معرفی صنایع دستی سمنان
استان سمنان یکی از پهناورترین استان های ایران به حساب می آید و جمعیت زیادی را در شهر سمنان دارد. اگر تا به حال به سمنان سفر کرده باشید، با جاذبه های تاریخی، فرهنگی و هنری آن آشنا هستید.
در میان همه جاذبه هایی که این استان را از سایر استان های ایران متمایز می کند، صنایع دستی و سوغاتی های متنوع آن جایگاه ویژه ای دارد.
صنایع دستی هر استان شناسنامه آن استان محسوب می شود و اطلاعات زیادی را درباره تاریخچه و گذشته آن به جهانیان نشان می دهد.
اگرچه استان های مختلف ایران صنایع دستی متنوعی دارند و فرهنگ غنی را از خود به نمایش می گذارند، اما سمنان یکی از معدود استان هایی است که طیف صنایع دستی در آن بسیار گسترده است.
پس اگر تصمیم گرفته اید به این استان زیبا سفر کنید و از صنایع دستی اش بهره ببرید در این مقاله همراه ما باشید تا به معرفی این صنایع دستی بپردازیم.
سفال و سرامیک
شاید برایتان جالب باشد که بدانید سمنان مرکز تولید سفال ها و سرامیک های زیبا و منحصر به فردی است که زیبایی شان چشم هر بیننده ای را به سمت خود جذب می کند.
همه ما خیلی خوب می دانیم که سفال یکی از قدیمی ترین دست سازه های انسان است و اطلاعات زیادی را درباره گذشتگان برایمان فراهم می کند.
سفالگری و سرامیک سازی در این استان قدمتی طولانی دارد و قدمت برخی از اشیای کشف شده توسط باستان شناسان در دامغان به چندین هزار سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد.
سمنان خاک مرغوب و کویری دارد و به همین دلیل توانسته است محصولات جذاب و شگفت انگیزی را در حوزه سفال و سرامیک به جهانیان عرضه کند.
اگر می خواهید به این استان سفر کنید، از فروشگاه های معتبری که در حال فروش محصولات سفالی و سرامیکی هستند هم بازدید کنید. به طور حتم از دیدن این همه محصولات زیبا متعجب خواهید شد.
قالی
قالی بافی یکی از رشته های هنری پر طرفدار در استان سمنان محسوب می شود و قالی ها و گلیم های زیبای آن در ایران شهرت خاصی دارد.
در گذشته افراد زیادی در حوزه قالی بافی و ترسیم نقشه های آن فعالیت داشته اند، اما با ورود فرش های ماشینی و تولید انبوه این فرش ها، بازار کار این افراد نیز دستخوش تغییرات زیادی شد و مشکلات متعددی را برایشان به وجود آورد.
با این حال هنوز هم صنعت قالی بافی در این استان پابرجاست و طرح های خشتی، لچک، گلدانی و گل و مرغ قالی های آن نظر هر خریداری را به سمت خود جلب می کند.
نکته مهمی که درباره قالی های سمنان وجود دارد رنگ زمینه آن هاست که اغلب به صورت لاکی و سرمه ای بافته می شود و جان تازه ای به آن ها می بخشد.
گلیم
یکی دیگر از محصولات و صنایع دستی ارزشمندی که در استان سمنان یافت می شود، گلیم است. تولید و بافت گلیم به سالیان خیلی دور باز می گردد، به طوری که قدیمی ها برای پر کردن خانه هایشان از گلیم هایی که خودشان بافته بودند استفاده می کردند.
این اثر هنری زیبا بافت ساده تری نسبت به قالی دارد و به همین دلیل قیمت آن نسبت به قالی هایی که در سمنان فروخته می شوند پایین تر است.
عشایر و روستایی هایی که در گرمسار و سمنان سکونت دارند بیشتر از سایر افراد به گلیم بافی علاقه مندند. اگر به دنبال یک سوغاتی زیبا و در عین حال ارزان هستید بررسی گلیم های سمنان را از دست ندهید.
نمد
حالا که درباره گلیم و قالی های جذاب سمنان صحبت کردیم، بررسی نمد و محصولات نمدی که در این استان عرضه می شود نیز خالی از لطف نیست.
یکی از هنرهای قدیمی مردمان استان سمنان نمدبافی است و این هنر قدمت دیرینه ای دارد. اگر به شهرهای سمنان، شاهرود و دامغان سفر کنید، ردپایی از محصولات نمدی همچون زیرانداز را مشاهده خواهید کرد. بی شک این محصولات منحصر به فرد سوغاتی خوب و ارزشمندی برای عزیزانتان خواهند بود.
جاجیم
نوبتی هم که باشد نوبت به معرفی جاجیم می رسد که نوعی زیرانداز است و محبوبیت خاصی در میان سمنانی ها دارد. این محصول بی نظیر با نخ های رنگارنگی که از جنس پشم یا پنبه هستند بافته می شود و کاربردهای متنوعی دارد.
روستاییان و عشایر علاوه بر اینکه از جاجیم به عنوان زیرانداز استفاده می کنند از آن برای بسته بندی اشیا و لوازم شان نیز بهره می برند. در استان سمنان نوعی جاجیم هم بافته می شود که اهالی آن را به عنوان بقچه مورد استفاده قرار می دهند.
محصولات چاپ قلمکار
در زمان های خیلی دور که دستگاه های مختلف چاپ هنوز اختراع نشده بود، افراد برای چاپ طرح های مورد نظر خود بر روی پارچه از روش های مختلفی استفاده می کردند.
یکی از همین روش های سنتی، چاپ قلمکار نام دارد که نوعی چاپ سنتی بر روی پارچه محسوب می شود. در حال حاضر چاپ قلم کار به وسیله قالب های چوبی که نقوش برجسته ای بر روی خود دارند انجام می شود.
برای اجرای این فرآیند، اولین و مهم ترین گام تولید قالب های حرفه ای است. طرح هایی که قرار است روی پارچه چاپ شوند بر روی چوب گلابی یا زالزالک تراشیده می شوند.
از این فرآیند برای تولید محصولات متنوعی در استان سمنان استفاده می شود که از جمله آن ها می توان به رومیزی، جانمازی، سفره و
بقچه اشاره کرد.
حجم سازی
برای آن هایی که عاشق مجسمه های مختلف هستند، بی شک این رشته هنری نیز جذاب خواهد بود. حجم سازی نوعی مجسمه سازی به حساب می آید که در آن هنرمند تلاش می کند با ذوق و قریحه بی نظیر خود اثار منحصر به فردی خلق کند. استان سمنان مهد این آثار هنری است و محصولات متعددی را می توان در این زمینه پیدا کرد.
ساز سازی
سازهای سنتی مختلفی برای نواختن موسیقی های روح نواز به کار می روند. استان سمنان مرکز تولید این سازها است و در آن محصولات متنوعی با چوب، پوست حیوانات و شاخ قوچ ساخته می شود. این سازها از کیفیت بسیار بالایی برخوردارند و می توانند سال ها توسط هنرمندان مورد استفاده قرار گیرند.
چاقو
زمانی که صحبت از چاقو و چاقوسازی به میان می آید، خیلی ها زنجان را به خاطر می آورند. اگرچه چاقوهای زنجان از کیفیت بسیار بالایی برخوردارند، اما چاقوهایی که در استان سمنان ساخته می شوند نیز با کیفیت اند.
سری بعد که خواستید به سمنان سفر کنید، در فهرست سوغاتی هایی که قرار است بخرید چاقو را هم بگنجانید. بی شک از خرید خود پشیمان نخواهید شد.
چادرشب
یکی دیگر از صنایع دستی و ارزشمندی که در استان سمنان تولید می شود، چادرشب است. از آنجایی که در روزگاران قدیم از این محصول در شب به عنوان روانداز استفاده می شد، اهالی آن را به اسم چادر شب نیز می شناسند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید چادر شب نوعی پارچه است که مصارف مختلفی دارد و برای موارد متعددی مورد استفاده قرار می گیرد.
کرباس
به نقاط مختلف ایران که سفر کنید، نام کرباس را از محلی های مختلفی خواهید شنید. کرباس نوعی پارچه است که از الیاف پنبه بافته می شود و بافت آن به صدها سال قبل باز می گردد.
کرباس ها هم انواع مختلفی دارند که از جمله آن ها می توان به کرباس سفید ساده، کرباس سفید حاشیه دار و کرباس کبود رنگ با راه راه پررنگ اشاره کرد.
از این پارچه ها برای تولید محصولات مختلفی مثل قبا، حوله و سفره غذاخوری استفاده می شود و طرفداران خاص خود را دارد.
پلاس
یکی دیگر از صنایع دستی زیبایی که استان سمنان افتخار میزبانی از آن را دارد پلاس است. پلاس نوعی گلیم پشمی به حساب می آید که بیشتر به عنوان زیرانداز مورد استفاده قرار می گیرد، اما کاربردهای دیگری هم دارد. اگرچه پلاس و جاجیم شباهت های زیادی به هم دارند، اما زمینه کار پلاس ها خطوط افقی و رنگارنگ است و در جاجیم از خطوط عمودی استفاده می شود. برخی از شهرهای ایران پلاس را برای تولید جانماز استفاده می کنند.
منبت کاری
تا به اینجای کار سعی کردیم آثار و صنایع دستی مختلفی که در سمنان رواج دارد را با هم بررسی کنیم. در میان همه محصولات رنگارنگی که در این استان به چشم می خورد، محصولات منبت کاری شده جایگاه ویژه ای دارند.
بهتر است بدانید که منبت به معنای کنده کاری روی چوب است که در این روش نقش های برجسته ای بر روی چوب های مختلف ایجاد می شود. از این روش برای تولید محصولات مختلفی استفاده می شود و هر کدام از آن ها مشتریان خاص خود را دارد.
گلیج بافی
یکی دیگر از دست سازه هایی که در استان سمنان وجود دارد و در میان ایرانیان کمتر شناخته شده، گلیج است. گلیج شباهت زیادی به گلیم دارد و با دستگاهی که شبیه دستگاه های پارچه بافی است تولید و به بازار عرضه می شود.
تارهای این محصول ارزشمند از پنبه و پودهای آن از پشم است و بیشتر در تولید محصولات مردانه و زیرانداز مورد استفاده قرار می گیرد. بافت گلیج در بخش های مختلفی از استان سمنان همچون روستای اروست، فولادمحله و چاشم رواج دارد.
چهل تکه دوزی
در میان همه هنرهای رنگارنگی که استان سمنان را به یک استان منحصر به فرد تبدیل می کنند، چهل تکه دوزی طرفداران ویژه ای دارد.
اگرچه در جای جای ایران این هنر رواج دارد، اما نام آن از شهری به شهر دیگر متفاوت است. هنر چهل تکه دوزی قدمت زیادی دارد و برخی ها آن را به دوران سلجوقیان نسبت می دهند.
حرف آخر
استان سمنان یکی از استان های پهناور ایران محسوب می شود که صنایع دستی متعدد و البته بی نظیری را در دل خود میزبانی می کند.
در این مقاله سعی کردیم به اختصار برخی از این هنرهای ارزشمند را با هم مرور کنیم. شما چه صنایع دستی را در استان سمنان می شناسید؟