منطقه حفاظت شده ورجین توسط مصوبه شماره ۸۹ شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست در تاریخ ۲۱/۶/۱۳۶۱ به‌عنوان منطقه حفاظت شده تعیین شده و از نظر تقسیمات کشوری در استان تهران و بخش لواسانات شهرستان شمیرانات واقع شده است.
این منطقه در شمال شرقی شهر تهران واقع شده و طبق آخرین بررسی‌ها، مساحت آن ۲۷۴۳۶ هکتار است. منطقه حفاظت‌شده ورجین یکی از جاذبه‌های گردشگری لواسان در شمال شرق تهران است که با آب‌وهوای دلنشین، گونه‌های گیاهی و جانوری متنوع، رودخانه‌های پرآب، چشمه‌های فراوان و ارتفاعات سرسبزی شناخته می‌شود. این منطقه به دلیل نزدیکی به تهران، یکی از مقاصد محبوب برای سفرهای یک‌روزه به شمار می‌رود و به‌راحتی از طریق جاده‌های لواسان، کند و بوجان و همچنین جاده امامه قابل‌دسترسی است.
این منطقه به دلیل ویژگی‌های خاص خود و نزدیکی به تهران از راه‌های ارتباطی مناسبی برخوردار است. اصلی‌ترین مسیر ورود به منطقه از شرق تهران (از جانب تهرانپارس) پس از عبور از گردنه قوچک است. این جاده، پس از گردنه قوچک، در منطقه لواسانات، از حاشیه منطقه حفاظت شده ورجین عبور کرده و به سمت شرق به شهر لواسان و به سمت غرب به اوشان، فشم، میگون (و نهایتاً به گرمابدر) می‌رسد.
ورود به منطقه از دو مسیر ممکن است، یکی از داخل شهر لواسان (جاده کند و بوجان) و دیگری در نزدیکی شهر فشم (جاده امامه). تمامی این مسیرها پوشیده از آسفالت هستند. علاوه بر این، جاده‌ای از مسیر گرمابدر به داخل منطقه وجود دارد که در ابتدا آسفالت دارد و سپس به خاکی و شن‌ریزی شده می‌پیوندد. این جاده کم تردد است و بیشتر توسط عشایر استفاده می‌شود.
منطقه حفاظت شده ورجین یکی از مناطق ییلاقی دلپذیر و با آب‌وهوای خوب در شمال تهران است. این منطقه، انتخاب عالی برای گردش در تابستان، به‌ویژه در نوروز، برای هم‌وطنانی که به تهران سفر می‌کنند، محسوب می‌شود. با اقلیم خنک خود، در روزهای گرم تابستان تهران، شما را از گرما نجات می‌دهد و با رانندگی کوتاه، به منطقه ییلاقی با ارتفاع بیش از ۲۰۰۰ متر می‌رسید. این منطقه در جنوب به روستاهای امامه و راحت آباد و در شمال به‌رایگان و گرمابدر محصور است.
باتوجه‌به اینکه منطقه حفاظت شده ورجین به‌عنوان یکی از غنی‌ترین اکوسیستم‌های ایران شناخته می‌شود، به‌عنوان یک منطقه استراتژیک طبیعی کشور محسوب می‌شود. منطقه حفاظت شده ورجین در هر فصلی از سال زیبا و دلپذیر است. در بهار، با شکوفه‌های زیبای درختان مواجه می‌شوید؛ در تابستان، از هوای خنک و آرامش محیط لذت می‌برید در پاییز، از تماشای صحنه‌های رنگارنگ طبیعت لذت می‌برید و در زمستان، می‌توانید تجربه برف‌بازی هیجان‌انگیزی را داشته باشید. بااین‌حال، بسیاری از ساکنان پایتخت ترجیح می‌دهند در فصل تابستان به این منطقه سفر کنند.
منطقه ورجین قبل از پیروزی انقلاب به‌عنوان یکی از شکارگاه‌های سلطنتی شناخته می‌شد و به‌صورت قرق سلطنتی حفاظت می‌شد. در سفرنامه مازندران ناصرالدین‌شاه آمده است که در تاریخ ۲۱ شعبان ۱۲۹۲ هجری قمری به اقدسیه رفته و سپس به گردنه تل هرز و سمت اوشان سفر کرده‌اند. در این سفر، او به دسته قوچ‌های زیادی در منطقه ورجین برخورد کرده و آن‌ها را شمارش کرده است. منطقه حفاظت شده ورجین در دوره قاجار، به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین شکارگاه‌ها شناخته می‌شد و در دوران پهلوی اول نیز به‌عنوان یکی از مناطق محبوب شکار در اطراف تهران شناخته می‌شد. پس از انقلاب، این شکارگاه خصوصی خاندان سلطنتی، در سال ۶۱ به‌عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد و تحت نظارت اداره کل محیط‌زیست تهران قرار گرفت.
رودخانه‌های لالون، گرمابدر، امامه، ناصرآباد، گلندوک و افجه از کوه‌های منطقه حفاظت شده ورجین تهران سرچشمه می‌گیرند و فضای زیبا و بهشتی را به این بخش شمال شرقی شهر تهران هدیه می‌دهند. در زمستان، با سفر به منطقه حفاظت شده ورجین تهران، می‌توانید تماشای کوهساران برفی و قله‌ای که زیر مه پوشیده شده است، را تجربه کنید که یکی از خاطرات خوب سفر برای بازدیدکنندگان این منطقه است. این منظره رؤیایی برای عکاسان عالی است. همچنین، در منطقه حفاظت شده ورجین تهران، می‌توانید قله‌های البرز مرکزی مانند آتش کوه و ریزان را نیز از دور مشاهده کنید.
پس از پیروزی انقلاب، منطقه ورجین به سازمان حفاظت محیط‌زیست واگذار شد و در تاریخ ۱۳۶۱/۶/۲۱ به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده ورجین با مساحت ۲۶,۹۰۷ هکتار تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان تهران قرار گرفت. باتوجه‌به اینکه منطقه حفاظت شده ورجین یکی از اکوسیستم‌های غنی‌ترین ایران است، به‌عنوان یکی از مناطق استراتژیک طبیعی کشور شناخته می‌شود. این منطقه با مساحت حدود ۲۷ هزار هکتار، از مردادماه سال ۱۳۸۴ به‌عنوان مرکز بازدیدکنندگان منطقه حفاظت شده ورجین بهره‌برداری‌شده است تا امکان توسعه فعالیت‌های توریستی و تحقیقاتی در این منطقه فراهم شود.
مطالب مرتبط
بزرگ‌ترین بخش پوشش گیاهی منطقه حفاظت‌شده ورجین را گندمیان و گون‌ها تشکیل می‌دهد و در منطقه ارتفاعات جنوب غرب و غرب آن، درختان ارس (سرو کوهی) و درختچه‌های بادام تلخ (بادام‌کوهی) قابل‌مشاهده هستند. این منطقه دارای تنوع گونه‌های گیاهی نسبتاً غنی است و بیشتر گونه‌های گیاهی آن قابل‌استقرار بر روی شیب‌های تند هستند.
منطقه حفاظت‌شده ورجین شامل ۳۲ گونه گیاه انحصاری ایران است که شامل زرشک، گل‌گاوزبان، بومادران، درمنه کوهی، گل‌گندم، کنگر، شکرتیغال، شنگ بابویه، پیچک صحرایی، خاکشیر تلخ، ارمک (ریش‌بز)، پونه، مریم‌گلی، چای کوهی، لاله کوهی، جغجغک، ختمی و پنیرک می‌شود.
منطقه طبیعی ورجین، یک مکان بسیار زیبا برای عکاسی در طبیعت اطراف تهران است. علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و سفرهای پاییزی، این منطقه را یکی از جاذبه‌های گردشگری اطراف شهر تهران می‌دانند و هر سال هزاران گردشگر از سراسر ایران به این منطقه زیبا سفر می‌کنند. منطقه حفاظت‌شده لواسان نیز یکی از جاذبه‌های طبیعی تهران است.
باتوجه‌به وجود گونه‌های نادر گیاهی و جانوری در این منطقه، آن به‌عنوان منطقه‌ای حفاظت شده شناخته می‌شود. اگر شما علاقه‌مند به کوهنوردی هستید، در صعود به ارتفاعات ورجین، ممکن است گله‌های آهو و گوزن و حتی جانوران نادر دیگر در منطقه مشاهده کنید. این منطقه طبیعی زیبا اطراف تهران، یک مقصد عالی برای سفرهای نوروزی، بهاری و تابستانی به شمار می‌آید. بااین‌حال، علاقه‌مندان به کوهنوردی و طبیعت‌گردی باید با تجهیزات کامل به این منطقه شمال شرقی پایتخت سفر کنند.
منطقه حفاظت شده ورجین، از جهت تنوع زیستی بسیار بااهمیت است و از گذشته‌ها موردتوجه بوده است. وجود گونه‌های متنوع حیات‌وحش که به‌راحتی در حاشیه مناطق ورجین مشاهده می‌شوند از جمله مواردی است که جذابیت منطقه ورجین می‌افزاید.
منطقه حفاظت‌شده ورجین، به دلیل ویژگی‌های توپوگرافیک و آب‌وهوایی خاص، دارای پرتراکم‌ترین جمعیت قوچ و میش است و انواع زیرگونه‌های این حیوانات را در سطح استان تهران می‌توان در این منطقه مشاهده کرد. در این منطقه حفاظت‌شده، انواع حیات‌وحش زیر به چشم می‌خورد:
قوچ و میش البرز مرکزی- کل و بز- پلنگ- خرس قهوه‌ای- گراز- گرگ- خرگوش- تشی- گربه وحشی- سیاه‌گوش- شغال- روباه- راسو- سمور- شنگ- کفتار
تشی هندی یا سیخور که به‌عنوان بزرگ‌ترین جونده دشت‌ها و بیابان‌های ایران شناخته می‌شود، نیز در این منطقه مشاهده شده است.
در منطقه حفاظت شده ورجین تهران در روزهای سرد نیمه دوم سال، می‌توانید شاهد دسته‌های بزرگ قوچ و میش باشید که در طبیعت زیبای ورجین، شادمانه در جست‌وخیز هستند و بی‌توجه از حضور انسان‌ها در فاصله به نسبت نزدیک به زیستگاهشان. گروه‌های کوهنوردی و کوه‌پیمایی و علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی، صدها قوچ را در منطقه حفاظت شده ورجین تماشا می‌کنند. وقتی گله‌های بزرگ قوچ و میش و کل را در این منطقه مشاهده می‌کنید، این نشان از استقرار پرندگان: کارشناسان محیط‌زیست در منطقه تعداد ۱۲۴ گونه مختلف پرنده را شناسایی کرده‌اند.
این انواع شامل پرندگان شکاری مانند عقاب طلایی، قرقی، طرلان، کورکور سیاه، سنقر، سارگپه، انواع جغد از جمله جغد شاخ‌دار، انواع لاشخور مثل هما، دال و کرکس مصری و انواع شاهین از جمله بالابان، لیل، دلیجه، دلیجه کوچک و بحری است که در منطقه ورجین زندگی می‌کنند. همچنین پرندگان دیگری مانند کبک، کبک دری، تیهو، مرغابی، طوطی طوق صورتی، دارکوب، کبوترچاهی، بلبل، هدهد، زنبورخوار، مرغ مینا، قمری و بلدرچین، فندق‌شکن و انواع چکاوک، پرستو، سهره، نیز در این منطقه حضور دارند و بعضی از آنان در فصل سرد سال به مکانی گرم‌تر مهاجرت می‌کنند. از جمله پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی می‌توان به حواصیل، خوتکا، اردک سرسبز، آبچیلیک و کاکائی اشاره کرد. از کل پرندگان منطقه، ۲۳ گونه حمایت‌شده و پنج گونه (هما، عقاب طلایی، بالابان، بحری و شاهین) از حیوانات در معرض خطر انقراض در ایران هستند.
خزندگان: در منطقه لاک‌پشت مهمیز دار، مار آبی، مار آتشی، مار جعفری، گرگ مار، افعی پلنگی، گرزه مار، افعی البرزی و آگاما به‌عنوان خزندگان شناخته شده‌اند.
دوزیستان: در این منطقه قورباغه، وزغ و قورباغه درختی دیده می‌شوند.
ماهی‌ها: در آب‌های منطقه قزل‌آلای خال قرمز، سیاه ماهی، عروس ماهی و زرد پر یا زردک زیست می‌کنند.
محیط‌بانان فداکاری است که امنیت منطقه و اکوسیستم غنی جانوری و گیاهی آنجا، مدیون زحمات شبانه‌روزی آن‌ها است.
یکی از جاذبه‌های منطقه حفاظت‌شده ورجین در تهران، دریاچه سد لتیان کنار شهر لواسان است که در سال‌های اخیر با کم‌آبی مواجه شده است. باید توجه داشت که قله منطقه حفاظت‌شده ورجین حدود سه هزار متر بالاتر از منطقه حفاظت‌شده ورجین قرار دارد.در زمستان، اگر به منطقه حفاظت‌شده ورجین تهران سفر کنید و به قله بروید، زیبایی طبیعت غیرقابل‌توصیف آن را خواهید دید. منظره‌ای فوق‌العاده زیبا از برف پوشیده شدن لایه‌های کوه ورجین، باعث شده است که طبیعت دلنشین این منطقه را به شکلی جذاب نمایان کند.
لطفاً حین بازدید از منطقه حفاظت‌شده ورجین، اهمیت حفظ محیط‌زیست را در نظر بگیرید و از دورانداختن زباله، پوست میوه، ته‌سیگار و موارد مشابه خودداری کنید.
با هر نوع وسیله نقلیه‌ای امکان دسترسی به این منطقه وجود دارد و به‌سادگی می‌توانید خودرو را در کنار جاده پارک کرده و لذت‌بردن از حضور در طبیعت زیبا و تماشای مناظر زیبای اطراف را تجربه کنید.
علاوه بر ورجین، شما می‌توانید از دیگر جاذبه‌های گردشگری مانند جاجرود و سد لتیان در جنوب لواسان، روستای آهار در گرمابدره و آثار تاریخی از قبیل قلعه مازیار در کنار روستای امامه و کاخ مظفری در جنوب اوشان نیز دیدن کنید.