خانه دبیر الملک یکی از بناهای تاریخی ارزشمند پایتخت است که قدمت آن به دوران قاجار بازمی‌گردد. این عمارت تاریخی معماری بسیار زیبایی دارد و تزیینات و گچ‌بری‌های آن همانند دیگر خانه‌های دوره‌ی قاجار، باظرافت خاصی انجام شده‌اند. خانه عمارت دبیرالملک در سال‌های مختلف کاربری‌های متفاوتی داشته، اما این روزها تنها یک بخش اداری در آن فعال است و امکان بازدید از این بنا هم برای عموم، فقط در ساعات اداری امکان‌پذیر است. با الی گشت همراه باشید تا خانه دبیرالملک تهران را به طور کامل معرفی کنیم.
ابتدا بیایید ببینیم خانه دبیرالملک تهران متعلق به چه کسی است؟ این عمارت زیبا متعلق به میرزامحمد حسین‌خان فراهانی است که یکی از کارگزاران و مربیان دستگاه مستوفیگری قاجار بود. ازآنجاکه میرزامحمد حسین‌خان فراهانی چند سال منشی امیرکبیر بود به او «دبیرالملک» می‌گفتند. دبیرالملک از طرف‌داران امیرکبیر و از ترقی‌خواهان دوره‌ی قاجار بود. همچنین او مدتی به عنوان وزیر داخله و حاکم اراک مشغول به کار شد و در ادامه، مدتی هم عهده‌دار رسیدگی به امور آستان قدس رضوی بود. میرزامحمد حسین‌خان فراهانی به علت نوشتن یک رساله‌ی انتقادی درباره‌ی اصلاح حکومت در سال ۱۲۷۸، از طرف شاه مورد بی‌مهری قرار گرفت.
تاریخچه خانه عمارت دبیر الملک به دوره قاجار بازمی‌گردد. این بنا ۱۴۰ سال قبل در محله عودلاجان و باغ امین ساخته شده است. پس از ساخته‌شدن این عمارت، کوچه هم به نام میرزا نصیرالدوله خان دبیرالملک تغییر یافت. جالب است بدانید نام این کوچه در نقشه‌های دوران ناصری دیده می‌شود.
خانه دبیر الملک فراهانی در سال ۱۳۸۴ به عنوان یک اثر فرهنگی ارزشمند در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. سپس شهرداری تهران شروع به مرمت و بازسازی این بنا کرد. مرمت این بنا بر عهده‌ی استاد امرالله سلیمی بود و از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۷ طول کشید. در نهایت خانه دبیرالملک در اسفند ماه سال ۱۳۸۷ به روی عموم بازگشایی شد. این بنا قبل از بازسازی لوکیشن سریال روزگار قریب بود و بعد از بازسازی فعالیت‌های مختلفی در آن انجام می‌شد. اما اکنون فعالیت‌های فرهنگی و هنری عمارت دبیرالملک تعطیل شده‌اند و فقط یک بخش اداری وابسته به شهرداری تهران در این مکان دایر است.
خانه دبیر الملک در تهران دارای معماری تلفیقی اروپایی و ایرانی است. در دوره قاجار شاهان و دولتمردان زیاد به اروپا سفر می‌کردند. این مسئله باعث شد معماری اروپایی در ایران رواج پیدا کند و خانه‌ها و عمارت‌ها با سبک معماری تلفیقی ایرانی و اروپایی ساخته شوند. امروزه نمونه‌های زیادی از این نوع معماری از دوران قاجار به‌یادگارمانده است.
خانه عمارت دبیرالملک دارای پلان مستطیل شکل در راستای شمالی به جنوبی بوده و به‌صورت کاملاً متقارن ساخته شده است. در مرکز این بنا، اتاق شاه‌نشین واقع شده و دیگر بناها در کنار یا پشت این اتاق قرار دارند.
همچنین پنجره‌ها، راه‌پله‌های ورودی و حتی گچ‌بری‌ها و تزیینات زیبای این بنا هم کاملاً به‌صورت متقارن طراحی شده‌اند. در مرکز حیاط این عمارت، یک حوض به شکل مستطیل با رنگ‌های زرد و نارنجی وجود دارد. این ترکیب رنگ در عمارت‌های دوران قاجار به‌وفور دیده می‌شود. از دیگر ویژگی‌های این بنا می‌توان به درب و پنجره‌های متعدد و تزیینات خاص و جذاب نمای جنوبی اشاره کرده که زیبایی عمارت دبیرالملک را چندین برابر کرده‌اند.
همان‌طور که گفته شد کاربری خانه دبیرالملک از گذشته تا به امروز متفاوت بوده است. این عمارت پس از بازسازی برای مدتی به عنوان خانه اسباب‌بازی و سلامت در اختیار کودکان کار قرار گرفت. از سال ۱۳۹۵ به بعد این خانه به یک مرکز فرهنگی و هنری به نام «خانه فراغت» تبدیل شد. در این دوره، عمارت شاه‌نشین یا سالن اصلی به محلی برای نمایشنامه‌خوانی، مطالعه کتب و نشریات فاخر ایرانی و گالری تبدیل شده بود و با سردشدن هوا مراجعین می‌توانستند در این سالن برای گردهمایی‌های خود از کرسی استفاده کنند. همچنین در اتاق‌های دیگر فعالیت‌های مثل اتاق تنهایی، اتاق فرار، سینمای دونفره و موسیقی انجام می‌شد. اما پس از مدتی این کاربری تعطیل شد و خانه برای مدتی بلااستفاده ماند. امروزه فقط بخش اداری عمارت دبیرالملک فعال است و علاقه‌مندان می‌توانند در ساعات اداری از این بنای زیبا بازدید کنند.
ساعات بازدید از خانه دبیرالملک تهران از ۹ صبح الی ۱۴ ظهر(ساعات اداری از روز شنبه الی چهارشنبه) است. برخلاف گذشته که وضعیت بازدید از این خانه نامعلوم بود امروزه در ساعات اداری می‌توان از خانه دبیرالملک تهران بازدید کرد. این عمارت هم اکنون زیر نظر شهرداری قرار دارد و بازدید از آن رایگان است.
همچنین تفاوتی ندارد که در کدام فصل از این بنا بازدید کنید. اگر علاقه‌مند به سرسبزی باشید می‌توانید در فصل بهار سری به عمارت دبیرالملک بزنید و علاوه بر بازدید از خود خانه، از دیدن گلدان‌های بسیار زیبا و درختان سبز و بلندقامت خانه هم لذت ببرید. در این فصل تلفیق رنگ‌های زرد و نارنجی نمای عمارت در کنار سبزی درختان و گل‌ها تماشایی‌تر می‌شود.
مطالب مرتبط
برای دسترسی به عمارت دبیرالملک می‌توانید از وسیله شخصی، مترو یا اتوبوس استفاده کنید. اگر تمایل دارید برای رسیدن به این خانه از اتوبوس استفاده کنید باید سوار اتوبوس‌های خطوط ۱۰۷ پایانه تجریش به پایانه معین و یا خط ۲۰۴ سعدی جنوبی به پاسدار گمنام شوید و در ایستگاه آبشار پیاده شده و فاصله ۳۰۰ متری تا خانه را پیاده طی کنید.
همچنین برای دسترسی به خانه دبیرالملک با مترو باید در ایستگاه مترو ملت در خط ۲ پیاده شده و وارد سعدی جنوبی شوید. پس از رسیدن به خیابان امیرکبیر باید مستقیم به مسیر خود ادامه دهید تا به کوچه فخرالملک برسید.
آدرس خانه دبیرالملک: تهران، خیابان امیرکبیر، کوچه فخر الملک، پلاک ۱۷
شماره تماس خانه دبیرالملک: ۰۲۱۳۳۱۲۱۰۰۵
در این مقاله خانه دبیرالملک تهران را معرفی کردیم. همان‌طور که گفته شد این خانه‌ی ۱۴۰ساله متعلق به یکی از دولت مردان دوره‌ی قاجار است. این خانه‌ی زیبا با معماری تلفیقی ایرانی و اروپایی خود، این روزها یکی از ارزشمندترین بناهای تاریخی پایتخت محسوب می‌شود و افراد در صورت تمایل می‌توانند به‌صورت رایگان از آن بازدید کنند. اگر به بناهای تاریخی علاقه دارید بازدید از این خانه‌ی زیبا را از دست ندهید.