کد فرودگاهی یاتا چیست و چه کاربردی دارد؟

اگر تابحال به بلیط هواپیما دقت کرده باشید حتما متوجه شده اید که نام فرودگاه مبدا و مقصد با یک کد به اسم کد یاتا (IATA) مشخص می شود. مثلا کد یاتا برای فرودگاه بین المللی امام خمینی IKA، فرودگاه استانبول IST و فرودگاه مالزی KUL است. آیا می دانید این کد چه کاربردی دارد و چه سازمانی این کد را به فرودگاه ها می دهد؟ در این مطلب می خواهیم در مورد این کد توضیح بدهیم و معنا و کاربرد آن را در صنعت هواپیمایی توضیح دهیم. با الی گشت همراه باشید تا در مورد این کد فرودگاهی بیشتر بدانیم.

مطالب مرتبط:
فرودگاه های پاریس
آشنایی با هواپیمایی لوفت هانزا

اگر این بار که بلیط هواپیمای خود را خریداری کردید روی آن را با دقت بخوانید متوجه می شود که در قسمت نام فرودگاه مبدا و مقصد یک کد معمولا سه حرفی نوشته شده است. برای توضیح در مورد یک فرودگاه نیز معمولا قبل از هرچیز کد آن فرودگاه گفته می شود. این کد همان کد یاتا (IATA) است که برای شناسایی فرودگاه ها به کار می رود. کد یاتا یا کد فرودگاهی انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (International Air Transport Association airport code) یک کد سه حرفی است که برای مشخص کردن و شناسایی فرودگاه های سراسر دنیا استفاده می شود. انجمن یاتا با هدف نظم بخشیدن به سفرهای هوایی راه اندازی شد و پس از تصویب اعضای این انجمن به هر فرودگاه یک کد شناسایی داده می شود. این کد در سراسر دنیا معتبر و شناخته شده است و کلیه کشورهای عضو از این کد برای شناسایی فرودگاه ها استفاده می کنند. کد گذاری فرودگاه ها توسط انجمن یاتا انجام می شود که دفتر مرکزی اش در شهر مونترال کاناداست. این انجمن در سال ۱۹۴۵ و با هدف سازمان دادن به فرودگاه ها و نظارت بر کیفیت آن ها راه اندازی شد. در آوریل ۱۹۴۵ حدود ۲۶۰ شرکت هواپیمایی معتبر آن زمان در کوبا گردهم آمدند و انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (یاتا) را تاسیس کردند.

پس از جنگ جهانی دوم و پشت سر گذاشتن جنگ، صنعت هواپیمایی با رشد سریعی مواجه شد. با توجه به فضای آرام پیش آمده تعداد مسافران و گردشگرانی که با استفاده از هواپیما به کشورهای دیگر سفر می کردند روز به روز بیشتر شد. گسترش صنعت گردشگری و افزایش سفرهای هوایی باعث شد شرکت های هواپیمایی به دنبال راهکارهایی برای سازمان دهی و مدیریت این نوع سفر بیفتند. سرانجام در سال ۱۹۴۵ ایرلاین های معتبر در هاوانا کوبا گردهم آمدند و پس از مذاکرات تصمیم به تاسیس انجمن حمل و نقل هوایی یا یاتا گرفتند. هدف از تاسیس یاتا ایجاد سازمانی فرامرزی، غیرسیاسی و غیرانحصاری بود که وظیفه کنترل و نظارت بر قیمت بلیط هواپیما، قوانین حمل بار و پرواز، تعیین استانداردهای پرواز و هواپیما را بر عهده بگیرد. در حال حاضر انجمن یاتا و فرودگاه های عضو این انجمن، هشتاد و سه درصد از مجموع ترافیک هوایی دنیا را به خود اختصاص داده اند. فرودگاه های جدید که نیازمند دریافت کد یاتا هستند می بایست درخواست خود را به این انجمن ارسال کنند. یاتا پس از بررسی جانب مختلف فرودگاه و با تایید و تصویب اعضا فرودگاه را کدگذاری می کند. علاوه بر فرودگاه، یاتا ایستگاه های راه آهن را نیز کدگذاری می کند.

هدف از ایجاد انجمن یاتا و کدگذاری وسایل نقلیه هوایی و قطارها مدیریت بهتر این صنایع و بهبود کیفیت خدمات بوده است، اهداف این کدگذاری را می توانیم به طور خلاصه اینطور بیان کنیم:

• ایجاد مفهومی فرامرزی و فراهم کردن زمینه همکاری بین ایرلاین های مختلف در کشورهای دنیا
• استانداردسازی سفر هوایی، نظارت بر کیفیت هواپیماها و خدمات اراده شده، ترویج و تشویق تجارت هوایی و توسعه صنعت گردشگری بین المللی
• همکاری با سازمان های هواپیمایی مختلف و سازمان های بین المللی و ایجاد توافق نامه های همکاری

کد یاتا در واقع شناسه یک فرودگاه است. این کد از سه حرف تشکیل شده است و در صنعت هواپیمایی برای شناسایی مکان و موقعیت فرودگاه های جهان کاربرد دارد. این کدها از حروف الفبا تشکیل شده و از حرف A تا Z فرودگاه ها را کدگذاری می کند. کدگذاری یاتا به روش های مختلفی انجام می شود اما به طور کلی کدگذاری فرودگاه از سه حرف اول نام شهر ساخته می شود. مثلا کد ATL برای آتلانتا،  کد THR برای فرودگاه مهرآباد تهران، کد SIN برای سنگاپور و IST برای استانبول استفاده می شود. گاهی هم ممکن است این کدگذاری از ترکیب حروف به کار رفته در اسم شهر ساخته شود. به طور مثال کد JNB برای ژوهانسبورگ، کد HKG برای هنگ کنگ و کد WAW برای ورشو. در کلان شهرهای بزرگ دنیا اما این کدگذاری به شیوه دیگری انجام می شود. در شهرهای بزرگ دنیا کد یاتا بر اساس اسم فرودگاه، نه اسم شهر، ساخته می شود. مثلا فرودگاه امام خمینی با اینکه در تهران واقع شده اما به اسم فرودگاه امام خمینی (Imam Khomeini International Airport) کد گذاری می شود و کد یاتای آن IKA است.

ممکن است با کد یاتای خیلی از فرودگاه ها آشنا باشیم. اما کد سایر فرودگاه ها را ندانیم. برای پیدا کردن کد یک فرودگاه می توانید به سایت یاتا مراجعه کنید و با وارد کردن اسم فرودگاه، کد یاتای آن را به دست بیاورید.