در محدوده خیابان امام خمینی، در یکی از بافت های تاریخی شهر، میدان مشق را خواهید دید، که داستان های زیادی برای گفتن دارد. این در واقع هیچ شباهتی به میدان ندارد. این میدان در دوران حکمرانی فتحعلی شاه قاجار، میدانی برای تمرین سربازان بوده است. کنار این میدان که با نام باغ ملی نیز شناخته می شد، ادارات دولتی نیز ساخته شدند.
در زمان های قدیم توپ بزرگی در وسط این میدان بزرگ وجود داشت که در ساعات مختلفی و در ایام سحر در ماه مبارک رمضان شلیک می شد. در این میدان جشن ها و مراسمات و پایکوبی های بسیاری برگزار شده بود. با الی گشت همراه باشید.
خرید آنلاین بلیط هواپیما، بلیط قطار و رزرو هتل با مناسب ترین قیمت در سامانه الی گشت
میدان مشق تهران
این میدان که دارای داستان های زیادی از انقلاب مشروطه و فتح تهران توسط طرفداران مشروطه تا کودتای سوم اسفند به رهبری رضاخان و تغییرات ایجاد شده در ساختار سیاسی ایران، بوده، مکان جالبی برای بازدید است. محوطه میدان مشق کاملا سنگ فرش شده و بهترین مکان برای بازدید و پیاده روی است.
نقشه میدان مشق
در نقشه میدان مشق ورودی اصلی این میدان در خیابان امام خمینی قرار دارد. سه ضلع دیگر این محوطه به خیابان‌های سی تیر، یارجانی و سرهنگ سخایی ختم می شوند. ورودی‌های دیگر میدان در خیابان‌های سی تیر و یارجانی هستند.
ساختمان‌های کنونی اداره پست ایران (موزه ارتباطات)، شهربانی کل کشور (ساختمان شماره ۹ وزارت خارجه کنونی)، موزه ملی ایران (موزه ایران باستان)، کتابخانه و موزه ملی ملک، اداره کل ثبت اسناد و املاک کشور و همچنین بنای نخستین شرکت ملی نفت (ساختمان کنونی شماره ۳ وزارت امور خارجه) در اطراف این میدان قرار گرفته اند.
بر خلاف تصورها که میدان را مکانی دایره ای شکل می دانستند، این میدان هیچ گاه شکل دایره ای نداشته است. در ابتدای ایجاد میدان، این مکان یک محوطه چهار ضلعی به طول اضلاع ۴۰۰ متر و مساحت ۱۶۰ هزار متر مربع بود. اکنون به علت وجود ساختمان‌های متعدد، این میدان به دو پیاده راه متقاطع T شکل شباهت یافته و مساحت فعلی میدان در حدود ۲۸ هزار متر مربع تخمین زده شده است.
تاریخچه میدان مشق
در رابطه با تاریخچه میدان مشق به شکلی اشت که در زمان فتحعلی شاه قاجار تاسیس و در دوره ناصرالدین شاه، توسعه و گسترش یافته است. این بنا که دیوارهایی مشتمل بر طاق نماهای آجری در گرداگرد آن ایجاد و دارای دروازه ای با یک درب دولنگه و دو طاق نما است، بنابر احترام به محمد حسن خان سپهسالار، به شکل مربع در آمد. میدان مشق در واقع در محدوده ای بین کوچه پست و بانک سپه، در خیابان امام خمینی قرار دارد. در سال ها بعد نیز در این مکان، بنایی به شیوه معماری روسی در شمال غربی سردر ناصری احداث شد که مرکز قزاقخانه دولتی بود و توسط مستشاران نظامی اروپایی و روسی اداره می شد.
این عمارت در واقع جزوی از قدیمی ترین بنای موجود در میدان مشق به حساب می آید. پس از دوره قاجاریه و با شروع سلسله پهلوی که الگوهای شهرسازی غربی وارد کشور شدند، نظم این بنا نیز برهم خورد. با برهم ریختن نظم الگوهای شهری، زمینه دگرگونی ساختار جامعه دوره فئودال یا پیش سرمایه داری ایران فراهم شد. در آن زمان رضاخان پادگان ها را به خارج تهران منتقل و از جمله میدان مشق را خالی کرد و تصمیم گرفت که در آن تأسیسات اداری را بنا کند.
این بنا بعدها تبدیل به باغ ملی شد اما چند سالی دوام نیاورد و بعد از آن ساختمان‌هایی از جمله ساختمان وزارت امور خارجه، کتابخانه ملی و موزه ایران باستان در آن شروع به ساخته شدن کردند. در این میدان دو پست نگهبانی واقع در قسمت غربی و شرقی هم تخریب شده و منظره زیبا و منحصر به فرد بنای سردر تا حدودی تحت تأثیر دو بنای مجاور خود قرار می گیرد.
معماری و ویژگی های بنا
در میدان مشق، معماری و ویژگی های بنا این گونه است که سبک معماری ساختمان ها تقریبا شبیه به یکدیگر بوده است و از جمله قدیمی ترین آن ها می توان به عمارت قزاقخانه که در سال ۱۲۸۰ هجری قمری و در زمان ناصرالدین شاه پی ریزی شد و جدیدترین آن کتابخانه و موزه ملی ملک که بنای آن برگرفته از معماری سنتی ایران بوده و در سال ۱۳۷۵ خورشیدی ساخته شد، اشاره نمود.
این بنا در واقع ترکیبی از معماری اروپایی و ایرانی است که طراحی نمای بیرونی و درونی آن متفاوت می باشد. نمای بیرونی از هشت ستون آجری به صورت جفت تشکیل شده و پهنای دروازه باغ ملی از شرق به غرب کم تر از ۲۷ متر است. پهنای این دروازه در گذشته به خاطر وجود دو اتاق بازرسی یا نگهبانی واقع در سمت شرق و قسمت غربی بنا، بیش تر هم بوده که بعدها اتاق غربی بخشی از بنای شرکت نفت ایران و انگلیس و اتاق شرقی به بنای اداره پست تهران واگذار و پس از چند وقت نیز تخریب شد. ستون‌های نمای درونی متفاوت از نمای بیرونی است.
در هر ساختمان این میدان، شیوه ای ویژه اجرا شده که در ساختمان موزه ایران باستان (۱۳۱۶ تا ۱۳۱۲ خورشیدی) با الگو از طاق کسری و ایوان مداین از سبک معماری ساسانی بهره گرفته است. به سبک معماری هخامنشی، بنای کاخ وزارت امور خارجه (۱۳۱۶ تا ۱۳۱۲)، به سبک هخامنشی و به تقلید از کعبه زرتشت در نقش رستم و ساختمان ثبت اسناد و املاک (۱۳۱۴ تا ۱۳۱۳)، با آمیزه‌ای از سبک معماری هخامنشی، ساسانی، اسلامی و اروپایی انجام شده که به روشنی قابل تشخیص است.
ساختمان‌های تاریخی میدان مشق
پیاده راه میانی، یکی از بزرگ ترین پیاده راه های ایران می باشد. حال بناها و ساختمان های تاریخی دیگری نیز در میدان مشق وجود دارند که به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
- کاخ شهربانی (ساختمان شماره ۹ وزارت خارجه)
- کتابخانه و موزه ملی ملک
- موزه ملی ایران
- مـوزه عبرت ایران
- مجموعه قزاقخانه
- مـوزه سکه بانک سپه
- موزه علوم و فناوری ایران
- موزه ارتباطات و مخابرات ایران
- ساختمان شماره دو سازمان ثبت اسناد و املاک ایران
- ساختمان شرکت نفت ایران و انگلیس پیشین (ساختمان شماره ۳ وزارت امور خارجه)
- بوستان معلم
- باشگاه افسران (ساختمان شماره ۷ وزارت امور خارجه)
در این میدان اولین هواپیما با خلبانی کوزمینسکی لهستانی در زمان جنگ جهانی اول، فرود آمد و این میدان تبدیل به اولین فرودگاه در ایران شد که مسابقات و نمایش دوچرخه سواری و موتورسواری، نمایش اولین پرواز با بالن اتفاقات جالبی بودند که در این میدان رخ دادند.