کلیسای استودان سدلک | کلیسای ساخته شده از استخوان

در دنیا عجایب بسیاری وجود دارد. عجایبی که امروزه از جمله جاذبه‌های گردشگری مناطق مختلف به شمار می‌روند و تا خودتان از نزدیک با آنها مواجه نشوید نمی‌توانید باور کنید چنین جاهایی وجود دارند. به عنوان مثال آیا می‌دانستید در کشور چکسلواکی کلیسایی وجود دارد که تزیینات آن از استخوان انسان ساخته شده؟ اگر دوست دارید درباره کلیسای سدلک بیشتر بدانید در این مقاله با الی گشت همراه باشید.

معرفی کلیسای سدلک

کلیسای سدلک در طبقه زیرین کلیسای تمام مقدسین قرار گرفته و یکی از پربازدیدترین بناهای تاریخی جمهوری چک به حساب می‌رود. این کلیسا تا به امروز به عنوان یک کلیسای کاتولیک رومی کاربردی باقی مانده و در آن مراسم‌های مختلفی برگزار می‌شود.

این کلیسای دو طبقه گوتیک که در نیمه اول قرن چهاردهم ساخته شده، در محوطه صومعه سابق سیسترسین در میان یک گورستان وسیع تاریک قرار دارد. در یکی از برج‌های آن، نوری ابدی به‌عنوان نماد امید به رستاخیز می‌سوخته و مسیحیان قرون وسطایی را از سرتاسر اروپا به سوی خود فرا می‌خوانده است.

در کلیسای تمام مقدسین مسیحیان می‌ایستادند، دعا می‌کردند و به مسائل مهم زندگی‌ خود فکر می‌کردند. نمازخانه پایینی یا همان کلیسای استخوان های سدلک به عنوان مکانی برای نگهداری استخوان‌ها به کار می‌رفته، در حالی که نمازخانه فوقانی پر از نور، مکانی برای دعا و ملاقات با خداوند بوده است. بنابراین می‌توان گفت پیام این کلیسا در طول زمان بدون تغییر باقی مانده است: memento mori به معنی این که مرگ را به یاد بیاور!

آشنایی با تاریخچه کلیسای استخوان های سدلک

کلیسای سدلک که با نام اسوسوریا به معنی استودان یا استخوان‌دان هم شناخته می‌شود در نیمه اول قرن چهاردهم ساخته شد و در حقیقت بخشی از صومعه سیسترسین بود که دیگر وجود ندارد. تاریخچه این کلیسا بسیار نزدیک به طبقه‌ی سیسترسین است. داستان از جایی شروع شد که نجیب زاده میروسلاو زمین‌های وسیعی را در مجاورت شهر بوهمی مرکزی امروزی کوتنا هورا به سیسترسین اهدا کرد.  اساس‌نامه قدیمی‌ترین صومعه سیسترسین در چک کنونی به سال ۱۱۴۲ برمی‌گردد. در نیمه اول قرن سیزدهم، این صومعه به دلیل کمبود منابع مالی دچار انحطاط شدید شد. اما در نیمه دوم قرن سیزدهم ماجرا تغییر کرد، چرا که یکی از راهبان سدلک مقداری نقره در زمین صومعه کشف کرد. به لطف یافتن نقره، صومعه ثروتمند شد و به این ترتیب شهر کوتنا هورا ظهور کرد.

شهر کوتنا هورا

در طول قرن چهاردهم، کوتنا هورا یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جهان با تقریباً ۸۰۰۰۰ سکنه بود. مردم نه تنها در این شهر زندگی می‌کردند، بلکه در آنجا می‌مردند! حال این مرگ می‌توانست به دلیل قحطی، طاعون، کار در معدن و یا به دلیل بهداشت ضعیف و درگیری‌های جنگی باشد.  اغلب مردگان شهر در زمین صومعه سدلک، به عنوان تنها گورستان مسیحی فعال در این محل دفن شدند و در پایان قرن چهاردهم، این قبرستان فوق‌العاده بزرگ و به اندازه ۳.۵ هکتار بود. علاوه بر این، گورستان سدلک به دلیل داستانی که در مورد ابوت هایدنرایش و سفر او به اورشلیم گفته می‌شد، بسیار محبوبیت داشت.  طبق این افسانه، این راهب یک مشت خاک رس Hakeldama را به سدلک آورد و بدین ترتیب اولین میدان مقدس در اروپای مرکزی را تأسیس کرد. 

گورستان سدلک

 با توجه به نرخ بالای مرگ و میر در طول قرن‌های ۱۴ و ۱۵ میلادی و بعد از آن به دلیل این که فضای آزاد بیشتری برای دفن مردگان مورد نیاز بود و منطقه گورستان سدلک هر روز وسیع‌تر می‌شد، قبور مردگان نبش قبر شد تا بتوان استخوان های آن‌ها را حفظ کرد.  طبق آداب و رسوم مسیحی، بقایای اسکلت‌ انسان‌ها باید در زیر زمین دفن شود. به همین دلیل بود که یک کلیسای گورستانی دو طبقه با کلیسای پایینی در زیر زمین ساخته شد. به این ترتیب که نمازخانه پایین یعنی همان کلیسای استخوان های سدلک برای دفن بقایای اجساد مؤمنان به کار می‌رفت در حالی که نمازخانه بالایی برای برگزاری مراسم یادبود استفاده می‌شد.   

بازسازی کلیسای سدلک

 دقیقاً مشخص نیست که کلیسای سدلک چه زمانی ساخته شده، اما کارشناسان تمایل دارند بگویند که این کلیسا در نیمه اول قرن چهاردهم ساخته شده است. در جریان جنگ‌های هوسیت (۱۴۲۱)، سقف و کل ساختمان کلیسا احتمالاً آسیب دیده‌اند.  کلیسای جامع گوتیک بانوی عروج و سنت جان باپتیست واقع در نزدیکی آن که بین سال‌های ۱۲۹۰ تا ۱۳۲۰ ساخته شده بود، سوزانده شد و سیسترسیان‌های محلی به قتل رسیدند.  پس از آن، احتمالاً در اواخر قرن شانزدهم زندگی به تدریج به صومعه سدلک بازگشت. راهبان گام به گام شروع به بازسازی صومعه و ساختمان‌های مورد نیاز مزرعه کردند. کلیسای استخوان های سدلک در قرن هفدهم تا حدودی تعمیر شد. 

نقطه عطفی دیگر در تاریخ کلیسای سدلک

 آغاز قرن هجدهم یکی دیگر از نقاط عطف تاریخی مهم در تاریخ کلیسای استخوان های سدلک بود زیرا ابوت جیندریچ اسنوپک توانست بودجه کافی برای تعمیر کلیسای جامع آسیب دیده را جمع آوری کند.  اسنوپک برای تعمیر این ساختمان از بزرگ‌ترین هنرمندان آن زمان از جمله معمار برجسته یان سانتینی آیشل دعوت کرد. علاوه بر این، یان سانتینی-آیکل کلیسای استخوان های سدلک را تعمیر کرد. گفته می‌شود که او اولین تزیینات استوانه را در کلیسای پایینی ایجاد کرده است. 

منحل شدن صومعه سیسترسیان

 در ادامه تاریخچه کلیسای استخوان های سدلک در سال ۱۷۸۳، امپراتور جوزف دوم صومعه سیسترسیان را منحل کرد. اشیای اختصاصی آن هم در حراج عمومی فروخته شد. پس از آن استفاده از کلیسای استخوان های سدلک به عنوان انبار آغاز شد. همچنین تنباکو در صومعه فراوری شد و خانواده شوارتزنبرگ حمایت از کلیسا را بر عهده گرفتند.  پس از انحلال صومعه، قبرستان سدلک کم‌کم از بین رفت و برخی از استخوان های گورهای نبش شده در استخوان‌دان کلیسا و برخی دیگر در یک گور دسته جمعی قرار داده شدند.  در قرن نوزدهم، خانواده شوارتزنبرگ برای بازسازی عظیم استخوان‌دان، بازسازی و دوباره پر کردن تزیینات اسکلتی آن سرمایه گذاری کردند. این اثر به دست فرانتیشک رینت در سال ۱۸۷۰ تکمیل شد. 

تاریخچه تزیینات

 بقایای اسکلتی که اکنون در کلیسای سدلک در بخش پایینی استوانه نگهداری می‌شوند متعلق به گورهای نبش قبر شده از گورستان بزرگی هستند که در زمین صومعه سدلک قرار داشت. در واقع این اسکلت‌ها بقایای ساکنان قرون وسطایی از شهر کوتنا هورا و اطراف آن هستند.  در سال ۱۳۱۸، قحطی کوتنا هورا را درنوردید و ۲۰۰۰۰ نفر از ساکنان شهر جان خود را از دست دادند. سی سال بعد، ۳۰۰۰۰ نفر دیگر بر اثر طاعون جان باختند. در آغاز قرن پانزدهم، تقریباً ده هزار نفر دیگر به دلیل جنگ‌های هوسی در اطراف کوتنا هورا کشته شدند.  تمام این افراد در گورستان سدلک به همراه سایر ساکنان کوتنا هورا به خاک سپرده شدند. اما وقتی مساحت گورستان به ۳.۵ هکتار رسید، دیگر فضایی برای گسترش باقی نماند. گورهای قدیمی نبش قبر شده و بقایای آن‌ها در اطراف دیوار کلیسای پایینی، یعنی هم در داخل و هم در خارج آن قرار داده شده است. 

معماری کلیسا

 به نظر می‌رسد معماری به نام Jan Santini-Aichel ایده طراحی کلیسای استخوان های سدلک را پرورانده و طراح پایه دکوراسیون کلیسای استخوان های سدلک امروزی است. طراحی این فضا از روح تفکر باروک و همچنین اصول زیبایی‌شناسی آن پیروی می‌کند.  ترکیب باروکی طراحی کلیسا که توسط Santini طراحی شده بود، عنصر مرگ را به نظم الهی وارد کرد، بنابراین فضای سنگین کلیسای پایین را کنار گذاشته و بیانگر این مهم بود که همچنان می‌توانیم به رستاخیز پس از مرگ امیدوار باشیم. 

رد پای فرانتیشک رینت

 لازم به ذکر است که فرانتیشک رینت، که قبل از سال ۱۸۷۰ به دعوت حامیان جدید کلیسا، خانواده شوارتزنبرگ، به کلیسای سدلک آمد، ردپای بسیار مهمی بر اصول اولیه دکوراسیون باروک سانتینی بر جای گذاشت.  فرانتیشک رینت به معنای واقعی کلمه مفهوم کاملاً معنوی را با ایجاد تزییناتی که مطابق با رمانتیسیسم مد روز در آن زمان طراحی شده بود، در هم شکست. همچنین طراحی مشهورترین عناصر تزیینات همچون لوستر، نشان شوارتزنبرگ و گلدسته‌های آویزان به او نسبت داده می‌شود.  

غالب بودن تم مرگ در کلیت فضا

 تزیینات انجام شده توسط رینت به فضا حالتی تازه و وحشتناک می‌بخشد و تم مرگ را به عنوان یک موتیف غالب با تکیه بر سبکی منحصر به فرد ارائه می‌دهد. فرانتیشک رینت به جای اینکه کلیسای پایین را به مکانی برای استراحت موقت مردگان منتظر و پر از امید، برای رستاخیز آنها تبدیل کند، کلیسای پایین را به قلمروی مرگ پیروزمندانه تبدیل کرد.  در حالی که تزیینات اسکلت باروک فقط به استفاده از جمجمه و استخوان های اندام متوسل می‌شد، رینت علاوه بر این، از انواع مختلف استخوان های دیگر برای تزیین این مکان استفاده می‌کرد. 

به یاد داشته باشید باید بمیرید!

دلیل استفاده از تزیینات اسکلتی جمله‌ی مشهور Memento mori به معنای “به یاد داشته باشید باید بمیرید” است. این یک فراخوان مسیحی برای یادآوری مفاهیمی عمیق است. راه دیگر برای بیان این ندا، ضرب‌المثل رایج است که می‌گوید آنچه اکنون هستید، همان چیزی است که در آینده خواهید بود.  هنگام مواجهه با مرده‌ها هرکس شروع به فکر کردن به لحظه مرگ خود می‌کند و می‌فهمد که زندگی او متناهی است و باید اعمال خود را در پیشگاه خداوند توجیه کند. و از آنجایی که پس از مرگتان هیچ فرصتی برای اصلاح چیزی ندارید، این استدلال باعث می‌شود که در زمانی که هنوز زنده‌اید، زندگی خود را تغییر دهید.   علاوه بر این، دیدن بقایای مردگان باعث می‌شود به راز دیگری از جهان هستی، یعنی زنده شدن مردگان فکر کنید. طبق کتاب مقدس، هم جسم و هم روح متوفی در قیامت رستاخیز خواهند شد و زندگی ابدی به آنها بخشیده خواهد شد.  

کلیسای سدلک | جایی برای امید و انتظار

 طبق باوری که عنوان کردیم متوفی پس از مرگ منتظر این لحظه خاص یعنی رستاخیز است. به همین دلیل می‌توانیم عنصر امید را در اجتماع مردگان این کلیسا درک کنیم. امیدی که آنها با آن در کلیسای استخوان های سدلک دفن شده‌: امید به این که روزی، به لطف رستاخیز مسیح، مردگان هم با او زنده شوند.  به همین دلیل مسیحیان بر این باورند که کلیسای استخوان های سدلک مکانی برای مرگ نیست، بلکه جایی برای امید و انتظار است. 

رموز کلیسای استخوان های سدلک

 داستان استودان یا همان کلیسای سدلک هنوز تا حدودی در هاله‌ای از رمز و راز پوشیده شده. تعیین اینکه طراح تزیینات اسکلتی دقیقاً کیست و این تزیینات دقیقاً چه زمانی ایجاد شده و چرا ساخته شده دشوار است. امروز تقریباً هیچ چیزی در مورد افرادی که اکنون در این استوانه دفن شده‌اند نمی‌دانیم.  همچنین از سرنوشت، داستان و نحوه زندگی و مرگ آنها اطلاعی نداریم. وجه اشتراک این افراد این است که آنها می‌خواستند در سدلک دفن شوند، عمیقاً مذهبی بودند و به قیامت و رستاخیز امیدوار و این موارد دقیقاً نمادهایی هستند که اغلب در تزیینات اسکلتی کلیسای پایین یافت می‌شوند.  

در کلیسای سدلک چه خواهید دید؟

 در کلیسای استخوان های سدلک چهار هرم اسکلتی عظیم خواهید دید که نماد کوه بهشتی هستند و تاج بالای آنها نشان دهنده دروازه ملکوت آسمانی است. لوستری که گفته می‌شود تماماً از استخوان های بدن انسان ساخته شده، نمادی از نور و در نتیجه امید است.   فرشتگانی که بر فراز کلیسای پایین به شکل جمجمه و استخوان های متقاطع شناور هستند، شخص را در سفر خود به سوی قضاوت خدا همراهی می‌کنند. تنها تزیین صرفاً سکولار این فضا نشان شوارتزنبرگ است که در حدود سال ۱۸۷۰ به عنوان تشکر از خانواده‌ای که در استقرار سدلک کمک کردند، ایجاد شد. 

ساعت بازدید از کلیسای استخوان های سدلک

 آوریل تا سپتامبر هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۶ بعد از ظهر اکتبر و مارس ۹:۰۰ صبح تا ۵:۰۰ بعد از ظهر همه روزه نوامبر تا فوریه همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۴ بعد از ظهر لازم به ذکر است که کلیسای استخوان های سدلک در شب کریسمس بسته است. 

هزینه ورودی

 هزینه ورودی برای بزرگسالان ۲۲۰ CZK، برای سالمندان و دانش آموزان ۱۵۰ CZK و برای کودکان ۸۰ CZK است. 

دسترسی به کلیسای استخوان های سدلک

 کوتنا هورا تنها یک ساعت با ماشین از پراگ فاصله دارد. تور‌های زیادی وجود دارند که از پراگ به کلیسای استخوان و کوتنا هورا سفر می‌کنند. اگر دوست نداشتید از این تورها استفاده کنید می‌توانید سوار قطار شوید و خود را به کلیسای استخوان های سدلک برسانید.  

جمع بندی

 در این مقاله از الی گشت به معرفی یکی از منحصر به فردترین و دیدنی‌ترین کلیساهای دنیا یعنی کلیسای سدلک در کشور چکسلواکی پرداختیم. کلیسایی که در آن استخوان‌هایی از مسیحیانی قدیمی را مشاهده خواهید کرد.  

سؤالات متداول

کلیسای استخوان های سدلک کجاست؟

 این کلیسا در طبقه زیرین گورستان کلیسای همه قدیسان در سدلک از حومه‌های شهر کوتنا هرا در جمهوری چک قرار گرفته است. 

کلیسای استخوان های سدلک به چه معروف است؟

 برای تزیینات داخلی کلیسای سدلک از استخوان های ۴۰۰۰۰ انسان که پیش‌تر در محوطه کلیسا به خاک سپرده شده بودند، استفاده شده و این کلیسا به این استخوان‌ها در دنیا معروف است. 

آیا می توان از کلیسای استخوان های سدلک بازدید کرد؟

 بله درهای این کلیسا به روی بازدیدکنندگان باز است اما باید مبلغی را به عنوان هزینه ورودی پرداخت کنید.

مطالب مرتبط :
ساگرادا فامیلیا در اسپانیا، شاهکار بی تکرار کلیساهای جهان
معرفی کلیسای جامع سن سباستین ریودوژانیرو
کلیسای جامع سائوپائولو