باغ موزه های تهران؛ بهترین گزینه برای گشت و گذار در پایتخت

تهران به عنوان پایتخت کشورمان از جاذبه‌های گردشگری و جاهای دیدنی بسیاری برخوردار است که می‌توان در زمان‌های مختلف از آنها بازدید کرد و لذت برد. یکی از انواع این دیدنی های تهران، باغ موزه‌ها هستند که در کنار تجربه‌ی سفر در تاریخ برای گردشگران طبیعتی دل‌انگیز هم فراهم می‌کنند. در این مقاله با الی گشت همراه باشید تا مروری داشته باشیم بر باغ موزه های تهران.

معرفی مشهورترین باغ موزه های تهران

همان‌طور که گفتیم یکی از جالب توجه‌ترین و دیدنی‌ترین مناطق گردشگری شهر تهران باغ موزه‌های گوناگونش هستند. باغ موزه به فضایی گفته می‌شود که هم دارای بنایی موزه مانند است و هم فضایی سرسبز و باغ‌ مانند را در خود جای داده.

اغلب باغ‌ موزه‌ های تهران در واقع کاخ‌ها و بناهایی هستند که در گذشته متعلق به پادشاهان و یا افراد سرشناس و ثروتمند بوده‌اند و امروزه درهای آنها با کاربری موزه به روی گردشگران باز است. با الی گشت همراه شوید تا با هم به گشت و گذار در این باغ موزه‌های زیبا بپردازیم.

۱. باغ موزه گلستان

یکی از زیباترین و دیدنی‌ترین باغ موزه های تهران باغ موزه گلستان است که در محدوده مرکز تهران واقع شده و بناهایی از ادوار تاریخی مختلف در آن به چشم می‌خورند. این مجموعه شانزدهمین اثر ایران و تنها اثر تهران در فهرست میراث جهانی یونسکو است که در سال ۲۰۱۳ میلادی در این لیست ثبت شده.

عمارت تخت مرمر، خلوت کریم خانی، موزه نگارخانه، موزه مخصوص، موزه حوض خانه، عمارت شمس‌العماره، عمارت بادگیر، موزه عکس‌خانه، عمارت الماس و موزه مردم شناسی (کاخ ابیض) از جمله بناهای موجود در مجموعه کاخ گلستان هستند.

قدیمی‌ترین بنای این مجموعه عمارت تخت مرمر است که قدمت آن به دوران حکومت زندیه بازمی‌گردد. کاخ اختصاصی مجموعه هم در شمال غربی و پشت خلوت کریمخانی قرار دارد. این کاخ از پنج تالار به نام‌های اتاق موزه (تالار سلام یا تاج‌گذاری)، ‌ عاج، آینه، ظروف و برلیان تشکیل می‌شود.

آدرس: تهران، خیابان پانزده خرداد، ضلع شمالی میدان پانزده خرداد، روبه‌روی مسجد ارگ تهران

۲. باغ موزه نیاوران

از دیگر باغ موزه های تهران که بسیار مشهور و دیدنی است باید به باغ موزه نیاوران اشاره کرد. مجموعه تاریخی نیاوران در محوطه‌ای به مساحت ۱۱ هکتار در شمال تهران واقع شده و در گذشته از معروف‌ترین سکونتگاه‌های پادشاهان قاجار و پهلوی به شمار می‌رفته است.

اولین کاخ‌های مجموعه نیاوران به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شده و بعد از او، دیگر پادشاهان قاجار و پهلوی ساخت‌وساز و بازسازی‌های بیشتری در این مجموعه انجام داده‌اند. این کاخ به‌ علت نزدیک بودن به دامنه‌های البرز، تفرجگاه‌ تابستانی پادشاهان بوده و با نام «نی آوران» شناخته می‌شده است.

موزه کوشک احمد شاهی، کاخ موزه اختصاصی نیاوران، موزه کتابخانه اختصاصی نیاوران، موزه جهان نما، موزه خودروهای سلطنتی، مرکز اسناد، باغ موزه کتیبه‌ها و تالار آبی کاخ نیاوران و عمارت صاحبقرانیه از جمله بناها و موزه‌های موجود در این مجموعه هستند.

آدرس: تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، خیابان نیاوران

۳. باغ موزه سعدآباد

یکی دیگر از مهم‌ترین و برجسته‌ترین باغ موزه های تهران، باغ موزه سعدآباد است که یکی از سه مجموعه کاخ‌های سلطنتی تهران به حساب می‌رود که در گذشته پادشاهان قاجار و پهلوی در آن‌ها زندگی می‌کرده‌اند.

این مجموعه در باغی بزرگ در منطقه شمیرانات تهران واقع شده و در گذشته از محبوب‌ترین ییلاق‌های پادشاهان بوده است. کاخ اختصاصی مجموعه سعدآباد، اولین کاخ این مجموعه به شمار می‌رود و رضاخان در طول زمان ساختمان‌های دیگری به کاخ‌های آن اضافه کرده است.

این مجموعه که بزرگ‌ترین مجموعه کاخ سلطنتی ایران است به شیوه معماری ایرانی اروپایی ساخته شده و شامل کاخ احمد شاهی، کاخ شهوند (کاخ سبز)، کاخ سفید، کاخ اختصاصی (موزه تاریخ طبیعی سابق)، کاخ سیاه یا اسود، کاخ شمس، کاخ اشرف، کاخ ملکه مادر، کاخ بهمن و کاخ شهرام می‌شود.

دیگر بخش های باغ موزه سعدآباد

موزه استاد فرشچیان، موزه مینیاتور استاد بهزاد، موزه خط و کتابت میرعماد، موزه نگارستان، موزه چهره‌های ماندگار، موزه مینیاتور استاد آبکار، کالسکه‌خانه سلطنتی، موزه آب، موزه آلبوم‌ها و اسناد سلطنتی و موزه اتومبیل‌های سلطنتی از دیگر بخش‌های این مورد از باغ موزه های تهران هستند.

آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه)، انتهای خیابان شهید کمال طاهری

۴. باغ موزه نگارستان

از دیگر باغ موزه های تهران که حتماً باید از آن بازدید کرد باید از باغ موزه نگارستان اسم برد که در اولین سال‌های حکومت فتحعلی شاه قاجار و با هدف ایجاد کاخی ییلاقی خارج از ارگ حکومتی ساخته شده. به دلیل وجود نقاشی‌های بسیار در قسمت‌های مختلف این کاخ نام این مجموعه را باغ موزه نگارستان گذاشته‌اند.

خوب است بدانید در گذشته باغ نگارستان از میدان بهارستان تا دروازه شمیران امتداد داشته اما بخش‌های زیادی از آن در طول زمان از بین رفته است. امروزه مساحت این مجموعه حدوداً یک هکتار است و به دانشگاه تهران تعلق دارد.

قتل قائم مقام فراهانی، تأسیس مدرسه صنایع مستظرفه به سرپرستی کمال‌الملک و تأسیس دانشسرای عالی در این باغ با سابقه تدریس اساتیدی همچون ملک‌الشعرا بهار، علی اکبر دهخدا، بدیع‌الزمان فروزانفر و سعید نفیسی، از مهم‌ترین رویدادهای باغ موزه نگارستان به شمار می‌روند.

آشنایی با بخش های مختلف باغ موزه نگارستان

موزه مکتب کمال‌الملک، تالار صف سلام فتحعلی‌شاهی، مجموعه آثار منیر فرمانفرمائیان، تالار فرش‌های نفیس اهدایی غلامعلی ملول، تالار نقره‌‌های اهدایی غلامعلی ملول، مجموعه مجسمه مینیاتورهای مردم شناسی جهانگیر ارجمند و مجموعه آثار محمود روح الامینی از جمله بخش‌های این مجموعه هستند.

همچنین مجموعه اسناد ملک‌الشعرای بهار، مجموعه آثار علی اسفرجانی، مجموعه آثار فتح‌الله عباد، مجموعه آثار حسین محجوبی، موزه استاد محسن مقدم، مجموعه کاشی‌های باغ موزه نگارستان، کلاس درس دانشسرای عالی و مجموعه آثار طرح آینه‌دار دوران از دیگر قسمت‌های این مورد از باغ موزه های تهران به شمار می‌روند.

  آدرس: تهران، میدان بهارستان، خیابان دانش‌سرا، خیابان شریعت‌مدار رفیع 

۵. باغ موزه فردوس

اما نمی‌توان از باغ موزه های تهران حرف زد و اسمی از باغ موزه فردوس نبرد. باغ فردوس یکی از باغ‌های زیبای شمال پایتخت متعلق به دوره قاجار است که به دست «حاجی میرزا آقاسی»، صدراعظم محمدشاه قاجار، ساخته شده است.

گفتنی است که در گذشته وسعت باغ فردوس از محوطه امروزی آن بسیار بیشتر بوده و بخش‌های زیادی از محله‌های ولنجک، الهیه و تجریش امروزی هم در محدوده این باغ قرار داشته‌اند.

جالب است بدانید که در دوران حکومت قاجار، صاحبان باغ فردوس بارها تغییر کردند و به همین خاطر این باغ شاهد رویدادهای تاریخی بسیاری همچون برگزاری مراسم ازدواج دختر ناصرالدین شاه بوده است.

بررسی سیر تاریخی باغ موزه فردوس

در زمان پهلوی اول این مورد از باغ موزه های تهران محل مدرسه شاپور بود و در دوره پهلوی دوم جشن‌های ۲۵۰۰ساله در آن برگزار می‌شد.

با پیروزی انقلاب اسلامی باغ فردوس و عمارت داخلی آن به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما سپرده شد. سرانجام در سال ۱۳۸۱، کاربری باغ و عمارت فردوس به دست بنیاد سینمایی فارابی، سازمان میراث فرهنگی کشور و شهرداری تهران تغییر کرد و به موزه سینما تبدیل شد.

از جمله دیدنی‌های باغ موزه فردوس دو مجسمه برنزی از دانشمندان ایرانی، «سهروردی» و «ابن هیثم» هستند. عمارت فردوس هم پشت این مجسمه‌ها قرار دارد و تنها یادگار روزهای دور باغ فردوس به شمار می‌رود. این عمارت ۳٫۵ طبقه دارد و در همه جای آن گچ‌بری‌ها و مقرنس‌کاری‌های زیبا جلوه‌گری می‌کنند.

بخش های مختلف باغ موزه سینما

تالار آغازگران، تالار معاصران، تالار بین‌الملل، تالار نام آوران، سینمای کودک و نوجوان، سینمای دفاع مقدس، تماشاخانه، بخش صدا و دوبله، اتاق علی حاتمی و خانه فرهاد از جمله بخش‌های مختلف باغ موزه سینما یا باغ موزه فردوس این مورد از باغ موزه های تهران هستند.

همچنین سه سالن سینما به نام‌های سینما فردوس، سینما تمدن و سینماتوگراف در بخش شرقی عمارت فردوس قرار دارند که فیلم‌های روز سینما در آن‌ها نمایش داده می‌شود.

  آدرس: تهران، خیابان ولیعصر، بین سه راه زعفرانیه و میدان تجریش، خیابان باغ فردوس 

۶. باغ موزه هنر ایرانی

باغ موزه هنر ایرانی از دیگر باغ موزه های تهران است که نزدیک میدان تجریش و بازار تجریش در شمال تهران واقع شده. در این باغ موزه در طول سال کارگاه‌های نمایشی بسیار و نمایشگاه‌های هنری مختلفی برگزار می‌شوند.

در محوطه باغ این مجموعه ماکت‌هایی از جاهای دیدنی نقاط مختلف ایران در ابعاد کوچک به نمایش گذاشته شده‌اند. این باغ موزه در دوره پهلوی اول با الهام از باغ فین کاشان ساخته شده و تا پیش از انقلاب ملکی شخصی بوده و به «توران مهاجر اسلامی»، همسر سپهبد «احمد امیراحمدی» (نخستین سپهبد ایران در دوره رضاشاه)، تعلق داشته است.

بعد از انقلاب اسلامی این باغ به‌صورت پارک عمومی درآمد و بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ تغییراتی گسترده در شکل ظاهری آن انجام شد و به‌ شکل امروزی درآمد.

گالری پردیس (عمارت اصلی)، غرفه‌های مختلف، کارگاه‌های آموزشی، ماکت‌های باغ و آثار هنرمندان مجسمه‌ساز معاصر ایرانی از جمله بخش‌های مختلف این مورد از باغ موزه های تهران به شمار می‌رود.

  آدرس: تهران، میدان تجریش، خیابان شهید دربندی، خیابان دکتر حسابی، روبه‌روی موزه دکتر حسابی

۷. باغ موزه عمارت مسعودیه

باغ موزه عمارت مسعودیه هم از زیباترین باغ موزه های تهران است که در نزدیکی میدان واقع شده  و سال‌ها پشت درهای بسته پنهان بوده. این عمارت میان باغی زیبا و بزرگ با درختان سرسبز و بلند قرار دارد و قدمت آن به سال ۱۲۹۰ هجری قمری (۱۲۵۱ خورشیدی) بازمی‌گردد.

عمارت و باغ مسعودیه به دستور مسعود میرزا، بزرگ‌ترین فرزند ناصرالدین شاه، ساخته شده و نام آن را هم از نام این شاهزاده گرفته‌اند.

سفره‌خانه و حوض‌خانه، حیاط سید‌جوادی، عمارت سید‌جوادی، حیاط مشیریه، عمارت مشیریه، حیاط خلوت، عمارت حیاط‌خلوت، عمارت سردر (پیاده)، عمارت سردر کالسکه‌رو، باغ دیوان‌خانه و عمارت دیوان‌خانه بخش‌های مختلف این مورد از باغ موزه های تهران را تشکیل می‌دهند.

  آدرس: تهران، میدان بهارستان، خیابان اکباتان

جمع بندی

در این مقاله از الی گشت به معرفی برخی از مهم‌ترین باغ موزه های تهران پرداختیم. هرکدام از این باغ موزه‌ها تاریخ پرفراز و نشیبی را شاهد بوده‌اند و از بناها و دیدنی‌های منحصر به فردی برخوردارند. اگر تصمیم به تهران‌گردی دارید بازدید از این اماکن گردشگری را از دست ندهید.

سؤالات متداول

مشهورترین باغ موزه های تهران کدامند؟

باغ موزه فردوس، مجموعه کاخ گلستان، مجموعه تاریخی و فرهنگی نیاوران، مجموعه تاریخی و فرهنگی سعدآباد، باغ موزه نگارستان، باغ موزه وزیری، باغ موزه هنر ایرانی، باغ موزه زمان، باغ ایرانی تهران و باغ موزه عمارت مسعودیه از مشهورترین باغ موزه های تهران هستند.

چرا باید از باغ موزه های تهران دیدن کنیم؟

با بازدید از این باغ موزه‌ها هم می‌توانید مروری بر تاریخ ایران داشته باشید و هم از فضای سرسبز باغ لذت ببرید.

باغ موزه های تهران متعلق به چه دوران تاریخی هستند؟

این باغ موزه‌ها اغلب یادگاری از دوران زندیه، قاجار و پهلوی هستند.

مطالب مرتبط :
موزه عبرت تهران | در این موزه ترسناک از گذشته عبرت بگیرید
موزه دفاع مقدس | یادآور جنگ ایران و عراق
موزه ایران باستان، گنجینه ای بی بدیل در کشور