قزوین ده ها آب انبار را در خود جای داده و به همین دلیل به شهر آب انبارهای ایران معروف است. این آب انبارها معماری شگفت انگیزی دارند و با تزئینات چشمگیر تبدیل به یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری قزوین شده اند. یکی از معروف ترین آب انبارهای قزوین آب انبار سردار بزرگ است، آب انباری نسبتا بزرگ با یک گنبد عظیم که قدمت آن به دوران قاجار برمی گردد و برای معماری آن خلاقیت جالب توجهی به کار است. در ادامه الی گشت را همراهی کنید تا از آب انبار سردار بزرگ در قزوین بیشتر بدانید.
مطالب مرتبط: حسینیه امینی ها، جلوه ای از هنرهای معماری در قزوین عمارت چهل ستون (کلاه فرنگی) شهر قزوین
ایران کشوری خشک است و در بیشتر مناطق آن مشکل کم آبی وجود دارد برای همین مردم از گذشته های دور همیشه به دنبال راهی برای ذخیره آب بودند. نیاز همیشگی به آب باعث شد تا مخازن جالبی به اسم آب انبار برای ذخیره آب ابداع شود. قزوین از گذشته های دور مشکل کم آبی داشته برای همین در قرن پنجم هجری خیرین قناتی را در این شهر حفر کردند اما با این حال در فصل تابستان مسئله ی همیشگی کم آبی باز هم مشکلات زیادی را برای مردم به وجود می آورد، برای حل این مشکل در محله های مختلف شهر قزوین آب انبارهای زیادی توسط خیرین و ثروتمندان ساخته شد، آب انبارهایی که تا قبل از لوله کشی شهر استفاده می شدند و امروز تبدیل به مهمترین بناهای تاریخی شهر شده اند و به تنهایی می توانند گردشگران زیادی را به قزوین بکشانند.
همانطور که گفتیم یکی از مهمترین آب انبارهای قزوین، آب انبار سردار بزرگ است که برای تماشای آن باید به محله ی راه ری در خیابان راه آهن قزوین بروید. دو برادر به اسم های محمدحسن خان و محمدحسین خان که از رهبران زمان فتحعلی شاه بودند باعث و بانی ساخت این آب انبار زیبا شدند. این دو سردار در جنگ های ایران و روس شجاعانه شرکت کرده بودند و بعد از جنگ بناهای عام المنفعه ی زیادی مثل مدرسه، مسجد، حمام و آب انبار را در قزوین ساختند. این دو سردار دو آب انبار در قزوین ساختند که یکی از آن ها در خیابان راه آهن قرار دارد و منتسب به برادر بزرگ تر است و دیگری در خیابان تبریز است و منتسب به برادر کوچک تر است. این آب انبار هم مثل دیگر آب انبارهای ایران از سردر، راه شیر، پاشیر و مخزن تشکیل شده که در هر کدام از آن ها تزئینات بینظیری به چشم می خورد و از نمونه های برجسته ی معماری هستند.
آب انبار سردار بزرگ از زیباترین آب انبارهای ایران است و بزرگ ترین آب انبار تک گنبدی ایران به شمار می رود. این آب انبار از یک گنبد بزرگ و آجری تشکیل شده که بر روی سطح آن روزنه هایی جهت نور گیر قرار دارد. در نوک این گنبد یک گنبد کوچک و مخروطی دیگری به چشم می خورد که با کاشی های فیروزه ای پوشیده شده است. ارتفاع این گنبد تا زمین حدود ۲۸/۵ متر است و برای تهویه ی آب انبار به غیر از همان گنبد مخروطی که باد گیر مرکزی است چهار روزن مشبک دیگر هم در گنبد طراحی شده اند.
در دو طرف ورودی، یک سکوی بزرگ هست که برای نشستن و استراحت استفاده می شود. سردر این آب انبار قوس جناقی دارد در اینجا بعد از اینکه از ۵۰ پله پایین رفتید به کانالی بزرگ می رسید که قوس های جذابی سطح سقف را پوشانده است. در ورودی این آب انبار یک طاق نمای عریض با قوس جناقی و دو پا طاق جانبی به صورت دو طبقه می بینید که آجرکاری و کاشی‌کاری های هندسی آن را مزین کرده است. در سقف داخلی طاق نمای میانی تزیینات آجر کاری، رسم بندی و پا باریک های تزیینی وجود دارد که کاشی کاری ها، جذابیت ویژه ای به آن داده اند.
بعد از اینکه از پله ها پایین رفتید ۱۲/۵ متر در زیر سطح زمین هستید و به مخزن آب رسیده اید. این آب انبار مخزنی مربعی شکل با اضلاع تقریبا ۱۷ متر دارد و در گذشته آب آن توسط قنات تامین می شده است. مخزن آب انبار سه هزار و ۶۰۰ مترمکعب گنجایش دارد و با شفته آهک ساخته شده و با ساروج به قطر حدود ۳ متر روکش شده است. در مرکز مربع مخزن ستون بزرگی به قطر چهار متر به چشم می خورد. آب انبار با چهار گنبد خفته پوشیده شده و در مرکز هر کدام از آن ها هم بخارکش کوچکی وجود دارد. قدمت این آب انبار به سال ۱۲۲۷ هجری قمری برمی گردد و قبل از اینکه قزوین لوله کشی شود مردم برای تامین آب آشامیدنی از آن استفاده می کردند.
این آب انبار در لیست آثار ملی ایران قرار دارد و امروز به موزه ی آب قزوین تبدیل شده است. بزرگی گنبد این آب انبار از نمونه های منحصربفرد است و در بالای آن هم یک بادگیر کوچک قرار دارد. قبل از اینکه از این آب انبار دیدن کنید اول از همه محو تماشای این گنبد بینظیر می شوید. پیشنهاد می کنیم اگر راهی شهر قزوین شدید بازدید از آب انبار سردار بزرگ را از دست دهید در این بنا عماری جذابی به کار رفته که تماشای آن ها برایتان جالب توجه است.