گردشگری، راه حلی نوین برای ریشه کن کردن فقر

اداره توسعه بین المللی بریتانیا، نخستین اداره ای بود که به ترویج مفهوم«گردشگری حامی فقرا» پرداخت؛ و این عبارت در ماه آوریل سال ۱۹۹۹ در گزارش کمیسیون توسعه پایدار ارائه شد.

موسسه بین المللی حفاظت و محیط زیست و مؤسسه توسعه خارجی بودجه لازم را برای انجام بررسی در خصوص گردشگری و فقر که در سال ۱۹۹۹ به انجام رسید، تأمین نموده و سپس اداره توسعه بین المللی بریتانیا، از تحقیق برای بررسی استراتژی های گردشگری طرفدار فقرا بر اساس شش بررسی موردی دستور داده شده پشتیبانی کرد. مؤسسه توسعه خارجی و اداره توسعه بین المللی بریتانیا و مرکز بین المللی گردشگری مسئولانه در دانشگاه گرینویچ، با مشارکت یکدیگر در طی سال های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ این کار را به انجام رساندند.

در مقاله سازمان جهانی گردشگری در خصوص گردشگری و رفع فقر رویکرد حامی فقرا بسیار مورد پشتیبانی قرار گرفت. این گزارش در نشست جهانی توسعه پایدار که طی ماه های اگوست و سپتامبر سال ۲۰۰۲ در ژوهانسبرگ برگزار شد، ارائه گشت. سازمان جهانی گردشگری برنامه تحقیقی جدید در دست دارد. هدف از این برنامه، جلب سرمایه گذاری ها برای تحقیقات متمرکز بر الگوهای مرتبط کننده گردشگری و رفع مشکل فقر و افزایش سرمایه گذاری ها برای توسعه پایدار است.

تعریف گردشگری حامی فقرا

گردشگری حامی فقرا، به عنوان نوعی از گردشگری تعریف شده که سبب ایجاد سود خالص (اعم از اقتصادی، اجتماعی، یا زیست محیطی) می گردد. تا زمانی که فقرا از سود خالص بهره مند می گردند، گردشگری می تواند حامی فقرا تلقی شود، حتی اگر سود کسب شده توسط ثروتمندان در مقایسه با سود آنان بیشتر باشد. رویکرد حامی فقرا، مبتنی بر استراتژی هایی است که سبب افزایش سود و مزایا برای افراد فقیر شده و هدف از آن، ایجاد فرصت هایی برای فقرا و نه توسعه ابعاد صنعت گردشگری است. بر اساس بررسی ها، مهمترین مزایای گردشگری حامی فقرا به شرح ذیل است:

• گردشگری، صنعتی گسترده است که سبب افزایش دامنه مشارکت، از جمله مشارکت بخش غیر رسمی می گردد.
• مشتریان در محل ارائه فرآورده حضور می یابد که این امر فرصت ارتباط و فروش تولیدات خاص کشور را افزایش می دهد.
• گردشگری، بسیار به سرمایه های طبیعی وابسته است (چون فرهنگ و حیات وحش) این سرمایه ها، مواردی هستند که فقرا، حتی در نبود منابع مالی، امکان دسترسی بدان را دارند.
• وابستگی گردشگری به نیروی انسانی بیش از صنایع تولیدی است و در مقایسه با دیگر بخش ها، بخش اعظم منافع گردشگری(چون مشاغل، فرصت های تجارت غیر رسمی) به زنان اختصاص دارد؛ با این حال شماری از عوامل کلیدی و مهم بر بهره مندی افراد فقیر از مزایای فرصت های گردشگری تأثیر گذار می باشند.
• موفقیت، بستگی به موقعیت و مکان دارد؛ خدمات و فعالیت های گردشگری، به طور برابر از لحاظ جغرافیایی توزیع نشده است و دسترسی، مانع مهمی برای بسیاری از افراد محسوب می شود. زمانی که فاصله و اختلاف بسیاری میان مشتری و فرآورده وجود دارد، فرصت های توسعه و یازاریابی فعالیت ها، با مشکل مواجه می شوند.
• موفقیت، بستگی به افراد دارد: تصمیمات مهم، عمدتاً از سوی افراد فقیر یا کسانی که در صدد توسعه برنامه ها و سیاست های طرفدار فقرا هستند، اتخاذ نمی شوند. اغلب تصمیمات مهم تأثیر گذار بر بخش گردشگری، عموماً در خارج از کشور یا توسط شماری از ذینفعان قدرتمند محلی، اتخاذ می شوند. به جز معدودی از موارد، روند تدوین سیاست های دولتی، افراد را به صورت یکسان و برابر مورد توجه قرار نمی دهد.
• موفقیت بستگی به داشته های افراد دارد: توانایی وارد شدن به بخش و ایجاد فرصت های اشتغال و جلب درآمد مبتنی بر دسترسی به دارایی های مالی یا فیزیکی است. عدم در اختیار داشتن دارایی و مشکلات دسترسی و کاربرد دارایی های مشابه، محدودیت هایی را برای فقرا ایجاد نموده است.

موفقیت بستگی به دانسته های افراد دارد: عدم آگاهی از کارکرد صنعت گردشگری داوطلبانه، سبب بی اثر شدن تلاش ها برای مشارکت در این زمینه گشته است. در صورت عدم درک کامل از شیوه کارکرد این بخش پیچیده، وضعیت فعلی، تغییری نخواهد یافت.