اردبیل یکی از شهر های ایران بوده که روایتگر تاریخ و اتفاقات گذشته بر مردم این دیار است. البته شما در تمام شهر های ایران گذر پر فراز و نشیب تاریخ کشور را مشاهده می کنید و البته اردبیل نیز یکی از این شهر ها به حساب می آید. معماری اصیل و سنتی اردبیل روایت های متعددی دارد که یکی از آن ها بازار بزرگ اردبیل است. یک بازار کاملاً زنده و پویا متعلق به قرن های هفتم و هشتم هجری قمری که ایران باستان و بعد از آن تا به امروز را برای شما به نمایش گذاشته است. در این بازار تیمچه ها، راسته ها و حجره هایی وجود دارد که با ورود به آن ها درست مانند گذر از دالان تاریخ به گذشته ایران می رسید.
تضمین بهترین قیمت بلیط هواپیما، بلیط قطار و رزرو هتل در تمامی نقاط جهان فقط در الی گشت.
استان اردبیل یکی از نقاط بسیار با اهمیت و مناطق بسیار زیبا و تاریخی ایران است که در شمال غرب واقع شده و مرز مشترکی با جمهوری آذربایجان دارد. واژه “اردبیل” از یک واژه اوستایی است و از دو کلمه “آرتا” به معنی “مقدس” و “ویل” به معنی “شهر” تشکیل شده است. این منطقه مساحتی برابر با ۳۸۱۰ کیلومتر مربع دارد و هر چه از خونگرمی و مهمان نوازی مردم آنان بگوییم، کم است.
اگر قصد سفر به این شهر زیبا را دارید توصیه می‌کنیم که فصل تابستان را برای سفر به اردبیل انتخاب کنید. این شهر با قدمتی ۴۰ هزار ساله سرزمینی مملو از دشت های همیشه سرسبز، چشمه های آب گرم و گردنه های حیرت انگیز است. ضمن اینکه عسل و آش دوغ تبریز از غذا های محلی این شهر است که به هیچ عنوان نباید امتحان کردن آن ها را فراموش کنید. همچنین بنا ها و آثار تاریخی فراوانی در اردبیل وجود دارد که امروز و در این مطلب، به سراغ یکی از آن ها یعنی بازار اردبیل خواهیم فت.
بازار اردبیل و مجموعه جذاب و تاریخی آن درست در دو طرف خیابان یا بلوار امام خمینی قرار گرفته است. جهت این بازار از سمت شمال به میدان امام حسین یا تازه میدان می رسد و از سمت جنوب به خیابان طالقانی، میدان فجر و بلوار آیت الله مروج اردبیلی منتهی می شود. همچنین از غرب به خیابان ناصر علی صوفی و از سمت شرق نیز به خیابان آیت الله کاشانی خواهد رسید.
بازار بزرگ اردبیل نیز مانند سایر بازار ها و بنا های تاریخی ایران سرگذشت شنیدنی دارد. یکی از آثار تاریخی و مشهور اردبیل به حساب می‌آید که قدمت آن مربوط به قرن هفتم و هشتم است. برخی از منابع نام این بازار را در قرن چهارم نیز قید کرده‌اند. طرح اولیه بازار به شکل یک صلیب است و مسجدی در میانه آن قرار گرفته. این بازار در قرون گذشته رونق بسیار بالایی داشته و خصوصاً در دوره صفویه بسیار پر رونق بوده است.
شهر تبریز خاستگاهی برای حضور علمای دین و سلاطین صفویه بود و به همین دلیل به شدت مورد توجه قرار می گرفت. در دوران حکومت “شاه طهماسب اول” این بازار شکوه و رونق فراوانی داشت. در این بازار راسته های متنوع و متعددی مانند خراطان، کرباس فروشان، قصابان، سراجان، قیصریه و ده ها راسته و حجره دیگر وجود دارد. بر اساس روایتی در دوره صفوی، بقعه موقوفه شیخ صفی الدین اردبیلی موقوفه های دیگری مانند بازار و حمام و منازا مسکونی اطراف را نیز شامل میشده است. درآمدی که از موقوفات به دست می آید برای امور خیریه و معیشت مردم مستضعف مورد استفاده قرار می گیرد.
بازاری که در حال حاضر به نام بازار بزرگ اردبیل معروف است از دوره صفویه و قاجاریه بر جای مانده و از مسجد، سرا، تیمچه، راسته و گرمابه تشکیل شده است. در داخل این بازار یک مسجد اعظم و یک مسجد جامع تعبیه شده. در راسته های مختلف نیز افراد با محصولات مختلف در حال امرار معاش هستند. قصابان، سراج،ان کلاهدوزان، زرگران، پنبه فروشان، چاقو سازان، آهنگران، مس گران و مواردی دیگر، همگی از جمله فعالان اقتصادی و حاضر در بازار بزرگ تبریز به حساب می آیند. برای مثال سرای خشکبار های این بازار از دو بازارچه تشکیل شده که موازی هم هستند و هر دو عمود بر یک راسته طراحی شده‌اند.
درون آن ها هم ۵ دهنه و ۵۱ مغازه تعبیه شده است. بازار اردبیل از طاق ها و گنبد های ساده و جناغی متعددی تشکیل شده. عرض بعضی از این طاق نماها ۳ متر و قطر پایه تا ۸۰ سانتی متر است. روشنایی هم به واسطه روزنه های قرار گرفته در گنبد ها، تامین می شده است. جالب اینجاست که بدانید در سردر بازارچه شمال شرقی یک سنگ نبشته وجود دارد که متاسفانه به دلیل فرسودگی فراوان، امکان خواندن روی آن وجود ندارد.
بر روی این سنگ نوشته تاریخ بنا و نام بانی آن حک شده است. بد نیست بدانید که بخش اعظمی از بازار اردبیل در نیم قرن گذشته به دلایل مختلف تخریب شده و تنها قسمت هایی از آن باقی مانده اند. وقتی شما به این بازار وارد می شوید به وضوح جدایی بازار قیصریه از بازار طلا فروشان را مشاهده خواهید کرد. در سال ۱۳۶۴ بازار بزرگ تبریز مرمت شد و بعد از آن در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
در این مطلب از بازار بزرگ و تاریخی اردبیل صحبت کردیم. این بازار یکی از هزاران آثار تاریخی برجای مانده از گذشتگان ما است که البته به مرور زمان قسمت اعظمی از آن تخریب شد. با این که مورد بی مهری و کم لطفی زیادی قرار گرفته، اما هنوز هم پابرجاست و هنوز هم راز های مگوی فراوانی را در دل خود حفظ کرده است. شاید چندان با اهمیت به نظر نرسد اما بازار در ایران باستان یکی از رگه های اصلی حیاتی در شهر به حساب می آمده که به راحتی می توانسته جهت گیری های سیاسی و اقتصادی شهر را تعیین کند. هنوز هم بازار های تاریخی زیادی در تمام ایران وجود دارند که با قدم زدن در میان این بازار ها می توان تاریخ را بوضوح تماشا کرد.