم گردی شیراز عمارت فیل: طعم تاریخ، عطر شیراز