یکی از جذاب‌ترین شهرهای ایران برای سفر، شهر زیبای اصفهان است. این شهر در طول تاریخ همواره مورد توجه پادشان بوده و به خصوص در دوره صفویه پس از آن که به عنوان پایتخت انتخاب شد از نظر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی رشد زیادی کرد. در این دوره آثار و بناهای زیادی در اصفهان ساخته شدند و این بناها امروزه از زیباترین جاذبه‌های گردشگری این شهر محسوب می‌شوند. یکی از این بناهای ارزشمند، بازار اصفهان است. این بازار به عنوان یکی از شاهکارهای معماری دوران صفویه هنوز هم رونق گذشته‌ی خود را حفظ کرده و در حال حاضر پذیرای گردشگران زیادی از سراسر جهان است.
بازار اصفهان، یادگار تاریخی صفویان
بازار اصفهان، یادگار تاریخی صفویان است. این بازار یکی از پویاترین و زیباترین بازارهای سنتی ایران است و و بخش‌های مختلف و متنوعی دارد که قدمت برخی از آن‌ها بیشتر از سایر قسمت‌هاست. قسمت‌هایی از بازار اصفهان که قدمت بیشتری دارند در دوران صفویان و برخی از بخش‌ها هم در دوران قاجار ساخته شده‌اند. به طور کلی در مرکز شهر اصفهان(حوالی میدان نقش جهان) راسته‌ها و مغازه‌های بسیاری وجود دارند که به اطراف میدان عتیق و مسجد جامع حکیم ادامه پیدا می‌کنند و همگی جزو بازار اصفهان محسوب می‌شوند.
بازار اصفهان بسیار متراکم است و مغازه‌های آن شانه به شانه هم قرار گرفته‌اند. در این بازار فقط کاروانسراها، مساجد و مدارس در بخش‌هایی باعث کم شدن تراکم مغازه‌ها شده‌اند. این بازار حدود ۱.۵ کیلومتر طول دارد و بلندی سقف آن بین ۷ تا ۷.۵ متر متغیر است. همچنین عرض راسته بازار اصفهان نسبت به دیگر بازارهای سنتی ایران ۵ متر کمتر است و همین مسئله باعث می‌شود در ایام شلوغی مراجعه‌کنندگان دچار دردسر شوند.
اما این طراحی به خاطر آب و هوای کویری اصفهان است. این شهر در زمستان آب و هوای سرد و در تابستان آب و هوای گرمی دارد به همین علت معماران سعی کرده‌اند با کم کردن راسته بازار شرایط آب و هوایی بازار اصفهان را به ثبات برسانند. با این طراحی هوای بازار در روزهای سرد زمستان ۸ درجه گرم‌تر از بیرون است و در گرم‌ترین روزهای تابستان هم داخل بازار ۱۰ درجه خنک‌تر از هوای بیرون است.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های بازار اصفهان، بازار قیصریه است، این بخش از بازار از سردر قیصریه شروع می‌شود. بازار قیصریه مربوط به دوران صفویه بوده و توسط یکی از معروف‌ترین معمارهای آن دوران یعنی «علی اکبر اصفهانی» ساخته شده است. روی سردر قیصریه نقاشی‌های بسیار زیبایی از جنگ شاه عباس با ازبکان دیده می‌شود که توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. از دیگر بخش‌های شناخته شده‌ی بازار اصفهان می‌توان به بازار زرگرها، بازار مسگرها، بازار تفنگ سازها، بازار کفش‌دوزها، بازار عربان، بازار کلاه‌دوزها و بازار قنادها اشاره کرد.
بازار اصفهان کجاست؟
بازار اصفهان کجاست و چگونه می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد؟ این بازار محدوده‌ی مشخص و دقیقی ندارد و از اطراف میدان نقش جهان شروع شده و تا نزدیکی میدان امام علی ادامه پیدا می‌کند. گردشگران می‌توانند از طریق خیابان حکیم در غرب، خیابان هاتف در شرق و خیابان عبدالرزاق در شمال به این بازار دسترسی پیدا کنند. همچنین از سمت میدان نقش جهان، سردر قیصریه بهترین مکان برای ورود به بازار اصفهان است.
بازار اصفهان در نزدیکی مراکزی مانند بیمارستان نور و علی اصغر، چهارراه تختی، کاخ چهل ستون و کاخ عالی قاپو و هتل عباسی قرار دارد و نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به آن، ایستگاه مترو امام حسین(ع) دروازه دولت ورودی ۱ است. همچنین نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس به بازار اصفهان، ایستگاه اتوبوس قصر منشی است. در صورتی که برای رسیدن به بازار از ماشین شخصی استفاده می‌کنید بهتر است خودرو را در پارکینگ‌های حوالی خیابان هاتف یا حکیم پارک کنید.
بهترین زمان برای بازدید از بازار اصفهان
بهترین زمان برای بازدید از بازار اصفهان صبح است. معمولا عصرها اطراف میدان نقش جهان و بازار اصفهان شلوغ می‌شود و جمعیت مراجعه‌کنندگان در این محدوده به اوج خود می‌رسد. مغازه‌های بازار از ساعت ۹ صبح تا ۹ شب باز هستند. البته ممکن است ساعات باز و بسته شدن مغازه‌ها در فصل‌های مختلف کمی متفاوت باشد.
در بازار اصفهان چه بخریم؟
در بازار اصفهان چه بخریم؟ اگر شما هم با این سوال مواجه هستید باید بگویم در بازار اصفهان سنتی‌ترین و زیباترین صنایع دستی را می‌توانید بخرید. در راسته‌های مختلف این بازار اجناسی وجود دارند که شاید مشابه آن‌ها در دیگر بازارهای سنتی ایران موجود نباشد. مثلا ظروف مسی و نقره تزئین شده با نقش و نگارهای هنرمندانه یکی از بهترین کالاها برای خرید از بازار اصفهان است. همچنین می‌توانید نحوه ساختن این ظرف‌ها را هم تماشا کنید. به طور کلی این بازار یک فرصت عالی برای خرید و تماشای معماری بی‌نظیر دوران گذشته است.
جاذبه‌های تاریخی بازار اصفهان
جاذبه‌های تاریخی بازار اصفهان مانند مساجد، تیمچه‌ها، کاروانسراها و مدرسه‌ها بر جذابیت این بازار افزوده‌اند و گردشگران در کنار خرید و گشت و گذار در بازار می‌توانند از آثار جذاب مربوط به گذشته هم دیدن کنند. در ادامه آثار تاریخی بازار اصفهان را معرفی می‌کنیم.
-
تیمچه ملک التجار
تیمچه ملک‌التجار یا سرای ملک‌التجار یکی از بخش‌های مهم بازار قیصریه اصفهان است که قدمت آن به دوره قاجار بازمی‌گردد. تاریخ ساخت این تیمچه براساس کتیبه‌‌ی نصب شده در سرا، سال ۱۳۲۲ هجری قمری است. سازنده و بانی تیمچه ملک‌التجار یکی از بزرگان مشهور قرن ۱۴ هجری یعنی «حاج ابراهیم ملک‌التجار» بوده که برای حفظ آثار باستانی اصفهان در دوران ظل‌السلطان بسیار تلاش کرده است.
به طور کلی تیمچه‌ها فضاهایی سرپوشیده با تزئینات زیبا در داخل بازار هستند که معمولا یک نوع کالای خاص در آن عرضه می‌شود. تیمچه ملک‌التجار از نظر تزئینات، کاشی‌های معرق و کتیبه‌های کاشی هفت رنگ، جزو غنی‌ترین تیمچه‌های کشور است.
-
سردر قیصریه
سردر قیصریه از سمت میدان نقش جهان اصلی‌ترین ورودی بازار است. این سردر زیبا در دوران صفویه ساخته شده است و امروزه جزو آثار ملی ایران محسوب می‌شود. این سردرد در ابتدا دارای سه طبقه بوده اما امروزه فقط دو طبقه از آن باقی مانده است. سردر قیصریه از یک دروازه اصلی و چهار در فرعی تشکیل شده که قدمتی ۴۰۰ ساله دارند.
-
عصار خانه شاهی
عصار خانه شاهی بازار اصفهان یکی از قسمت‌های کمتر شناخته شده‌ی این بازار است. این مجموعه در سال ۱۰۲۱ هجری قمری و همزمان با احداث بازار قیصریه ساخته شده است و یک طبقه دارد. ارتفاع عصار خانه شاهی حدودا ۱۱ متر است و مساحت اصلی آن در گذشته ۱۸۰۰ مترمربع بود اما امروزه تنها ۳۸۰ مترمربع از آن باقی مانده است. عصار خانه جایی است که در زمان‌ها قدیم در آن عصاره مواد گرفته می‌شد.
-
مسجد جارچی
مسجد جارچی با نام دیگر جارچی‌باشی از دوره صفویه به یادگار مانده است. این مسجد در حکومت شاه عباس صفوی ساخته شده و امروزه برای دیدن آن باید به بازار گلشن و کوچه‌باغ قلندر بروید. مسجد جارچی بدون صحن و حیاط است و فقط شبشتان دارد که با کاشی‌های فیروزه‌ای زیبا رنگ تزئین شده است. همچنین دو محراب از جنس سنگ مرمر در این مسجد وجود دارد که به اعتقاد برخی‌ها به دلیل حضور چند پیش‌نماز در مسجد بوده است.
-
مسجد عتیق
مسجد عتیق یا مسجد جامع اصفهان قدیمی‌ترین اثر تاریخی اصفهان است و بنای اولیه آن به سال ۱۵۶ هجری قمری بازمی‌گردد. در سال ۲۲۶ بنای اولیه به دستور خلیفه معتصم عباسی تخریب شد و یک بنای جدید ستون‌دار همراه با سقف چوبی ساخته شد. اما بنای امروزی مسجد مربوط به دوره سلجویان است و معماری آن با شیوه‌ای جدید با چهار ایوان طراحی شده است. همچنین در دوره‌های مختلف این مسجد مجددا دچار تغییراتی شد. در حال حاضر مسجد جامع اصفهان با تزئیناتی بی‌نظیر و معماری جذاب یکی از آثار ثبت شده در میرات جهانی یونسکو است.
-
مسجد حکیم
مسجد حکیم(مسجد جورجیر) یکی دیگر از مساجد چهار ایوانی اصفهان است که قدمت آن به دوره صفویه برمی‌گردد. این مسجد در بخش انتهایی بازار زرگرها واقع شده و وسعت آن ۸هزار مترمربع است. مسجد حکیم به دست «حکیم محمد داوود» طبیب شاه عباس دوم بر روی ویرانه‌های مسجد جامع دیلمی جورجیر(قرن چهارم هجری) ساخته شده است، به همین دلیل به آن هم مسجد حکیم و هم مسجد جورجیر گفته می‌شود.
چند نکته در مورد بازار اصفهان
- بازار اصفهان یکی از معدود بازارهای تاریخی ایران است که تا این اندازه سالم مانده و امروزه هم مانند گذشته رونق دارد.
- برخی از مغازه‌های بازار اصفهان از حدود ۲۰۰ سال قبل تا به امروز یک کالای خاص را به فروش می‌رسانند.
- قسمت‌های مختلف این بازار فقط محدود به فروشگاه‌ها نیست و آثار تاریخی دیگری مانند جارچی باشی، چندین مدرسه و کاروانسرا در آن وجود دارد.
جمع بندی درباره بازار اصفهان
در این مقاله بازار اصفهان را معرفی کردیم. همانطور که گفته شد بازار اصفهان یکی از زیباترین و قدیمی‌ترین بازارهای سنتی ایران است که از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. گردشگران علاقه‌مند می‌توانند در این بازار کالاهایی خاص و زیبا و سوغات اصفهان را بخرند و در کنار خریدشان از بناهای قدیمی هم دیدن کنند.