خانه مینایی تهران یکی از خانه‌های قدیمی و هنری است که در طولانی‌ترین خیابان پایتخت کشور عزیزمان ایران و البته خاورمیانه به نام خیابان ولیعصر است. خانه‌ای که صاحب معروف آن، یعنی آقای مینایی آن را به دلیل عشق بسیاری که به شنیدن اذان در مسجد فخری داشت خریداری کرده بود. این خانه که وسعت آن کوچک بوده؛ اما دلنشین است امروزه به مکانی برای آشنایی بیشتر ساکنان پایتخت و گردشگرانی که به استان تهران پای می‌گذارند با خیابان ولیعصر تبدیل شده است.
به همین دلیل به آن، خانه‌موزه خیابان ولیعصر تهران نام داده‌اند. موزه‌ای است که قصه‌ها و وقایع زیباترین خیابان شهر تهران را روایت می‌کند. در ادامه این مطلب تهیه شده به بررسی تاریخچه خانه مینایی، سبک معماری آن، بخش‌های مختلف از این موزه، مسیر دسترسی و ساعات بازدید از خانه مینایی تهران می‌پردازیم. بعد از آشناشدن با این موزه به‌صورت اجمالی در مورد تاریخچه شکل‌گیری خیابان ولیعصر تهران که یکی از دیدنی‌های جذاب شهر به شمار می‌آید صحبت خواهیم کرد.
اگر بخواهیم از تاریخچه خانه مینابی صحبت کنیم باید عرض کنیم، این خانه زیبا و تاریخی در دوران حکومت قاجار جزء املاکی که به نام منیرالسلطنه بود به شمار می‌آمد. البته گفتنی است که هیچ سند معتبری مبنی بر اینکه این خانه جزء املاک منیرالسلطنه باشد، وجود ندارد. اما همگی زمین‌های این محله به منیرالسلطنه تعلق داشتند. به همین دلیل نام این محله را منیریه است، و به نظر می‌رسد که این ملک هم به او تعلق داشته است.
منیرالسلطنه یکی از همسران ناصرالدین‌شاه بود. پس از ازدواج ناصرالدین‌شاه با منیرالسلطنه کامران میرزا به دنیا آمد که سومین پسر ناصرالدین‌شاه بود و نایب‌السلطنه او به‌حساب می‌آمد. مادر او غیر قجری و با وجود محبوبیتی که نزد پدر خود داشت، نتوانست ولیعهد شاه شود.
اما بعد از فوت کامران میرزا، زمین‌ها به عبدالحسین میرزا فرمان‌فرما فروخته شد. او یکی از شاهزاده‌های قجری بود. زمین‌ها و املاکی که در محله منیریه وجود داشت بارها دست‌به‌دست چرخیده است. تا اینکه در سال ۱۳۴۵ آقای فرهاد مینایی، خانه مینایی را از شخصی که یکی از قصاب‌های شناخته شده در تهران بود به نام تقی رضا، خریداری کرد. فرهاد مینایی یکی از وکلای خوشنام در دادگستری تهران شناخته می‌شد. او تا سال ۱۳۸۴ که دار فانی را وداع گفت در همین خانه زندگی می‌کرد. این خانه زیبا در خیابان معروف ایران پس از او به فرزندانش به ارث رسید. آنها هم تا سال‌ها در همین خانه زندگی می‌کردند.
چندین سال قبل این خانهی زیبا و تاریخی را سازمان شهرداری استان تهران از فرزندان آقای مینایی خریداری کرد. سپس به کمک و همت سازمان زیباسازی شهرداری تهران مرمت و بازسازی شد. سازمان زیباسازی شهرداری تهران این خانه را به‌عنوان خانه موزه خیابان ولیعصر بازگشایی کرد و بازدیدکننده بسیاری از آن دیدن می‌کند.
این خانه مساحتی برابر با ۵۰۰ مترمربع دارد. سبک معماری که در این خانه استفاده شده است تلفیقی از معماری ایرانی و معماری اروپایی است. خانه مینایی تهران دوطبقه دارد و دارای ۱۲ اتاق است. حیاط شمالی و جنوبی که این خانه دارد باعث شده است تا اتاق‌های خانه به دو بخش تقسیم شوند که شامل اتاق‌های تابستانه و زمستانه می‌شوند. اولین چیزی که در نمای خانه مینایی تهران جلب‌توجه می‌کند کتیبه‌ای است که آجرکاری شده است و به شکل دو طاووس است و تندیس تاج پادشاه قاجاری در میان آنها قرار گرفته است و باعث زیبایی منحصربه‌فرد این بنا شده است.
حیاط کوچک اما بسیار زیبای این خانه یک حوض کوچک و یک درخت خرمالو و یک درخت توت دارد که واقعاً با صفاست. این خانه در ساخت خود از اسکلتی تمام‌فلزی استفاده کرده است و در آن هیچ‌گونه تیرک چوبی مورداستفاده قرار نگرفته است.
برای خرید بلیط هواپیما، رزرو هتل و تور گردشگری مورد نظر خود به الی گشت مراجعه کنید
طبقه همکف خانه مینایی یک اتاق نشیمن بزرگ دارد که به‌احتمال زیادی در فصل‌های تابستان محل پذیرایی از مهمانان صاحبخانه بوده است. در کنار اتاق نشیمن، اتاقی کوچک‌تر قرار گرفته است که به نظر می‌رسد اتاقی که کاربری آن استراحت خصوصی است، به شمار می‌آمده است. در راهرویی که در طبقه همکف وجود دارد، بر روی دیوارهای آن تابلوهای عکسی را می‌بینید که هر کدام از آنها مربوط به بخشی از خیابان ولیعصر است و در کنار هر کدام از این تابلوها یک تلفن به چشم می‌خورد. شما می‌توانید گوشی تلفن را بردارید، از طریق این تلفن اطلاعاتی در مورد عکس موردنظر برای شما توضیح داده می‌شود. در این راهرو یک راه‌پله هم وجود دارد که طبقه همکف ساختمان را به طبقه اول خانه مینایی وصل می‌کند. انتهای این راهرو به آب‌انبار و مطبخ خانه زیبای مینایی منتهی می‌شده است. همچنین چند اتاق کوچک دیگر در امتداد راهرو ساخته شده‌اند.
اما طبقه اول خانه از تزیینات قابل‌توجه‌تر و بیش‌تری استفاده شده است. روی دیوارهای اتاق‌ها به‌خصوص روی هیمه‌سوزها از گچ‌بری‌های بسیاری استفاده شده است که با نقش‌های فرنگی به چشم می‌خورد. شکل ظاهری پنجره‌های خانه مینایی‌ها به شکل قرینه ساخته شده‌اند و شیشه‌هایی رنگی دارند. آیینه‌کاری‌های اتاق‌ها هم یکی دیگر از تزیینات استفاده شده در بهابرگی اصلی ساختمان مینایی است که سبک معماری آن مربوط به دوره قاجاریان است. روی دیوارهای اتاق نشیمن که در طبقه اول وجود دارد، تابلوی نقاشی بزرگی نصب شده است که به سبک نقاشی‌های دوران قاجار کشیده شده است.
امروزه خانه مینایی به خانه موزه در خیابان ولیعصر تهران تغیر کاربری داده است. این خانه موزه به شکل بسیار جالبی طراحی شده است. در واقع این موزه طوری طراحی شده است تا قصه‌های یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین و طولانی‌ترین خیابان‌های تهران، یعنی خیابان ولیعصر را روایت کند. خیابانی که هویت خود را از چنارهای سر به فلک کشیده و زیبایش به ارث برده است. خیابانی که نسل‌های زیادی از مردمان تهران با آن خاطرات بسیاری دارد و حالا در این خانه، تاریخچه خیابان ولیعصر تهران به شیوه‌ای متفاوت روایت می‌شود. این موزه تاریخچه خیابان ولیعصر از ابتدای تولد خود تا به امروز هفت روایت را بیان می‌کند.
اولین روایتی که در این موزه از آن یاد می‌شود به قصه متولد شدن خیابان ولیعصر یکی از قدیمی‌ترین و بلندترین خیابان در تهران مربوط می‌شود. پس از ورود به خانه مینایی، در اتاق نشیمنی که در طبقه همکف ساختمان قرار گرفته است، دیوارنوشته‌هایی به چشم می‌خورند که از به‌وجودآمدن بزرگ‌ترین خیابان تهران خبر می‌دهند. در واقع این اتاق محلی است برای نمایش روایت‌های تاریخی که در مورد شکل‌گیری این خیابان گفته می‌شود.
در کنار این دیوارنوشته‌های موجود یک نقشه آنالوگ روی دیوار هم قرار گرفته شده است. شما می‌توانید با استفاده از این نقشه موجود تغییرات خیابان ولیعصر را از سال ۱۳۰۰ شمسی که سال احداث و به نحوی تولد آن بود را تا به امروزه ببینید. جالب‌ترین چیزهایی که در این اتاق به چشم می‌خورند ظروف و منویی است که از غذاخوری‌های مشهور در آن زمان از خیابان ولیعصر به‌جامانده است. غذاخوری‌های پر زرق‌وبرقی که چشم‌ها را به خود خیره می‌کنند؛ مانند غذاخوری تجملی طلایی.
یکی از جالب‌ترین و متفاوت‌ترین بخش‌های خانه مینایی تهران همین بخش از خانه است. راهرویی که در طبقه همکف وجود دارد بخش دوم داستان خیابان ولیعصر را روایت می‌کند. روایتگر هفت میدان با هفت داستان مختلف است.
در سطح کف راهرو یک نقشه خطی از خیابان ولیعصر وجود دارد که از محدوده میدان راه‌آهن تا محدوده میدان تجریش در آن کشیده شده است و به نمایش گذاشته است. در این نقشه موجود نام هفت میدان را مشاهده خواهید کرد. هنگامی که قدم بر روی هر کدام از میدان‌های درون نقشه بگذارید، عکس‌های مربوط به گذشته و حال آن میدان را روی دیوار روبه‌روی خود می‌بینید. جالب‌تر این است که کنار هر عکس یک تلفن قدیمی قرار دارد. با برداشتن گوشی تلفن و قراردادن آن کنار گوش خود می‌توانید قصه‌ای که مربوط به آن میدان است را گوش کنید. در آخر هم به تابلوهایی مانند پلاک می‌رسید که نام خیابان‌های فرعی ولیعصر روی آنها نوشته شده است و شما با این خیابان بیشتر آشنا خواهید شد.
مطالب مرتبط
این بخش از موزه قصه‌هایی از کوچه‌ها و خیابان‌های معروفی که در خیابان ولیعصر وجود دارند را روایت می‌کند. در این بخش یک مانیتور وجود دارد که شما می‌توانید با واردکردن یک شماره با آدم‌ها و تاریخ مکان‌های مختلف شهر تهران آشنا شوید.
در انتهای راهرویی که در طبقه همکف وجود دارد، یک اتاق است. در این بخش از موزه سندهایی که مربوط به ساخت راه‌آهن تهران است بر روی دیوار به چشم می‌خورد و در واقع این بخش شکل‌گیری راه‌آهن در تهران را روایت می‌کند. روی دیوار این اتاق، نوشته‌ها، اسناد و عکس‌های بسیار زیادی درباره میدان راه‌آهن، ایستگاه راه‌آهن و هتلی که در این محدوده برای استفادهٔ مسافران ساخته شده است، وجود دارد.
روایت پنجم این موزه به تاریخچه جالب خانه‌ای زیبا که موزه در آن شکل‌گرفته است، مربوط است. برای آشنایی با داستان خانه مینایی تهران باید به اتاق نشیمن زیبایی که در طبقه دوم ساختمان قرار گرفته است، مراجعه کنید. روی مبل‌های قدیمی و نوستالژی این اتاق بنشینید و با استفاده از رادیویی که روی هیمه‌سوز قرار دارد، به قصه‌های جالب مربوط به این خانه تاریخی و زیبا گوش دهید. بر روی طاقچه قدیمی این اتاق عکسی از آقای مینایی و همسرش را می‌توانید مشاهده کنید.
در این بخش، مردمان ساکن در این منطقه از تهران راویان قصه هستند. دیوارهای این بخش از الگوهای بریده شده لباس، جواز کسب و لباس‌هایی که به صنف خیاط این خیابان متعلق است پوشیده شده است. خیاط‌خانه‌هایی که بسیاری از آنها سال‌ها پیش از خیابان قدیمی و طویل ولیعصر کوچ کرده‌اند. در این بخش چند هدفون وجود دارد که با قراردادن این هدفون روی گوش خود می‌توانید به خاطرات کاسب‌های این خیابان قدیمی و زیبا گوش کنید و قصه شیرین خیابان ولیعصر را از زبان اهالی قدیمی این خیابان بشنوید.
قرار گذاشته شده است که این اتاق پس از مدتی مشاغل قدیمی دیگر که این خیابان رواج داشت را معرفی کند. به همین دلیل ممکن است هر بار که به این خانه‌موزه پا می‌گذارید، موضوع جدیدی برای معرفی به شما داشته باشد.
یکی از چیزهایی که ممکن است در این اتاق توجه شما را به خود جلب کند، بخاری که در این اتاق قرار گرفته، این بخاری با استفاده از گچ‌بری‌های بسیار ظریفی تزیین شده است و زیبایی منحصربه‌فردی را به آن بخشیده است. در دو سمت بخاری هم دو تندیس رنگین چشم‌ها را به خود خیره می‌کند که به هنر لندن‌کاری شباهت زیادی دارد.
این بخش از خانه‌موزه روایت‌کننده تصویری و صوتی در موزه است. در این بخش از خانه‌موزه یک پرده به رنگ سفید سینمایی و دو نیمکت دیده می‌شود. بر روی این پرده به رنگ سفید، بخش‌هایی از فیلم‌های قدیمی و جدیدی که در خیابان ولیعصر گرفته شده‌اند، به نمایش بازدیدکنندگان گذاشته می‌شوند. تصاویر و ترانه‌هایی که شاید خاطرات زیادی را برای بازدیدکنندگان این خانه‌موزه زنده می‌کند.
برای اینکه تاریخچه شکل‌گیری خیابان ولیعصر را بدانیم باید به گذشته سفری داشته باشیم و به دوران حکومت پهلوی اول سر بزنیم. رضاشاه پهلوی، پس از اینکه به سلطنت رسید، دستور داد تا کاخی بسیار شیک و تشریفاتی برای او بنا کنند، تا او در آنجا مستقر شود. او مجموعه کاخ سعدآباد را برای سکونت خود و خانواده خود بنا کرد. اما این کاخ خارج از شهر تهران قرار داشت. همین دلیل دسترسی شاه به تمام بخش‌های شهر تهران سخت می‌شد و او مجبور بود تا مسیر جاده شمیران را برای رفت‌وآمد خود انتخاب کند.
به همین دلیل رضاشاه تصمیم گرفت تا خیابانی احداث کند تا کاخ مرمر را به‌صورت مستقیم به کاخ سعدآباد وصل کند. منظور شاه به رئیس بلدیه آن زمان که کریم آقا بوذرجمهری بود، دستور داد تا تمامی امکانات لازم را برای رسیدن به این هدف به کار بگیرد. شاه هر هفته برای بازدید از روند ساخت‌وساز به پروژه در محل حضور می‌یافت. پس از اینکه جاده احداث شد، شاه دستور داد تا ۱۸ هزار چنار در این خیابان کاشته شود تا مسیر آن خشک نباشد و منظره زیبایی داشته باشد. او نام این جاده و خیابان زیبا و سرسبز را پس از احداث، جاده پهلوی گذاشت.
اما گسترش این خیابان با سرنگون‌شدن حکومت پهلوی متوقف شد. این خیابان برای مدت کوتاهی پس از انقلاب، با نام مصدق شناخته شد. اما این نام هم دوامی زیادی نداشت و طولانی‌ترین خیابان خاورمیانه واقع در تهران را ولیعصر نامیدند و هم اکنون هم از این خیابان با این نام یاد می‌شود.
موقعیت مکانی این خانه در خیابان ولیعصر واقع شده است. شما باید برای دسترسی به این خانه موزه به میدان منیریه بروید. کمی بالاتر از میدان منیریه، کوچه مسلم کریمی طینت را می‌بینید. خانه‌ای که پلاک آن ۵ است در این کوچه با ظاهر متفاوتش خودنمایی می‌کند و چشم‌ها را به خود خیره نگه می‌دارد.
راحت‌ترین و سریع‌ترین راهی که برای دسترسی به خانه مینایی تهران وجود دارد مترو است. شما می‌توانید در ایستگاه مترو میدان منیریه پیاده شوید و چند دقیقه را تا این خانه تاریخی قدم بزنید. یکی دیگر از مسیرهای دسترسی ایستگاه بی‌آرتی منیریه است. ایستگاه در نزدیکی میدان منیریه قرار دارد و برای رسیدن به خانه مینایی فقط باید چندقدمی را پیاده‌روی کنید.
این خانه‌موزه جالب و دیدنی از نظر بازدیدکنندگان از روزهای یکشنبه تا جمعه برای بازدید عموم باز است و پذیرای شما می‌شود. شما می‌توانید در این روزها از ساعت ۹ صبح تا ۵ بعدازظهر از این موزه دیدن کنید و از جذابیت‌های آن استفاده کنید.
۱ نظرات