چگونه خودمان هواپیما را در شرایط اضطراری فرود بیاوریم؟

فرود در شرایط اضطراری هواپیما

فرض کنید که برای سفر به شهری دیگر سوار هواپیما شده اید و … بلندگو با صدای خلبان اعلام می کند که هواپیما در شرایط خوبی نیست و باید یک فرود اضطراری انجام داد! پا را که کمی فراتر بگذاریم به اینجا می رسیم که از شما بخواهیم که تصور کنید خلبان دچار مشکلی شده و نمی تواند پرواز را در این شرایط وخیم هدایت کند و از قضا شما تنها فردی هستید که می توانید جان مسافران هواپیما و خودتان را نجات دهید. اگر در این شرایط گیر افتادید باید این نکته را از ابتدا بدانید که شما را از طریق بیسم هدایت خواهند کرد اما اگر از الان در ان باره کمی بدانید، مطمئنا کمک بزرگی برای شماست. با توجه به این که حادثه خبر نمی کند، در ادامه با ما در الی گشت همراه باشید تا به اتفاق یکدیگر نکات مهم در هنگام فرود اضطراری را بررسی نماییم.

‌ اقدامات اولیه

مطالب مرتبط:
معرفی بهترین اپلیکیشن های پرواز
چه کسانی اجازه دارند روی صندلی های کنار خروج اضطراری هواپیما بنشینند؟

در ابتدا اولین توصیه ی ما این است که سریع خود را با شرایط پیش آمده وفق دهید و ضمن تسلط بر روی اعصاب خود، بر روی صندلی خلبان که معمولا سمت چپ واگن است، بنشینید البته در این زمینه این نکته گفتنی است که در این لحظه تنها به این نکته فکر کنید که به سمت راست تسلط دارید یا به سمت چپ زیرا هر کلیدی که در سمت چپ هست در سمت راست هم وجود دارد اما معمولا خلبان ها برای تسلط بیشتر بر روی اوضاع مخصوصا در هواپیماهای تک موتوره، سمت چپ را انتخاب می کنند.

کمربند ایمنی را سفت کنید و قبل از این که به کلیدها و ادوات پرواز دست بزنید، خوب آن ها را نگاه کنید. در روبروی خود ابتدا یوک که شبیه فرمان اتومبیل است را می بینید. باز هم دست به چیزی نزنید و مطمئن شوید که هیچ عامل دیگری تحت هیچ شرایطی بر روی ادوات نمی افتد.

نفسی عمیق بکشید و به این نکته توجه کنید که هر اتفاقی که بیفتد شما ناجی خود و تمامی مسافران این هواپیما هستید پس، احتیاج دارید تا ترس و دستپاچگی و از همه مهم تر نا امیدی را کنار بگذارید و تمامی قوای تمرکزی خود را جمع کنید تا بهترین انتخاب را داشته باشید. خُب! دیگر وقت آن است که به سراغ کلیدها و فرمان هواپیما برویم.

در ابتدا این مسئله را در نظر بگیرید که ارتفاع هواپیما در چه حال است؟ هواپیما احتمالا حالتی نا موزون دارد پس، فرمان را در دست بگیرید و حالت هواپیما را صاف و مستقیم نمایید. اگر گیمر یا علاقه مند به بازی هستید، حتما یکی از بازی هایی که موقعیت پرواز با هواپیما را برای شما شبیه سازی می کند را در کنسول بازی خود جای دهید زیرا، همانطور که گفتیم حادثه خبر نمی کند!

پس از این که موقعیت هواپیما را ثابت کردید به دنبال کلید Attitude Indicator یا Artificial Horizon که به معنای وضعیت سنج یا افق مصنوعی است، را پیدا کنید. این کلید نشانی شبیه به دو بال هواپیما دارد که دو رنگ است. بالای آن آبی به معنای آسمان و پایین آن قهوه ای به معنای زمین است. البته این کلید هم همیشه اینطور نیست و گاهی بر روی یک صفحه ی نمایشگر بر روی یک مانیتور قرار دارد.

در هواپیماهایی با مدل قدیمی ‌تر این کلید در وسط بالاترین ردیف تجهیزات قرار گرفته است و در هواپیماهای مدرن صفحه ‌ی مانیتور روبروی خلبان قرار دارد که به آن Primary Flight Display به معنای نمایشگر اصلی پرواز یا به صورت کوتاه شده ی آن، PFD می‌ گویند.

وظیفه ‌ی PFD، نمایش اطلاعات حیاتی مثل IAS به معنای سرعت هوایی GS به معنای سرعت زمینی که همگی به واحد Knots به معنای واحد گره می باشند و وظیفه ی آنان این است که ارتفاع را محاسبه کنند که آن هم واحدش پا است. دکمه ی مهم دیگر این صفحه AP و یا CMD به معنای روشن بودن خلبان خودکار است.

با استفاده از یوک هواپیما کاری کنید که بال های صفحه نمایشگر یا حالت صعودی و نزولی هواپیما ثابت شوند و برابر با هم قرار بگیرند البته به این نکته توجه کنید که اگر هواپیما در حالت تعادل بود به هیچ کدام به این دکمه ها دست نزنید.

به خاطر داشته باشید که کشیدن فرمان به سمت خودتان دماغه ‌ی هواپیما که همان قسمت جلویی هواپیما است و شما در نزدیکی آن قرار دارید را بالا می ‌آورد و اگر آن را به جلو فشار دهید دماغه ی هواپیمای به پایین می ‌رود. برای این که مسیر را مستقیم و صاف کنید از فرمان به سمت چپ و راست استفاده کنید.

این ۲ نکته را فراموش نکنید: ۱- بری این که کنترل هواپیمای را در دست بگیرید AP و یا CMD که نشانگر خلبان خودکار هستند را خاموش کنید. ۲- به صورت مطلق یوک را به سمت چپ و یا راست فشار ندهید و در همان حالت فشاری هم به سمت مخالف وارد کنید زیرا در غیر این صورت ارتفاع هواپیما کم می شود. نشانگر خلبان خودکار را روشن نمایید و توجه نمایید که چون در این کار بی تجربه هستید و نابلد، دست به دکمه ها نزنید زیرا مجددا هواپیما را از حالت اعتدال در می آورید.

کنترل

حال که وضعیت هواپیما ثابت شده است، یا میکروفون را که در سمت چپ خلبان در زیر پنجره است پیدا کنید یا هدست خلبان را بردارید و عبارت مِی دِی (Mayday) را سه بار پشت سرهم تکرار کنید و پس از آن درخواست کمک با بیان علت نمایید.

توجه نمایید که حتما باید دکمه را در حالت فشار نگه دارید و بعد صحبت کنید. بعد از این که حرف هایتان را زدید، دکمه را ول کنید تا صدای برج مراقبت را بشنوید. در این زمان است که برج مراقبت شروع به راهنمایی شما برای هدایت هواپیما می نماید. اگر از موجی که قبلا بر روی هواپیما بوده و خلبان از آن استفاده می کرده نتوانستید نتیجه ای بگیرید، فرکانس را بر روی ۱۲۱/۵۰ مگاهرتز تنظیم نمایید.

اگر باز هم موفق نشدید سعی کنید ترانسپوندر را پیدا کنید و عدد ۷۷۰۰ را در ۴ خانه ی آن به معنای شرایط اضطراری وارد کنید تا برج مراقبت متوجه وضعیت شما شود. اگر می توانید حتما از روی فرمان یا همان یورک، نام اختصاری هواپیما را بخوانید تا به شما بهتر کمک کنند.

با سرعتی ثابت و در حالی که زود به زود سرعت را در قسمت بالایی سمت چپ پنل چک می کنید، هواپیما را برانید. هواپیمای سبک همچون هواپیمای دو نفره باید ۷۰ Knots و برای یک هوایپمای مسافربری باید به ۱۸۰ Knots یا گره برسانید.

به این نکته توجه داشته باشید که اگر سرعت هواپیما بدون دخالت شما تغییر کرد یعنی این که به سمت پایین حرکت می کنید و باید در این شرایط بسیار آرام فرمان را به سمت خود بکشید.

وقتی نزدیک به زمین هستید نگذارید که سرعت هواپیما کم شود زیرا باعث می شود که سرعت هواپیما دیگر به وسیله ی بال ها کنترل نگردد. حال با توجه به توضیحات و راهنمایی های برج مراقبت، ارتفاع خود را کم کنید تا آماده ی شرایط و مراحل فرود شوید.

در این مرحله به این نکته توجه داشته باشید که اول از همه راهنمای شما در برج مراقبت شما را به یک منطقه ی امن راهنمایی می کند اما شما خود باید حواستان باشد که اگر مجبور به فرود در زمینی ناشناخته، خیابان یا حتی مزرعه هم شدید با موانعی همچون تیر چراغ برق و یا حتی درختان برخورد ننمایید. برای فرود ابتدا اهرم گازی را که معمولاً بین صندلی کاپیتان و کمک خلبان قرار دارد و یا در وسط سقف کابین در نزدیکی پنجره‌ ی جلو است را فشار دهید. این کار را تا زمانی که صدای موتور بلند شود ادامه دهید و پس از آن دیگر دست نگه دارید.

معمولا اندازه‌ ی حرکت اهرم گاز نباید بیش از ۰.۶ سانتی‌متر باشد. سرعت هواپیما را در محدوده‌ی سبز نگه دارید، در این حالت دماغه‌ی هواپیما باید بدون تغییر در وضعیت فرمان به سمت پایین بیاید. اگر کار با فرمان در این مرحله حواس شما را پرت میکند سراغ اهرمی به قطر ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌ متری بگردید که در جهت اهرم‌ های فرود می ‌چرخد و Trim نام دارد بروید.

تریم معمولا بین زانوهای شما در هر دو طرف است و رنگی سیاه دارد. به فرمان فشار آورده و خیلی آرام تریم را بچرخانید تا زمانی که دیگر فرمان فشاری وارد نیاورد. اگر فشار فرمان زیادتر شد، تریم را برعکس بچرخانید.

فرود

برای آغاز عملیات فرود شما باید به علائم زیادی توجه نشان دهید. به صفحه ها و فلپ ها توجه نشان دهید که در کنار اهرم گاز قرار دارند. اگر اهرم فرود ثابت است، لازم نیست شما کاری بکنید. توجه داشته باشید که شما در یکی از حساس ترین مراحل کار خود هستید و باید کنترل کامل بر روی شرایط داشته باشید و باید این نکته را به خود بقبولانید که تا زمانی که پاهایتان زمین را لمس نکرده اند، شما و دیگران هنوز هم در خطر هستید!

پیش از این که هواپیما زمین را لمس کند باید دماغه ی آن را به سمت بالا بکشید تا flare یا تماس با زمین با بیرون امدن چرخ های هواپیما انجام شود و روی چرخ‌ های اصلی به زمین بنشینید. flare برای هواپیماهای کوچک بین ۵ تا ۷ درجه و برای هواپیماهای بزرگ تر، ۱۵ درجه است.

اگر هواپیمای شما بزرگ است و هواپیما امکان رانش معکوس را دارد، باید آن را که به طور مثال در پشت اهرم گاز یا شبیه به این مکان هستند را فعال کنید. این دسته‌ ها را تا آخرین حد ممکن با تمام قوای خود به عقب بکشید تا رانش معکوس به جلو فعال شود و کمکی به توقف هواپیمای شما کند. چنانچه هیچ‌ کدام از این موارد کمک نکرد، باید به Idle

یا همان سرعت اهرم گاز را به عقب بکشید. بعداز این که این مرحله را پشت سر گذاشتید، ترمزها را آرام فشار دهید. چشمانتان را باز کنید! هواپیما با موفقیت فرود آمده و شما و مسافران زنده هستید.