کتاب خانه پکن که با نام کتاب خانه غیرمرکزی پکن هم شناخته می‌شود یک ساختمان شیشه‌ای واقع در منطقه تونگژو(Tongzhou) است. در این کتاب خانه، طبیعت و فضای مطالعه با هم ترکیب شدهاند و محیطی را برای مطالعه، یادگیری، تعامل اجتماعی و اشتراک‌گذاری دانش به وجود آورده‌اند. کتاب خانه پکن تصویر قدیمی از کتاب خانه‌ها را در ذهن بینندگان دگرگون می‌کند و در عصر دیجیتال، ارتباطات انسانی را اولویت قرار می‌دهد. در این مقاله قصد داریم با کتاب خانه غیرمرکزی پکن بیشتر آشنا شویم. با الی گشت همراه باشید.
کتاب خانه پکن یکی از بهترین پروژه‌های معماری جهان محسوب می‌شود که به‌تازگی بازگشایی شده است. این کتاب خانه فقط یک فضای مطالعه نیست و محوطه‌های دنج، جذاب و یکپارچه‌ای را برای کنفرانس‌ها، نمایشگاه‌ها و اجراهای فرهنگی فراهم کرده است.
در سال ۲۰۱۸ دولت چین یک رقابت بین‌المللی برای طراحی کتاب خانه‌ی چندمنظوره در خارج از شهر برگزار کرد و از بین طرح‌های مختلف معماران سراسر جهان، در نهایت طرح اشتراکی کمپانی نروژی اسنوهتا(Snøhetta) و موسسه طراحی و تحقیقات معماری شرق چین(ECADI) به عنوان طرح برتر انتخاب شد.
باتوجه‌به دیجیتالی‌سازی اطلاعات و دردسترس‌بودن آن‌ها، تصور می‌شد کتابخانه‌ها در حال کم‌رنگ‌شدن هستند اما طراحان کتاب خانه پکن چشم‌انداز جدیدی از کتاب خانه و نوع کارکرد آن ارائه دادند. کتاب خانه پکن تمرکز خود را بر بعد فیزیکی کتاب گذاشته و با طراحی خاص خود مراجعه‌کنندگان را مشتاق می‌کند تا در محیطی دنج و متفاوت با چشم‌انداز طبیعی بتوانند کتاب‌ها را ورق بزنند.
Kjetil Trædal Thorsen، یکی از بنیان‌گذاران شرکت اسنوهتا می‌گوید: «عشق مردم به کتاب است که باعث شده کتابخانه‌ها در عصر دیجیتال زنده بمانند و پتانسیل جدیدی برای بازپرداخت بیشتر به شهر و عموم مردم داشته باشند. این به ما بستگی دارد که رابطه بین بدن، ذهن و محیط اطراف را دوباره تفسیر کنیم تا لذت مطالعه دور از صفحه‌نمایش را دوباره زنده کنیم. کتابخانه‌ها اینجا هستند تا بمانند.»
در این پروژه قرار بود فضای عمومی برای یادگیری، تعامل دانش و مذاکرات علمی در خارج از شهر ایجاد شود و در این محیط، دوستداران و علاقه‌مندان به علم و طبیعت بتوانند به تحقیق و مطالعه بپردازند.
کتاب خانه پکن در منطقه تونگژو(Tongzhou) تأسیس شده است و در حال حاضر یکی از سه ساختمان مهم فرهنگی جدید در این منطقه است. همچنین ساخت این کتاب خانه باعث توسعه‌ی بافت شهری و افزایش رفت‌وآمد در این منطقه شده و تونگژو را به یک مقصد هنری و فرهنگی پرجنب‌وجوش تبدیل کرده است. مسئولین شهر در حال ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای پیوند بیشتر تونگژو با دیگر مناطق شهر هستند و در نظر دارند بازدیدکنندگان زیادی را به این منطقه هدایت کنند.
ساختار کتاب خانه پکن کاملاً متفاوت از دیگر نمونه‌های مشابه است. در این مکان دنج طراحان تلاش کرده‌اند تا مراجعه‌کنندگان علاوه بر ارتباط مستقیم با کتاب بتوانند با محیط پیرامون خود مانند درختان، تپه‌ها و رودخانه‌ی تونگهویی(Tonghui) هم به‌خوبی ارتباط برقرار کنند. این ساختمان جذاب با ارائه‌ی پاسخ‌های نوآورانه به جوهره‌ی تاریخی کتابخانه‌ها، مواردی مانند گفتگوی انسانی و تبادل آزاد ایده‌ها را هدف اصلی خود قرار داده است. در سرتاسر این اثر بی‌نظیر می‌توان فضاهای اختصاصی برای نمایشگاه‌ها، اجراها، کنفرانس‌ها و حتی فضاهایی برای مرمت کتاب‌های باستانی مشاهده کرد. این کتاب خانه توانسته چشم‌انداز طبیعی را با معماری مدرن ترکیب کند.
در مرکز این بنا، تالار ۱۶ متری پذیرایی از بازدیدکنندگان وجود دارد که به عنوان شریان اصلی ساختمان عمل می‌کند. این تالار پر از بخش‌های تپه‌مانند است. این تپه‌ها با صندلی‌های طبقه‌ای، پله‌ها و قفسه‌های کتاب پوشانده شدهاند. همچنین یک پیاده‌روی پیچ‌درپیچ به نام Valley از مرکز تالار پذیرایی می‌گذرد. این پیاده‌رو یادآور مسیر رودخانه‌ی تونگهویی است و ورودی‌های شمالی و جنوبی کتاب خانه را به یکدیگر متصل می‌کند و از این طریق بازدیدکنندگان به سایر فضاهای داخلی هدایت می‌شوند.
مطالب مرتبط
تپه‌ها یا تراس‌های پلکانی مناطقی غیررسمی بوده و برای صحبت‌کردن، استراحت و حتی مطالعه مناسب هستند. این تپه‌ها با فضاهای بزرگ‌تر کتاب خانه پکن ارتباط دارند و در زیر آن‌ها بخش‌های نیمه‌خصوصی و اتاق‌های کنفرانس تعبیه شدهاند. در سطح بالاتر می‌توان قفسه‌های کتاب و میز و صندلی‌ها را مشاهده کرد. این بخش یکی از بزرگ‌ترین سیستم‌های ذخیره‌سازی و بازیابی خودکار جهان(ASRS) را در خود جای‌داده است. به علت شیشه‌ای بودن نمای کتاب خانه، مراجعه‌کنندگان می‌توانند از روی تپه‌های دست‌ساز اطراف پیاده‌رو، چشم‌انداز بسیار زیبای رودخانه‌ی تونگهویی را تماشا کنند.
در تمام فضاهای بین تپه‌ها ستون‌های بلند و باریکی به شکل قارچ یا پانل‌های مسطحی به شکل برگ‌های جینکو قابل مشاهده هستند. این پانل‌ها روی‌هم قرار گرفته و مانند سایبان عمل می‌کنند. همچنین روزنه‌های موجود بر روی این پانل‌ها، فضای داخلی را با نور روز فیلتر کرده و نور موردنیاز ساختمان را فراهم می‌کنند. جالب است بدانید درخت جینکو یکی از کهن‌ترین درختان بومی چین محسوب می‌شود و قدمت آن تقریباً به ۲۹۰ میلیون سال قبل می‌رسد.
در لبه‌های شمالی و جنوبی ساختمان، طراحان به‌منظور ارتباط بیشتر با طبیعت، بر روی منظره‌ی بیرون متمرکز شدهاند و از این نقاط مراجعه‌کنندگان دید بهتری از منظره‌ی بیرون خواهند داشت.
به‌طورکلی کتاب خانه پکن فضایی است که با استفاده از فولاد شکل‌گرفته و نمای خارجی آن با شیشه سکوریت تزیین شده است. طراحان و سازندگان این بنا، نمای خارجی و سقف کتاب خانه را با استفاده از ۴۵۰۰۰ قطعه‌ی چوبی با اندازه‌های مختلف پوشانده‌اند. این متریال‌ها با سبک معماری منطقه کاملاً هماهنگ است.
ساختار خاص این کتاب خانه باعث شده سازه با چالش‌های آب‌وهوایی مواجه نشود. این ساختمان به علت داشتن اجزای مدولار و شبکه‌ای توانسته بالاترین استاندارد پایداری در چین را از آن خود کند. کتاب خانه پکن کم‌ترین ضایعات تولیدی ساختمان را دارد. ستون‌های درخت جینکو در این ساختمان باعث شده کتاب خانه علاوه بر داشتن ظاهری متنوع، دارای فناوری یکپارچه برای کنترل آب‌وهوای داخل، روشنایی و آکوستیک داخلی هم باشد. همچنین این ستون‌ها می‌توانند آب باران را از پشت‌بام به سیستم زیرساخت سبز هدایت کنند. جالب است بدانید سقف کتاب خانه پکن دارای عناصر ساختمانی یکپارچه فتوولتائیک(BIPV) است و می‌تواند انرژی تجدیدپذیر تولید کند.
در این مقاله درباره کتاب خانه پکن صحبت کردیم. همان‌طور که گفته شد این کتاب خانه‌ی زیبا و مدرن یکی از برترین سازه‌های معماری جهان است و با ویژگی‌های خاص خود توانسته نظر بسیاری از علاقه‌مندان به کتاب و طبیعت را جلب کند. کتاب خانه پکن دوستداران کتاب را مشتاق می‌کند تا در محیطی متفاوت کتاب‌ها را به‌صورت فیزیکی ورق بزنند و در عصر دیجیتال، بار دیگر با کاغذ آشتی کنند.