آشنایی با اقوام بلوچ
یکی از اقوام شرق ایران، گروهی با نام بلوچ هستند که در بلوچستان زندگی می کنند. جالب است بدانید که گستردگی قوم بلوچ و پراکندگی این اقوام، به گونه ای است که می توانید آن ها را در ایران، پاکستان و حتی بخش هایی از افغانستان هم ببینید. برای آشنایی با اقوام بلوچ که یکی از قدیمی ترین مردم این سرزمین هستند، مطلبی را آماده کرده ایم. زمینه فرهنگی مردم بلوچ در این ناحیه بسیار قدمت داشته و به گذشته های بسیار دور برمی گردد. عده ای از این مردم نیز، در طول دوران به استان های شرقی هند در کنار مرزهای پاکستان مهاجرت کردند و هم اکنون در آن نواحی زندگی می کنند. حتی با بررسی نژادی این مردم گفته شده که آن ها نژاد هند و ایرانی دارند. بلوچستان منطقه ای است که حتی فردوسی نیز در شاهنامه خود پهلوانان خود را از آن خطه بلند می کند و بسیار از واژه بلوچ کوه نشین استفاده می کند. در مجله گردشگری الی گشت سعی می کنیم تا شما را با دنیای زیبای بلوچ ها بیشتر آشنا نموده و زمینه سفر بیشتر شما را به ناحیه بلوچستان فراهم کنیم.
تاریخ قوم بلوچ
مطالب مرتبط: گلفشان چیست؟ در کجای ایران می توانیم ببینیم؟ همه چیز درباره ی خرید از بازارهای چابهار خوشمزه ترین غذاهای استان سیستان و بلوچستان
اگر برای آشنایی با بلوچ ها به کتب تاریخی بازگردید و از ابتدا به اولین نوشته های کتبی دنیا نگاهی بیندازید، نام قوم بلوچ را در حکاکی های هخامنشی یا در نوشته های یونانی خواهید یافت. نوشته هایی که به سال های قبل از میلاد باز می گردد. به طور مثال، در کتیبه بیستون و کتیبه ای در تخت جمشید از قومی به نام گدروزیا ( واژه بلوچ را مشتق از کلمه بدروچ یا گدروچ می دانند) که همان مکه (MAKA) با تلفظ مچیه (MACHIYE) است، یاد شده که باستان شناسان می گویند از واژه مکران گرفته شده و مشخص کننده ناحیه ای در سواحل بلوچستان غربی است. اگر به سراغ نوشته های هرودوت هم برویم، چنین یافته هایی را پیدا خواهیم کرد. هرودوت می گوید که در ناحیه مکران در سواحل خلیج فارس قوم موکی ها یا ماکاها زندگی می کنند و یکی از ۱۴ ولایات را در زمان داریوش هخامنشی تشکیل می دهند. اما مکران چه ربطی به بلوچ ها دارد؟
باید بگوییم که مکران منطقه ای در جنوب و شرق بلوچستان است که بعدها بلوچ ها در آن ساکن شدند. نویسندگان در کتب تاریخی از دو قوم به نام کوچ و بلوچ (قفص و بلوص) یاد می کنند که در شرق کرمان زندگی می کردند و سپس وارد مکران شده اند. پس از حمله سلجوقیان به کرمان بود که مردم بلوچ مهاجرت خود را از شرق کرمان و مکران تا درون مرزهای شرقی هند ادامه دادند.
موقعیت جغرافیایی مردم اقوام بلوچ در استان بلوچستان
سرزمین اقوام بلوچ در دوره قاجار به دو قسمت بلوچستان غربی و شرقی تقسیم شد که بخش شرقی آن در پاکستان قرار گرفته است و هم اکنون استان شرقی پاکستان را تشکیل می دهند. بخش بلوچستان غربی هم درون مرزهای ایران، بخش هایی از استان سیستان و بلوچستان را دربرگرفته است. منطقه سرحد و مکران در این استان را اقوام بلوچستان تشکیل داده اند. در این استان شهرستان های زاهدان، خاش، میرجاوه، ایرانشهر، سرباز، چابهار و سراوان را اقوام بلوچ تشکیل می دهند.
روز دوم مارچ مصادف با ۱۲ اسفند را روز جهانی فرهنگ بلوچ نامگذاری کرده اند.
جذابیت های اقوام بلوچ برای گردشگران
در طول تاریخ اقوام بلوچ را به عنوان اقوام کوچنده ای می شناسند که عموما از مراکز سیاسی دور بوده و همانند عشایر زندگی می کردند. امروزه هم روش اداره هر طایفه بلوچ با گذشته چندان تفاوتی نداشته و همچنان فرهنگ اصیل و شیوه های زندگی جذاب خود را حفظ کرده اند. روش زندگی اقوام بلوچ برای تمام گردشگران ایرانی و خارجی جذابیت خاصی پیدا کرده و شما را به دنیای زیبای بلوچ ها می برد. دنیایی که با لباس های سوزن دوزی شده رنگارنگ، گاهی چشمانی روشن و سبز، صورت هایی کشیده و گونه هایی برجسته، قد بلند و رشید و اخلاقی بسیار مهربان نواز و صمیمی پر شده است.
اقوام و طایفه های بلوچ
امروزه پس از گذشت تاریخ پر فراز و نشیبی که بر اقوام بلوچ گذشته است، می توان طوایفی با نام های بامری، یاراحمدزیی، گمشادزیی، شیرخان زیی، سمال زیی یا همان شه بخشی، میرمرادزیی، شیرانی، مبارکی، ریگی و تعدادی دیگر است. اقوام دیگری هم هستند که اگر چه اصالتا بلوچ نبوده اند اما امروزه به سبب زندگی در میان مردم بلوچ طایفه های خود را تشکیل داده و به مرور زمان جزوی از اقوام بلوچ شده اند. اقوام بلوچ برای تمام گردشگران دنیا و البته تاریخ شناسان چنان اهمیت و جذابیت دارند که جمعیت این اقوام را در سراسر جهان شمارش نمودند. تعداد تمام اقوام بلوچ در جهان و بر اساس آمار سال ۱۳۷۹، هشت میلیون نفر اعلام شده است. قطعا این آمار در سال های اخیر بیشتر هم شده است. عشایر کوتچ و عشایر رابادی در هند بسیار شباهت به اقوام بلوچ ایران دارند که امروزه شیوه زندگی آن ها برای عکاسان و جهانگردان بین المللی بسیار جذاب شده است. قطعا محققان باید هنوز در زمینه پیشینه اقوام بلوچ در دنیا بیشتر تحقیق و پژوهش کنند. اگر می خواهید با اقوام کوتچ هند آشنا شوید، مطلب کویر نمکی هند؛ یکی از بزرگترین کویرهای نمکی و عجایب جهان را در مجله ی گردشگری الی گشت بخوانید.
فرهنگ و زبان اقوام بلوچ
زبان مردم بلوچ را بلوچی می خوانند. محققان بسیاری راجع به ریشه اصلی این زبان تحقیق کرده اند و تئوری های متعددی هم ارائه شده است. به طور مثال عده ای این زبان را برگرفته از زبان پهلوی میانه می دانند. حتی عده ای شباهت های بین زبان مردم بلوچی را با زبان مردم کردی و گیلکی مقایسه کرده اند و آن را برگرفته از زبان پارتی می دانند. در هر صورت آنچه که قطعا همه محققان مطمئن هستند، ریشه بسیار قدیمی و اصیل زبان اقوام بلوچ است.
و اما فرهنگ مردم بلوچ
به جرات می توانیم بگوییم که کمتر قومی را در جهان پیدا خواهید نمود که همانند اقوام بلوچ غریب نواز و مهمان نواز باشند. اقوام بلوچ مردمی بسیار مهربان هستند که در طول تاریخ ثابت کرده اند به کمک دیگر مردم می شتافتند. یاری رساندن به دیگر افراد نیازمند یکی از خصوصیات بارز در میان این مردم است. همچنین باید از پایبندی آن ها به قول و قرارهایی که می گذارند یاد کرد. اقوام بلوچ اگر به قولی نان و نمک کسی را بخورند به هیچ عنوان نمی گذارند به آن فرد بدی برسد. بارها پیش آمده که گردشگرانی که به این ناحیه سفر کرده اند، برای تشکر از اقوام بلوچ هدیه ای ناقابل به آن ها داده اند و در مقابل چندین برابر محبت و هدیه دریافت کرده اند. مطمئن باشید که اگر به این منطقه سفر کردید و مهمان سفره یک بلوچی شدید، آن فرد بهترین های خانه اش را در پای سفره برای مهمانش گذاشته است.
صنایع دستی بلوچستان
شاید شما هم لباس های سوزن دوزی شده بلوچ را دیده اید و بسیار آن ها را تحسین کرده اید. لباس هایی که بسیاری از هنرمندان و افراد بالا رتبه برای طراحی لباس های خود از پارچه های بلوچی استفاده می کنند. اما لباس زنان و مردان بلوچی قدمتی بسیار دیرینه دارد. لباس و مخصوصا شلوار مردان بلوچ را به دوره پارتیان نسبت می دهند. زنان بلوچی نیز لباس های محلی بلوچستان را می پوشند. لباسی که به دلیل تنوع رنگ و نوع دوخت و دوزی که دارد از اصیل ترین لباس های زنان ایرانی در گذشته بوده است و همچنان فرهنگ دوختن چنین پارچه ها و لباس هایی خوشبختانه تا به امروز ادامه یافته است.
سوزن دوزی زنان بلوچی
باید مهم ترین صنایع دستی اقوام بلوچ را سوزن دوزی زنان این قوم نام برد. سوزن دوزی بلوچ ها در تمام جهان شهرت داشته و خیاط ها و اساتید برجسته جهانی همانند زرخاتون عظیمی، شهناز خلیلی ایرندگان و مهتاب نورزوی را در کارنامه اش دارد. لباس های زنان بلوچی به دلیل جنس پارچه رنگین ابریشمی و سوزن دوزی با نخ های ابریشمی روی این پارچه ها، بسیار گران قیمت هستند. هر دختر بلوچی لباس خود را به سلیقه خود می دوزد و همچنان این سنت را که از مادران و مادرانِ مادران خود به ارث برده، حفظ نموده است.
شاید اولین هنری که تمام زنان بلوچی می آموزند، هنر سوزن دوزی است. بسیاری از گردشگران نیز هنگامی که به بلوچستان سفر می کنند، به دنبال خرید لباس های بلوچی هستند. امروزه هنر سوزن دوزی زنان بلوچی را در دیگر هنرهای صنایع دستی مانند بدلیجات می توانید ببینید. نوع تزئینات روی لباس ها، نشان دهنده نوع طایفه و قبیله در میان اقوام بلوچ بوده است و این تزئینات تنها برای زیبایی نبوده است.
جاذبه های استان بلوچستان
شهر چابهار با تمام جاذبه های اطرافش
شهر بندری چابهار با ساحل بی نظیری که دارد از دیگر جاذبه های بلوچستان است. کوه های مریخی یا همان کوه های مینیاتوری، دریاچه صورتی تالاب لیپار که به عروس چابهار معروف است، شب های درخشان آب های اقیانوسی و بندر گواتر با پرندگان مهاجرش، قلعه پرتغالی های چابهار، سواحل روستای درک، تمساح پوزه کوتاه این منطقه و جاذبه های بسیاری دیگر را می توان نام برد. جاذبه هایی که هر یک بر زیبایی زندگی اقوام بلوچ افزوده اند و تاثیر گذاشته اند. بسیاری از افسانه ها و اسطوره های مردم بلوچ از این طبیعت خاص و منحصر به فردی که آن ها را احاطه کرده، گرفته شده است. به طور مثال قبرستانی در روستای تیس قرار دارد که به دلیل نوع قبرهایی که در روی صخره ها ساخته شده اند، به قبرستان جن ها معروف شده است. اگر به این منطقه سفر کردید حتما به دیدن دریای بزرگ و کوچک شهر چابهار در جنوب این استان بروید.
گل فشان های نزدیک چابهار از دیگر جاذبه های این منطقه است که یکی از کوه های آتشفانی جذاب ایران را به شما نشان می دهد. بسیاری از گردشگران گل های این کوه آتشفشانی را برای مصارف دارویی و پوست عالی می دانند. این گل فشان ها در دشت کهیر و در میان جاده چابهار به بندرعباس قرار گرفته اند.
قلعه بمپور
قلعه ای در نزدیکی شهر ایرانشهر است که قدمتی مربوط به دوره ساسانیان دارد. هر چند که امروزه تنها خرابه ای بیش از این قلعه روی تپه ای خاکی باقی نمانده است اما شاهدی بر دوران اقتدار خود در گذشته ایران است. کاوشگران و باستان شناسان انگلیسی تاریخ قلعه را به دوران اول تاریخ باز می گردانند و عده ای آن را متعلق به دوره ساسانی و اشکانی می دانند.
سنگ نگاره های بلوچستان
اگر به شهر سراوان در شرق ایرانشهر در بلوچستان بروید، به یکی دیگر از جاذبه های ساخته شده به دست اقوام بلوچ برخورد می کنید. سنگ نگاره هایی که به دوره شکار انسان ها متعلق بوده و اکنون در منطقه ای به نام دره نگاران سراوان قرار گرفته است. این سنگ نگاره ها را می توانید در منطقه هایی به نام کوه مهرگان، دره کندیک، دره شیر و پلنگ، دره درو، کوه تونان، پیر گوران و یا در نزدیکی روستای ناهوک در سر دشت ناهوک و بسیاری مکان های دیگر ببینید. این سنگ نگاره ها آنچنان زیاد هستند و در محدوده وسیعی قرار گرفته اند که می توانند تبدیل به یکی از بهترین جاذبه های گردشگری منطقه برای گردشگران ایرانی و خارجی شوند.
در این سنگ نگاره ها می توانند تصاویری از جنگ ها، کوچ ها و زندگی اقوامی که در گذشته در این منطقه زندگی می کردند ببینید. انسان هایی که شاید از اقوام بلوچ بوده اند یا قبل از ورود اقوام بلوچ به این ناحیه در اینجا زندگی می کرده اند. تاریخ بعضی از این سنگ نگاره ها به ده هزار سال پیش بازمی گردد.
روستای تیس
اگر به چابهار سفر می کنید، پیشنهاد می دهیم که به دیدن روستایی در مناطق کوهپایه ای شمال غربی این شهر با نام روستای تیس بروید. این روستا که زمانی بندری متعلق به دوره هخامنشیان بوده هم اکنون جاذبه هایی مانند قلعه پرتغالی ها، قلعه انوشیروان، قبرستانی تاریخی و مسجد جامع دیدنی تیس دارد.
جدای از جاذبه های گردشگری که در این منطقه نام بردیم، می توانید با مردم و اقوام بلوچ در نواحی مختلف این استان همراه بوده و حتی در اقامتگاه های محلی که در سال های اخیر در شهرهای این منطقه ساخته شده اند، اقامت بگیرید.
۲۲ نظرات
بنده به واسطه شغلی که دارم با تمام مردم ایران بسیار برخورد داشتم، بدون شک، بدون شک، بدون شک، بی فرهنگ ترین و بدترین و از نظر روانی پر مشکل ترین مردم ایران هستند. البته این مشکلات بیشتر متعلق به مردم بلوچستان است مردمی بسیار خشن ضعیف کش، شرور،و با فرهنگ بسیار بسیار پایین . در یک کلام بگویم دقیقاً همان طالبان هستند. مردمی هستند بسیار شکاک با مشکلات عمیق شخصیتی و روانی تقریبا اکثر مردم بلوچستان دچار مشکل (پارانویا) و شک به دیگران هستند. اکثراً خودشان را هم ایرانی نمی‌دانندو تعلق خاطربه آن طرف مرز داران. در یک کلام سعی کنید از آنها کاملاً دوری کنید. باور بفرمایید بنده هیچ مشکل شخصی با آن ندارم تنها چیزی که در ده پانزده سال گذشته از آنها دیدن برای شما بازگو کردم
دقیقا با نظر شما موافقم با یک بار سفر دقیقا همین چیزهایی که شما گفتید بود
طالبان بد است چرا؟ کسی که ۴۹ کشور کافر و وحشی را از کشور فرار دادن بد هست و تو جناب عالی خوب هستید که به یه قوم مهربان توهین میکنید. نمیدونم فکر و عقلت چیست؟ در هر قوم خوب و بد داریم، توهین یه قوم فکر باطل و بیمار است. لطفا خود را مداوای روحی کن.
نمیدونم کجایی هستی ولی من هر کجایی ایران رفتم . شهرستانیا جز کلاه برداری و دزدی و توحش چیزی ندارید و ندیدم . همه درد پول بلوچارو خوردید . خیر سر بلوچا به جایی رسیدن . یزد اصفهان شیراز و جاهای دیگه بلوچا نبودن شکمشان خالی بود . تو خودت چی هستی که میایی قضاوت میکنی . خودت حتما بی فرهنگ بازی و وحشی بازی درآوردی دیگه جواب اینجوری گرفتی . اولش بگو کجایی هستی بعد بفهمونمت که اصالتت چی هست . من اصلت همه جای ایران دیدم و فرهنگشونم میشناسم . جاهل و بی فرهنگید
من خودم سالها با بلوچها زندگی کردم. بستگی داره شما خودتون چه شخصیتی داشته باشید. ثانیا درانجا همه نوادم زندگی میکنه که نمیشه گفت همه بلوچن. ازجمله بنجابیها، زابلیها، افغانیها، پاکستانی و بنگالی، لر، ترک، کرد، یزدی و غیره. بستگی داره شما با چه کسایی برخورد کرده باشید.
اگر خودت خوب باشی مردم بلوچ هم خوب هستن مردم بلوچ حرف ناحق تو سرشون نمیره بی فرهنگ هم تویی که همه رو مثل همدیگه میشناسی تو هیچ قومی همه خوب نیستن و همه هم بد نیستن ..اول برو خودت فرهنگ خودت رو درست کن بعد برای بقیه قاضی باش ..
نمیدانم روش زندگی شما چگونه است که به مردم بلوچ میگویی بی فرهنگ . از انتقادهای که میکنی . خیلی معلومه که با مردم بلوچ مشکلی نداری !!!!
با سلام خسته نباشید به مردم رشید وتوانمند ومهمان نواز بلوچستان بنده ساکن تگزاز امریکا هستم در تاریخ ۱۹۸۰میلادی به ایران امدم برای پایان نامه خود من در این ده سال در خانه سردار بزرگ خوبیار خان و پسرش شهسوار خان پایان نامه خودم را به اتمام رساندم تو هیچ کره ای خاکی با فرهنگ تر دانا تر از مردم بلوچ نبوده ونیست این را بعد ده سال تحقیق وپژوهش فهمیدم کشورها همچون ایران وپاکستان وافغانستان وهند افتخار کند که همچنین دلیر مردان ی دارند با تشکر فلیپ
زنده باد مردم بلوچ در تمام این جهان هستی که مثالش نیست در این کره خاکی
زنده باد مردم بلوچ در این گیتی که مثالش نیست در این کره خاکی ندیدم در این ملک، خدای بزرگ خودت نگهدارشان بدار، که مردی و دلیری و یکتاپرستی و هر چه یک انسان کامل باید داشته باشد را داراست
این اقا فک کنم خودش مشکل دار ه.در هر منطقه‌ای که وارد میشوی ببین طرف مقابلت
چه کسی هست واقعا شما به چه کسی در تماس هستید.ایا شما با یک بلوچ در تماس بودید یا یه کسی که میخواسته بلوچها را بد معرفی کنه.یا اصلا بلوچ نبوده و فقط پوشش همان منطقه را داره که این افراد در مرزها زیادهستند.که خودشون را بلوچ جا میزنند.یک بلوچ واقعی از نژاد اریایی و یک ایراندوست واقعی هست.ولی فک نکنم تویی که از بلوچ و ایرانی بد میگی ایرانی باشی.
خودشان رو ایرانی نمیدونن نشد حرف..هیچ کس خودشا ایرانی نمیدونه غیر از فارسها و لرها بقیه خود را ایرانی نمیدونن..ضمنن من از چهارده سالگی در نیکشهر بلوچستان کارکردم و الان که بیستو پنج سالمه هنوز در نیکشهر هستم و به قدری مردمان خوبی هستن که من دلم نمیاد از اینجا برم..ضمنن کامنت بالای معلومه موجود پست و نامرد و خطرناکی هستی.
آغای تورک دریل افسار قزلپاش، از همین عنوانی که برای خودت انتخاب کردی معلومه چه شخصیت عقده‌ای داری. از قدیم گفتند «کافر همه را به کیش خود پندارد» تو یک مهاجر مغولستانی خیال میکنی همه مثل تو نمک ایران رو میخورند و نمکدونش رو میشکنند. در ایران حتی سادات که شجرنامه عربی دارند خودشون را نه تنها ایرانی که وطنپرست هم میدونند نمونش دکتر فاطمی، دکتر حسابی، دکتر کزازی حتی عرب‌هایی مثل دکتر عاملی. در ایران فقط ترکها خودشون رو ایرانی نمیدونن چون واقعا بیگانه هستند حتی نوادگان اون تات‌هایی که از ناچاری ترک شدند در عمل بیگانه شدند. وگرنه کردها هم که بیشترین تجزیه‌طلبی رو دارند به ایرانی بودن خودشون اذعان دارند.
ضمنا بچه ۱۴ ساله توی شهر غریب چه کار میکنه؟ انشالله که بیماری مقاربتی پیدا نکرده باشی.
همه جا خوب و بد هست. برخی از زنان و مردان بلوچ بسیار به من محبت داشته اند. انصاف هم خوب چیزی است. به نظر من بزرگترین خصلت قوم بلوچ، بی غم بودن و بی خیال بودن است یعنی اگر یک ریال در جیب نداشته باشد اعتقاد دارد خواست خداست و خود خدا روزی رسان است. کاش این خصلت در همه اقوام ایرانی وجود داشت
گر که آواره زبلوچستانم کنی
درد غربت را تو بر جانم کنی
نان من عشق است تو بی نانم کنی
باز گویم من بلوچ هستم بلوچ
نقشه خنده داری بود. کجای تاریخ سیستان جزو بلوچستان بوده ؟ فکر نمیکنید قبل از قبول هر چیزی و انتشار دادنش کمی تحقیق کنید و نقشه تجزیه طلبی نذارید؟
درود بر مردم مهماننواز ، محروم و عزیزسیستان و بلوچستان، مردم عزیز سراوان، سیب و سوران، مهرستان، تفتان
بسیار خوشحالم که مردم سخت کوش، توانمند، صبور و مهربان بلوچستان را در سفر خود ملاقات کردم.
بسار از شما و همراهیتان سپاسگزارم
پایدار و همیشه مستدام باشید
حیف از این همه زیبایی ها در چابهار که نه مردمانش قدر میدانند و نه شهردار و مابقی مسئولان – شما به عمان یا دبی یا امارت سفر کن با اینکه این منابع طبیعی زیبا رو ندارند ولی ببینید چقدر منطقه رو توریستی کردند که از کل دنیا به اونجا سفر میکنن مپلا دبی فقط با ساختمانهای لوکس و ابنما زیبا شده ولی ایران ما با این همه منابع طبیعی زیبا درست ازش استفاده نشد …
میگن از کوزه همان تراود که در اوست کسی ک اینهمه عیب می بینه توی بلوچ ها خودش سراسر عیب هست مهمان نوازی مهربانی و سخاوت و غیرت بلوچ ها برای دنیا ثابت شده
به نظرم این فرد مشکل شخصی با بلوچ ها دارند. بنده ترک هستم دکتر و استاد دانشگاهم ، دو ساله که تو ایرانشهر کار میکنم. باور بفرمائید به قدری این مردم باسخاوت و مهربان، غریب نواز و قدرشناس اند که در کره زمین نظیر ندارند ، دانشجویان دختر بلوچ حیرت آور هستند. همکاران بلوچ ما بزرگترین حامی ما هستند. اینجا اگر تا حالا برامون مشکلی پیش اومده از غیربلوچ ها بوده.
سلام اول کسی که اقوام اصیل بلوچ را معرفی کرده فکر نکنم اولا بلوچ باشه دوم اگه بلوچ هم باشه اصلش مال افغانستانی یا پاکستانی هستش چون بلوچستان طوایف بسیاری دارد که اصیل هستن از جاهای دیگه نیومدن اول برو کمی شهرهای دیگه بلوچستان بجز زاهدان و خاش و مقداری لاشار را همچین طوایفی دارند که بقیه طوایف اصیل را نمیدونی اون کلمه که گفتم معرفی کننده طوایف اصیل بلوچ نیست
نظر بعدی شخصی باشه که طوایف همه بلوچستان را بدونه نه فقط کسانی از کشورهای همسایه اومدن اینا را اصیل بلوچ معرفی کنه