شیراز را اغلب با جاذبه‌های توریستی مشهور این شهر، از جمله تخت جمشید، پاسارگاد، باغ ارم، حافظیه، سعدیه و باغ‌های زیبا می‌شناسند؛ اما در ۳۰ کیلومتری این کلان‌شهر، منطقه بکر و حفاظت‌شده‌ای وجود دارد که با وجود زیبایی بی‌نظیر و ارزش زیست‌محیطی ویژه، کمتر کسی درباره آن می‌داند. در این مقاله از الی گشت قصد داریم شما را با این منطقه یعنی پارک ملی بمو در شیراز آشنا کنیم.
معرفی پارک ملی بمو
پارک‌های ملی جاهایی هستند که به دلیل منابع و چشم‌اندازهای طبیعی خاص، از جمله جنگل، بیشه، دشت و رودخانه، از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردارند و به همین خاطر تحت نظارت و حفاظت دولت قرار دارند.
پارک ملی بمو شیراز، یکی از ۲۶ پارک ملی ایران به حساب می‌رود که از نظر جغرافیایی در رشته کوه‌های زاگرس جنوبی قرار گرفته و طبیعت بکر و دیدنی آن ترکیبی از مناطق کوهستانی، صخره، دشت و چشمههای جوشان است.
این منطقه دارای سه رشته کوه است که از شرق تا غرب به موازات هم کشیده شده‌اند. دره‌های میان این رشته کوه‌ها، زیستگاه امنی برای آهوهای پارک به شمار می‌رود. این پارک علاوه بر چشم‌اندازهای بی‌نظیرش، از نظر تنوع حیات وحش، سومین پارک ملی مهم ایران بعد از پارک‌های ملی گلستان و ارومیه است.
این منطقه همچنین یکی از بهترین زیستگاه‌ها برای پلنگ ایرانی هم به حساب می‌رود. با وجود جنگل‌های بادام و بنه به طور کلی این منطقه از پوشش گیاهی متراکمی برخوردار نیست.
بخش های اصلی پارک ملی بمو
پارک ملی بمو دارای دو بخش کلی دارد: بخش «تفرجگاه و موزه حیات وحش» و بخش «تفرجگاهی گسترده». بازدید از بخش تفرجگاهی گسترده به مجوز سازمان حفاظت از محیط زیست استان فارس نیاز دارد، اما برای ورود به بخش تفرجگاه و بازدید از موزه حیات وحش، هیچ مجوزی لازم ندارید.
درون محدوده پارک ملی بمو هیچ روستا یا بخش مسکونی دیده نمی‌شود اما پیرامون آن با شهرهایی مانند شیراز، زرقان و بیشتر از ۳۰ روستا احاطه شده.
با وجود تنوع گونه‌های مختلف و چشم‌اندازهای بسیار بکر و زیبا، این پارک ملی چندان شناخته شده نیست. گرچه با توجه به خطرات انسانی همچون شکار غیرقانونی، ناشناخته ماندن آن به نفع منطقه است.
با این وجود ناشناخته ماندن این سرمایه ارزشمند، در مواردی خطرناک هم هست. به عنوان مثال در زمان حوادث ناگوار مانند آتش‌سوزی یا دست‌درازی سودجویان به اراضی این امر پراهمیت جلوه می‌کند. متأسفانه پارک ملی بمو همواره با این خطرات مواجه بوده.
آشنایی با تاریخچه پارک ملی بمو
اولین بار در سال ۱۳۴۱ محدوده فعلی این پارک، به دست کانون شکار به عنوان «منطقه‌ی شکار ممنوع» انتخاب شد. هم‌زمان با تشکیل سازمان شکاربانی و نظارت بر صید در سال ۱۳۴۶، این منطقه به مناطق حفاظت‌شده ملحق شد و پس از آن هم به «پارک وحش بمو» تغییر نام داد.
۹ سال بعد، سازمان حفاظت از محیط زیست راه‌اندازی شد و با ایجاد این سازمان، پارک ملی بمو با وسعتی در حدود ۴۸ هزار هکتار به لیست پارک‌های ملی ایران افزوده شد.
آشنایی با حیات وحش پارک ملی بمو
گفتیم که پارک ملی بمو شیراز از نظر تنوع گونه‌های جانوری، در رتبه سوم در میان پارک‌های ملی ایران قرار دارد. تا به حال در این پارک ۹۱ گونه پرنده، ۳۲ گونه پستاندار، ۱۹ گونه خزنده و حتی ۳ گونه دوزیست به دست کارشناسان محیط‌زیست شناسایی شده‌اند. متأسفانه برخی از این گونه‌ها بسیار نادرند و در معرض انقراض قرار دارند.
میش، قوچ، پازن تک شاخ، آهو، گرگ خاکستری، پلنگ، لاک‌پشت مهمیزدار، کاراکال (نوعی گربه‌سان نسبتاً درشت هیکل)، افعی جعفری، آگاماهای صخره‌ای فلس درشت، خرگوش، کفتار، روباه و گراز، از جمله گونه‌های جانوری این پارک ملی به شمار می‌روند.
گونه های پرنده پارک ملی بمو
از جمله گونه‌های پرنده پارک ملی بمو باید به هدهد، کمرکولی، تیهو، خفاش، عقاب طلایی، طرقه‌ی کبود، چکاوک کاکلی، سهره خاکی، بلبل خرمایی، زردپره لیمویی (نوعی پرنده مهاجر که در فصل زمستان میهمان این پارک ملی است)، باقرقره شکم سیاه و کبک اشاره کرد.
پارک ملی بمو، زیستگاه پلنگ ایرانی و شاه روباه
پارک ملی بمو همچنین بهترین زیستگاه برای پلنگ ایرانی به حساب می‌رود که بزرگ‌ترین زیرگونه پلنگ در دنیا محسوب می‌شود. جالب است بدانید پلنگ ایرانی در مقایسه با دیگر گوشت‌خواران پارک بمو از جمله گرگ، کفتار و گربه وحشی، بزرگ‌ترین گوشت‌خوار منطقه است.
در سال ۱۳۹۹ تعداد پلنگ‌های پارک ملی بمو از طرف مدیر این پارک، بیشتر از ده قلاده اعلام شد. این پارک ملی همچنین زیستگاه مناسبی برای شاه روباه است. گفتنی است که این پستاندار از کمیاب‌ترین گونه روباه در ایران است که در علفزارهای کوهستانی زیست می‌کند.
در حقیقت زیستگاه اصلی این روباه، منطقه «تنگ چاه محکی» واقع در دره‌های صخره‌ای است. این پارک به دلیل داشتن آب نسبتاً زیاد، صخره‌های مرتفع، پوشش گیاهی مناسب و هوای معتدل و مناسب، زیستگاهی خوب و مناسب برای پازن هم به شمار می‌رود.
رزرو تور الی گشت با بهترین قیمت به سراسر دنیا!
آشنایی با پوشش گیاهی پارک ملی بمو
پارک ملی بمو در مجموع بیشتر از ۳۰۰ گونه گیاهی، مربوط به ۵۸ تیره گیاهی دارد. هوم، پیچک پیکانی، گون، گون انزروت، جوسیخ، بادام خاکستری از درختچه‌های پارک؛ جوخار، گاو چاق‌کن، بومادران شیرازی، گل بی‌مرگ گنویی، درمنه کوهی، زنبق سیمین‌رگه و انواع بابونه و ریواس از جمله گیاهان این پارک ملی هستند.
از دیگر گونه‌های گیاهی که در پارک بمو می‌رویند می‌توان به گیاه رونده فاشرا (روناس کوهی)، بادام کوهی، عروس سنگ، گل عقربی، چشم شیر یا شربشیر، لاله هفت رنگ، لبدیسی (از خانواده نعناییان)، گل‌های استکانی، کارده (نوعی گیاه سمی برای دام‌ها)، شنگ اسبی اشاره کرد.
همچنین کلاه میرحسن شیرازی از دیگر گونه‌های گیاهی این پارک است. این گونه در واقع بومی کشور ایران و به طور مشخص، پارک ملی بمو به حساب می‌رود. کلاه میرحسن گیاهی بسیار مفید برای جلوگیری از فرسایش خاک است.
دیدنی های پارک ملی بمو
پارک ملی بمو دارای جلوه‌های طبیعی و دیدنی‌های بسیاری است که اگر قصد بازدید از آن را دارید خوب است قدری درباره آنها بدانید. در ادامه با الی گشت همراه باشید تا به معرفی این جلوه‌های طبیعی بپردازیم.
۱. قله بمو
این کوه که نام پارک ملی بمو به دلیل مجاورت با آن گرفته شده، ادامه رشته کوه‌های زاگرس است. بلندترین قله کوه بمو با ارتفاعی برابر با ۲۶۰۰ متر، «کل اسد» نامیده می‌شود. ارتفاع کوتاه‌ترین قله کوه هم به ۱۵۵۰ متر می‌رسد.
این رشته کوه که در شرق به ارتفاعات خرمن کوه و در جنوب به دریاچه مهارلو شیراز می‌رسد، دشت شیراز را از دشت مرودشت جدا می‌کند. منطقه کوهستانی و تپه ماهوری بمو، حتی از درون شهر به خوبی قابل رویت است.
دره‌ها و دشت‌هایی که بین این رشته کوه‌ها قرار گرفته‌اند، زیستگاه آهوهای بمو هستند و حد فاصل دشت و کوه، در تپه ماهورها می‌توان گله‌های میش و قوچ را مشاهده کرد. بزها و پازن‌ها هم در صخره‌ها و پرتگاه‌های جنوبی کوه بمو ساکن هستند.
۲. چشمه های کوه بمو
چشمههای بسیاری در منطقه محافظت شده بمو قرار دارند که به دلایلی از جمله ضعف مدیریت و احداث چاه‌های عمیق و همچنین کاهش بارش سالیانه، اغلب آنها به جز دو چشمه، تقریباً خشک شده‌اند. سایر چشمههای این پارک تنها در فصل‌های پربارش زمستان و بهار آب دارند.
چشمه فیل یکی از چشمههای همیشه پرآب این منطقه است که در میان ارتفاعات بمو واقع شده و از زیبا‌ترین و پرآب‌ترین چشمههای این پارک محسوب می‌شود. متأسفانه به دلیل وجود مناطق نظامی در حاشیه پارک و همچنین صعب‌العبور بودن مسیر دسترسی، این چشمه دور از دسترس است.
لازم به ذکر است که آب رکن‌آباد که از معروف‌ترین جویبارهای شیراز است و حتی در اشعار حافظ هم از آن اسم برده شده، در قسمت غربی این کوه جریان دارد.
از چشمههای دیگر این منطقه باید به چهار چشمه، چشمه عظیمی، چشمه اسماعیلی، چشمه حاج مهراب، چشمه قنبری و چشمه بز اشاره کرد.
۳. موزه پارک ملی بمو
موزه پارک ملی بمو از دیگر دیدنی‌های این منطقه است که شامل ۶۰ گونه پرنده و ۲۵ گونه پستاندار تاکسیدرمی‌شده و ۱۱ دیوراماها می‌شود. در ساخت و طراحی این موزه تلاش شده تا تمام گونه‌های جانوری موجود در این پارک ملی در معرض دید بازدید کنندگان قرار بگیرد.
به این ترتیب علاقه‌مندان می‌توانند در صورت عدم امکان گردش در تفرجگاه محافظت شده، این جانوران را به صورت کاملاً شبیه‌سازی‌شده، از نزدیک ببینند. خوب است بدانید که اغلب هرسال در طول هفته‌ی طبیعت، بازدید از این موزه برای عموم مردم رایگان است.
اقلیم پارک ملی بمو
این پارک دارای اقلیم نیمه خشک سرد با بارندگی در زمستان است. متوسط بارندگی سالانه در ایستگاه اصلی معروف منطقه، یعنی شیراز، معادل با ۳۹۲ میلی‌متر و همچنین دمای متوسط سالانه این ایستگاه معادل با ۱۷/۹ درجه سانتی‌گراد است.
زمستان‌ها این منطقه سرد می‌شود و در تابستان‌ها گرمای هوا به ۳۴ درجه می‌رسد.
دسترسی به پارک ملی بمو
پارک ملی بمو در شمال استان فارس و ۳۰ کیلومتری شمال شرق شیراز قرار گرفته. در مسیر آزادراه شیراز به مرودشت و بعد از عبور از پارک جنگلی زرقان، چنانچه از زیرگذر پل غدیر مسیر خود را به سمت بلوار پاداران کج کنید و تا انتها پیش بروید، به میدان بسیج می‌رسید و تابلوی جهت‌نما به سمت پارک ملی بمو را در مقابل خود خواهید دید.
لازم به ذکر است که از شیراز تا این پارک ملی طی کردن مسیر با ماشین حدود ۲۰ دقیقه و با اتوبوس حداکثر ۳۰ دقیقه زمان می‌برد.
جمع بندی
در این مقاله از الی گشت به معرفی یکی از مهم‌ترین پارک‌های ملی کشورمان یعنی پارک ملی بمو در شیراز پرداختیم. این منطقه حفاظت شده به لحاظ زیست‌شناختی و گونه‌های جانوری و گیاهی از اهمیت بالایی برخوردار بوده و دارای جاذبه‌هایی همچون کوه بمو، چشمههای مختلف و موزه است.
سؤالات متداول
پارک ملی بمو کجاست؟
پارک ملی بمو در شمال استان فارس و در شمال شرقی شیراز قرار گرفته و فاصله آن تا این شهر حدود ۳۰ کیلومتر است.
پارک ملی بمو زیستگاه چه حیواناتی است؟
از نظر تنوع جانوری، این پارک بعد از پارک ملی گلستان و ارومیه قرار دارد و در آن تعداد ۳۲ گونه پستاندار، ۹۱ گونه پرنده، ۱۹ گونه خزنده و سه گونه دوزیست شناسایی شده‌اند. از جمله مهم‌ترین این گونه‌های جانوری باید به پلنگ ایرانی و شاه روباه اشاره کرد.
پوشش گیاهی پارک ملی بمو شامل چه مواردی می شود؟
این پارک در مجموع بیشتر از ۳۰۰ گونه گیاهی، مربوط به ۵۸ تیره گیاهی دارد. هوم، پیچک پیکانی، گون، گون انزروت، جوسیخ، بادام خاکستری از درختچه‌های پارک، جوخار و گاو چاق‌کن از جمله این گونه‌ها هستند.
چگونه می توان به پارک ملی بمو دسترسی داشت؟
برای دسترسی به پارک باید از سمت شیراز به طرف زرقان پیش بروید. نرسیده به زرقان، پل غیرهمسطح پالایشگاه را به سمت راست بروید تا تابلوی پارک ملی بمو را ببینید.
مطالب مرتبط: بهترین اقامتگاه های بوم گردی شیراز معرفی کامل راه آهن شیراز دروازه قرآن شیراز