باغ های مشهور ایرانی به سبکی ویژه ساخته شده‌اند تا هنگام قدم زدن در آن بتوانید از هوای خنک و دلپذیر تنفس کنید و از صدای آب لذت ببرید. ایرانی‌ها از چند هزار سال پیش به ساختن باغ پرداختند، برای همین زیباترین باغها دنیا را می‌توان در بسیاری از شهرهای مختلف ایران پیدا کرد. برخی از باغ های مشهور ایرانی در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده‌اند و جزو باارزش‌ترین مکان‌های دیدنی ایران به حساب می‌آیند. الی گشت در این مقاله به معرفی برخی از باغ‌های باشکوه ایران می‌پردازد.
تضمین بهترین قیمت بلیط هواپیما، بلیط قطار و رزرو هتل در وب سایت الی گشت.
-
باغ پاسارگاد مرودشت، باغ ایرانی ثبت شده در یونسکو
باغ پاسارگاد مرودشت در واقع باغ شاهی یا پردیس کورش نامیده می‌شود. باغ پاسارگاد یکی از مجموعه‌های جهانی باغ ایرانی در بخش پاسارگاد است که ساخت این بنا به سفارش و دستور مستقیم کورش کبیر بنیان‌گذار و نخستین شاه شاهنشاهی حکومت هخامنشی، طراحی‌های واقع‌گرایانه در آن صورت گردیده و پس از آن ساخته شده است.
قابل ذکر است که باغ پاسارگاد مرودشت به عنوان یک الگوی باغ اصیل ایرانی در داخل خود، باغ دیگری با همان دیزاین و جذابیت طراحی که تمثیل کوچکی از باغ اصلی است، را جای‌داده و به نمایش گذاشته است.
طبق حقایق تاریخی و باستانی حتی چیدمان کاشتن درختان و گیاهان در حومه باغ ایرانی‌الاصل پاسارگاد مرودشت هم به فرمان کورش کبیر صورت‌گرفته است. سیستم‌های آبیاری باغات در باغ پاسارگاد مرودشت به‌صورت جویبارهای سنگی و آبگیرهای کوچک بتنی آب بوده است که از طریق رودخانه‌های اطراف باغ ایرانی به‌راحتی آبیاری صورت می‌گرفت. شوربختانه از آن باغ پاسارگاد مرودشت پرشکوه هیچ‌گونه نشان و علامتی باقی نمانده است
-
باغ شاهزاده ماهان، باغ ایرانی ثبت شده در یونسکو
باغ شاهزاده یکی از مهیج ترین و با شکوه ترین باغ های سنتی در ایران به حساب می آید. این باغ در فاصله ی دو کیلومتری از شهر ماهان که در وقوع شهر کرمان و همین طور در دامنه کوه‌های تیگران خود نمایی می کند. این باغ ایرانی ابتدا به فرمان محمد حسن خان سردار ایروانی از حکمران‌های وقت کرمان بوده است.
از سرگذشت ساخت باغ شاهزاده ماهان باغ ایرانی‌الاصل، به‌دست‌آمده است که هنگامی که خبر در گذشت غیرمترقبه فرمانروایی را به شهر ماهان انتقال داده‌اند مرد بنایی که مشغول به کار برای به اتمام رساندن سردر باغ ایرانی بوده است، ناگهان تشتی که در آن گچ را تهیه کرده و در حال استفاده از آن بوده است محکم تشت را به دیوار می‌کوبد و کار را به‌صورت ناتمام از آن فارغ کرده و پا به فرار گذاشته است. به‌طوری‌که تمامی آثار پرتاب این تشت گچی بر روی دیوار موجود است.
-
باغ چهل ستون، باغ نصف جهان
باغ ایرانی چهل‌ستون از دیگر سازه‌هایی است که اصفهان به آن لقب نصف جهان را داده است و بخش عمده‌ای از معروفیت و آوازهٔ خود را مرهون همین لقب بوده است. باغ ایرانی چهل‌ستون مساحتی بیش از ۶۷ هزار مترمربع دارد نام اولیه باغ ایرانی چهل‌ستون، کاخ جهان‌نما بوده است که در دوره شاه‌عباس یکم شروع به ساخت آن کرده‌اند و در پایان حکومت‌کردن شاه‌عباس دوم به اتمام رسیده است.
در طی ساخت دوره شاه‌عباس اول کوشکی در میان باغ ایرانی چهل‌ستون بر پا کرد که در واقع هستهٔ اولیه کاخ جهان‌نما را تشکیل می‌دهد.
در باغ ایرانی چهل‌ستون مکان‌های دیدنی و منظره‌های جالبی به چشم می‌خورد از جملهٔ این چشم‌اندازها می‌توان به ستون‌های عظیم، تالارهای بیست ستون، تالار آیینه، ایوان‌هایی که در اطراف سالن شاهی با تمام تزئینات آیینه‌کاری و کاشی کاری‌های مجلل در سقف و دیوارها کار شده است، مجسمه‌های شیرهای سنگی که در چهارگوشهٔ حوض در وسط تالار باغ ایرانی چهل‌ستون به کار گذاشته شده است، همچنین می‌توان به زیبایی‌های دل‌انگیز بکار رفته در تزئینات عالی طلاکاری سرسرای سلطنت اشاره کرد، از طرفی در کنار اتاق‌های اطراف تالار آینه یک‌سری تابلو های سنگین و بزرگ نقاشی تالار شاهانه که تصویرهای گرفته شده از پادشاهان صفویه در آن منقش شده است.
شاهکار اصلی در نمای داخلی باغ ایرانی چهل‌ستون مربوط به نمایی زیبا از شاه‌عباس یکم با تاج خاص و درخشان و مینیاتورهایی که همواره در اتاق گنجینه به چشم می‌خورد تزئین یافته است.
-
باغ ارم باغ ایرانی ثبت شده در یونسکو
باغ ارم شیراز دقیقاً در قسمت شمال غربی استان فارس، باغ ارم قرار دارد. تاکنون تاریخچهٔ مشخص و معینی از شخصی که این باغ زیبای ایرانی را احداث کرده است وجود ندارد؛ اما باتوجه‌به حضور نام باغ ارم ایرانی در بعضی از سیاحت‌نامه‌های قدیمی و تاریخی که آورده شده است تا حدودی می‌توانیم به‌صورت کاملاً تخمینی زمان ساخت این بنای زیبا و دوست‌داشتنی را به دورهٔ سلجوقیان انتساب دهیم.
دونالد نیوتن ویلبر پژوهشگر تاریخ معماری ایرانی درباره باغ ارم، باغ ایرانی‌الاصل چنین نوشته شده است: “… برای مدت حداقل ۷۵ (هفتاد و پنج) سال باغ ارم، باغ ایرانی‌الاصل در تصرف خان‌ها و بزرگان قوم‌های قشقایی بود. همچنان در باغ ارم دیواری طویل در میان باغ ایرانی بنا کرده‌اند و از این طریق باغ به دو بخش مساوی تقسیم گردیده است.
باغ ایرانی، باغ ارم شیراز، مقبولیت عام بی‌نهایت خود را مرهون درختان مرکبات و گذرگاه‌های طویلی است که در دو طرف آن درختان سرو نازهای پر جلال بر زمین نشانده‌اند و ساختمان شاهانه‌ای جذاب و دوست‌داشتنی که آمادهٔ پذیرایی و مهمان‌نوازی بدون ملاحظه از قوم قشقایی بوده است. “
-
باغ فین باغی ایرانی ثبت شده در یونسکو
باغ فین کاشان یکی از باغ‌های ایرانی است که در زمان‌های کهن در مکانی به نام فین در شهر کاشان احداث شده است. همهٔ مردم ایران‌زمین آگاه هستند که باغ ایرانی فین کاشان به نام و یاد و خاطر صدر اعظم حکومت قاجاریه، بزرگ مرد تاریخ ایران امیرکبیر شهرت و معروفیت به دست آورده است.
باغ ایرانی باغ فین کاشان بنایی تاریخی است که یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین مکان‌های گردشگری در استان اصفهان است.
اگرچه برخی از منابع قدمت این باغ ایرانی را به زمان سلطنت آل بویه نسبت داده‌اند. پس از وقوع زلزله‌ای سهمگین که سبب تخریب کلیه باغ و بناها گردیده است هنوز هم بقایای این باغ تخریب شده در چندصدمتری باغ ایرانی فین کاشان وجود دارد که به آن باغ کهنه می‌گویند.
طراحی اصلی باغ
طراحی اصلی این باغ ایرانی، توسط شخص غیاث‌الدین جمشید کاشانی صورت‌گرفته است. غیاث‌الدین جمشید کاشانی ریاضی‌دان معروف در قرن دهم بوده است. به‌یقین باید گفت دلیل موفقیت طراحی این باغ ایرانی فقط و فقط به دلیل عنصر آب بوده است.
به این خاطر که سیستم‌های آب‌رسانی بادقت مهندسی بالا انجام‌گرفته است. همچنین قابل‌ذکر است که در دورهٔ سلطنت فتحعلی‌شاه در قاجاریه قسمت‌های زیادی به این باغ ایرانی از لحاظ ساخت بنایی افزوده گردید.
حوض جوش
از نمونه‌های موفقیت‌آمیز و تأثیرگذار قسمت مهندسی آب در داخل باغ ایرانی، باغ فین کاشان است که حوض جوش نامیده می‌شود و از انضامات دورهٔ قاجاریه به‌حساب می‌آید. حوض جوش در باغ ایرانی مشتمل بر یک صد و شصت حفره است.
سازوکار حوض جوش در باغ ایرانی به‌گونه‌ای دیزاین شده است که جوشش آب به طور هم‌زمان از هشتاد حفره در آن صورت می‌پذیرد و از باقی‌مانده حفره‌ها یعنی هشتاد حفره، آب مستقیم به داخل حوض فرومی‌ریزد و از طریق تنبوشه و یا همان لوله‌های سفالی به سمت حوض اصلی با دوازده فواره سرازیر می‌شود و باعث به راه‌افتادن فواره‌های حوض جوش در باغ ایرانی می‌شود.
-
باغ عباس آباد، باغ ایرانی ثبت شده در یونسکو
باغ عباس آباد بهشهر از بهترین مکان‌های گردشگری و دیدنی در استان مازندران است باغ ایرانی عباس‌آباد بهشهر به‌عنوان تنها باغ غیر کویری ایران آوازه‌ای عظیم را از آن خودکرده است.
مجموعه باغ‌های عباس‌آباد در دامنهٔ رشته‌کوه‌های البرز در بین جنگل‌های انبوه و شلوغ در این ناحیه واقع شده است و در ۹ کیلومتری از شهر بهشهر با این باغ ایرانی روبرو خواهیم شد.
باغ ایرانی عباس‌آباد در بهشهر همان‌طور که گفته شده مجموعه‌ای از باغات است که در آن همه نوع شگفتی و زیبایی و منظره‌های رؤیایی را نظاره‌گر خواهید بود از جمله زیبایی‌ها در این مجموعه باغ ایرانی می‌توان به سد عباس‌آباد، مخزن و دریاچه سد عباس‌آباد، گل باغ، کاخ، حمام، آسیاب آبی و برج‌های دوقلوی آجری اشاره کرد.
البته باید گفته شود که کلیهٔ این تفرجگاه‌ها در مجموعه باغ ایرانی عباس‌آباد بهشهر به دستور شاه‌عباس بزرگ در دورهٔ صفویه در سال‌های متمادی ۱۰۲۰ و ۱۰۲۱ ساخته شده است.
نکته قابل‌توجه باغ ایرانی عباس‌آباد بهشهر سه‌طبقه بودن این باغ رؤیایی است. به خطر اینکه باغ ایرانی عباس‌آباد بهشهر در شیب تپه‌ای ایجاد شده است کاربلدان و مهندسان در دورهٔ صفویه با هم‌سطح کردن تپه و ایجاد پله به‌صورت پلکانی تصویری فوق‌العاده از جلوه‌های ویژه در این باغ ایجاد کرده است.
البته مکان‌های شگفت‌انگیز دیگری با قدمت چند ساله در این باغ ایرانی به‌تازگی کشف شده است از جمله این آثار می‌توان برج‌های دیده‌بانی، محوطه شمالی و جنوبی، سد و برج کنترل جریان آب، کارگاه‌های پخت سفال و… را نام برد که زیبایی و ارزشمندبودن باغ ایرانی عباس‌آباد بهشهر را چندین برابر کرده است.
-
باغ دولت آباد، باغ ایرانی ثبت شده در یونسکو
باغ ایرانی باغ دولت آباد چهار منار یزد از قدیمی‌ترین و گران‌بهاترین باغها در کشور عزیزمان ایران است. باغ ایرانی، باغ دولت‌آباد در پایان دوران افشاریه توسط «محمدتقی خان بافقی» معروف به «خان بزرگ» در سال ۱۱۲۵ ساخته شده است.
باغ ایرانی، باغ دولت‌آباد شامل مکان‌های تاریخی دلچسب و زیبایی است که می‌توان به عمارت هشتی و عمارت بادگیر، عمارت بهشت‌آیین، عمارت تالار آیینه، عمارت سر در اصلی، عمارت سر در جنوبی و … اشاره کرد و فوق‌العاده بودن آن را دوچندان کرده بود. در عمارت هشتی و عمارت بادگیر باغ ایرانی دولت‌آباد، متوجه خواهید شد که آمیخته‌ای بین جریان هوا و آب صورت‌گرفته است و آب‌وهوای این منطقه را خاص و عالی و معتدل کرده است.
-
باغ اکبریه بیرجند، باغ ایرانی ثبت شده در یونسکو
باغ ایرانی اکبریه با توسعه شهری در بیرجند همچنان در داخل شهر بیرجند واقع شده است. ارزشمندبودن باغ ایرانی اکبریه در سی و پنجمین نشست یونسکو به ثبت جهانی رسیده است.
درگذشته‌های دور باغ ایرانی اکبریه در واقع در هسته مرکزى روستاى اکبریه وجود داشته است. مجموعه توریستی و گردشگری باغ ایرانی اکبریه کاملاً دو منظوره احداث شده است با کاربرد مسکونى و حکومتى ایجاد شده است که بخش بزرگی از عمارت‌ها و اندرونی آن ها به اعضاى خانواده علم تعلق ویژه داشت و قسمت مرکزى باغ ایرانی منسوب به بارگاه و دربار شاهی و حکومتى بوده است.
نکته قابل‌تأمل و زیبا در این باغ ایرانی وجود درخت‌های کاج ۱۵۰ساله بوده است که با باغ‌های کوچکی که با بید فرنگی تزئین یافته است نمایش بی‌نظیر و ویژه‌ای را به گردشگران داخلی و خارجی ارائه می‌دهد.
-
باغ پهلوان پور، باغ ایرانی ثبت شده در یونسکو
باغ ایرانی پهلوان پور، با آثاری نفیس و خود آراسته در شهرستان مهریز استان یزد و در محله «مزویر آباد» واقع شده است. این باغ ایرانی به دلیل زیبایی‌های خارق‌العاده جزو یکی از شیک‌ترین مکان‌های گردشگری بوده است که امروزه تبدیل به یک هتل رؤیایی در کشور شده است.
باغ پهلوان پور با موقعیت ویژه و چشم انداز روح‌نواز، شامل برج حفاظتی، کوشک مرکزی، آشپزخانه، حمام خزینه‌ای و … است. در موقعیت‌های باغ ایرانی پهلوان پور بخش‌های دیگری وجود دارد نظیر عمارت کوشک (شربت خانه)، آشپز خانه، حمام خزینه‌ای و غیره که به دستور شخص علی پهلوان احداث شده است و پیشینگی آن به دوران صد‌ساله هم دوره می‌رسد.
همچنین قابل‌ذکر است در مورد باغ ایرانی پهلوان پورتمامی تزئینات به کار برده شده در این باغ ایرانی با استفاده از تزئینات زندیه بوده است در حالی که زمان احداث باغ ایرانی زیبا و رؤیایی مربوط به دورهٔ قاجاریه بوده است.
نتیجه‌گیری
باغ های مشهور ایرانی از دیرباز مورد توجه حاکمان ایران قرار داشتند، به همین سبب در نقاط مختلف کشور ما باغ‌های باشکوهی به‌چشم می‌خورد. زندگی در این باغها مانند زندگی در شهر رویاها می‌باشد. با قدم زدن در این باغها می‌توانید پای خود را جای پای حاکمانی مانند کوروش کبیر و یا شاه عباس دوم صفوی بگذارید. در معماری تمامی باغ‌های کشور ما حوض‌ها و آب‌نماهای بی‌شماری به‌کار رفته است، به‌گونه‌ای که صدای آب در تمامی نقاط باغ به گوش ساکنین برسد. الی گشت در این مقاله باغ های مشهور ایرانی که در لیست یونسکو به ثبت رسیده‌اند را برشمارد تا بتوانید بازدید از این باغها را در لیست مقصد سفر بعدی‌تان قرار دهید.
سوالات متداول درباره باغ های مشهور ایرانی
قدیمی‌ترین باغ ایرانی کدام باغ است؟
باغ پاسارگاد قدیمی‌ترین باغ شناخته‌شده ایرانی است.
بلندترین بادگیر جهان کجاست؟
بلندترین بادگیر جهان با تایید یونسکو در باغ دولت‌آباد یزد بنا شده است.
مهم‌ترین باغ شمالی کشور کدام است؟
باغ عباس‌آباد مهم‌ترین باغ شمال ایران است.
مطالب مرتبط را اینجا بخوانید:
مشابه جاذبه های جهان در ایران را بشناسید!
مرور تاریخ در ۵ تا از هتل های کلاسیک ایرانی
با مهم ترین مکان های گردشگری ایران آشنا شوید!