شهر تبریز همان کلانشهر شمال غرب ایران است که در کنار مردمان خونگرم، آبوهوای مطبوع و جاذبههای متعدد تاریخی، تفریحی و گردشگری، سوغاتیهای بینظیری هم دارد که نه میتوان از آنها چشمپوشی کرد و نه میتوان آنها را به دست فراموشی سپرد. تبریز یک شهر کاملاً سنتی و در عین حال به روز شده با حضور مدرنیته است که در هر گوشه آن با جاذبهها و دیدنیهایی که دارد، با خوراکیها و سوغاتیهای شیرین و ترشش و صنایع دستی متنوع و جذابش، شما را به شدت غافلگیر خواهد کرد. در سفر به تبریز شما میتوانید تبریز را بچشید، ببویید، لمس کنید، ببینید و بشنوید!
سوغات تبریز قرار است بار چمدان شما را سنگینتر کند و بدون شک در سفر به تبریز شما حتماً باید یک چمدان چرم اعلا هم تهیه کنید تا خریدهای جذاب خود از این شهر متفاوت و عجیب ایران را در آن جای دهید. همانطور که گفتیم تبریز طیف وسیعی از سوغات گوناگون اعم از پوشیدنیها، صنایع دستی و خوراکیها را در خود جای داده است. در ادامه قرار است ۲۴ سوغات از سوغاتیهای جذاب این شهر را به شما معرفی کنیم تا در زمان خرید در میان تنوع مراکز خرید این شهر سردرگم نشوید!
اول از همه به سراغ سوغاتیهای خوراکی تبریز میرویم. تبریز در هر مغازه خود، شیرینیها و خوردنیهای خوشمزهای دارد که واقعاً بدون آنها نمیتوان به زندگی ادامه داد.
اولین سوغات تبریز که به شدت در این شهر شهرت دارد، آجیل و خشکبار آن است. خوراکیهایی که در نوع خود بینظیر هستند و در تهیه آنها از روشهای خاصی استفاده میشود. از گذشته تا امروز آجیل و خشکبار شهر تبریز در نوع خود نمونه بوده و هنوز هم هستند. به عبارتی شما این محصولات را در دسته باکیفیتترینها فقط میتوانید از تبریز تهیه کنید. حتی میوههای خشک شهر تبریز هم با سایر شهرها متفاوت هستند.
میوه خشک و آجیل و خشکبار را در تبریز به دو صورت صنعتی و سنتی تولید میکنند. برای معطر شدن این محصولات از پودر بادام، پودر قند و حتی پودر هل استفاده میکنند. ضمن اینکه آجیلهای شور و خام هم در تبریز بسیار پر طرفدار هستند.
دومین خوراکی خوشمزه از سوغات تبریز که بدون شک با شنیدن نام تبریز آن را در ذهنتان تداعی میکنید، پنیر لیقوان، یار همیشگی نان سنگک و یک فنجان چای شیرین است که هر روز صبح میتواند بداخلاقترینها را به خندانترینها تبدیل کند. پنیر لیقوان تبریز از جمله پنیرهای بسیار با اصالت، لذیذ، خوشمزه و پرطرفدار این شهر است که آن را از شیر تازه گوسفندان که در مراتع چرا کردهاند، تهیه میکنند.
عطر و طعم این پنیر با عطر و طعم تمام پنیرهای دنیا متفاوت است. ترش و شور است و بافتی تقریباً چرب و نرم دارد که سوراخهای درشت و ریز سطح پنیر از دور به شما چشمک میزنند. پنیر لیقوان در حال حاضر یکی از مهمترین محصولات گوسفندی محسوب میشود که اگر به تبریز سفر کردید، تحت هیچ شرایطی نباید امتحان کردن آن را فراموش کنید.
همه ما با عسل آشنا هستیم. یک خوراکی شیرین، مقوی و سلامت که متأسفانه در حال حاضر نوع تقلبی آن به شدت در بازار مشاهده میشود. در همین راستا ما به شما میگوییم این سوغات تبریز را نباید از دست داد. عسل شیرین و اصیل سهند از باکیفیتترین عسلهای موجود در ایران به حساب میآید. این عسل را از شهد گلهایی که در کوهستان سهند در آذربایجان شرقی قرار دارند، تهیه میکنند.
جالب است بدانید که این عسلها دستهبندیشده هستند. به عبارتی برخی از عسلها را از گیاهان دارویی تهیه میکنند. برای مثال عسل آویشن، عسل گون، عسل اسطوخودوس و دیگر عسلها که همگی در سهند تهیه شده و بهواسطه منابع دارویی که دارند در دسته عسلهای گیاهی و دارویی قرار داده میشوند. پس اگر به تبریز سفر کردید، در مراکز خرید معتبر این شهر خرید عسل طبیعی و اصیل سهند را هم فراموش نکنید.
مرباجات، ترشیجات و شوریجات از سوغات اصلی تمام شهرهای ایران خصوصاً تبریز هستند. اما مربای گل سرخ یکی از متفاوتترین سوغات تبریز است. این سوغاتی شیرین که به دلیل وجود گل سرخ فراوان در تبریز تهیه میشود، محبوبیت و شهرت فراوانی دارد. عطر و طعم آن دلنشین است و معمولاً اهالی تبریز برای شروع یک روز پر انرژی و شاد، مربای گل سرخ را پیشنهاد میدهند. این مربای خوشمزه و لذیذ را در تبریز به اسم مربای “قیزیل گول موراباسی” هم میشناسند.
از دیگر سوغات تبریز میتوان به کادایف یا رشته ختایی اشاره کرد. یک شیرینی جذاب که آن را با کره و پودر قند تزیین و طعمدار میکنند و برای اینکه خوشعطر باشد از دارچین و پودر گل محمدی، گلاب و زنجبیل برای خوشبو شدنش استفاده خواهد شد. این رشته در کشور ترکیه با نام کادایف شناخته میشود. یک شیرینی پرمغز و شکم پر که در زمان افطار نقش بسیار پررنگی در سر سفره ایفا میکند. این شیرینی ارزش غذایی بسیار زیادی داشته و به همین دلیل است که بیشتر در ماه رمضان آن را تهیه و نوش جان میکنند.
در ادامه معرفی سوغاتیهای خوشمزه و خوراکی تبریز به لوز طلایی، یکی از معروفترین شیرینیهای تبریز میرسیم که نهتنها در این شهر که در شهرهای یزد، کرمان و اصفهان هم میتوانید آن را مشاهده کنید. البته در هر کدام از شهرها این شیرینی را به روش خود تهیه و آماده میکنند.
لوز طلایی تبریز خوش رنگ و معطر و خوش طعم است و در دسته اصیلترین شیرینیها قرار داده میشود. این سوغاتی لذیذ را از پودر قند، پسته له شده، بادام، زعفران دم شده، شکر و آب تهیه کرده و با طعمهای مختلف شکلاتی و نارگیلی و طعمدهندههای دیگر عرضه میکنند. برای تزیین شدنش هم از خُرد شده مغزیجات استفاده میشود. این لوز شیرین و معطر در زمان عید نوروز پای ثابت سفره هفتسین تبریزیها است.
این شکلات از دیگر سوغات خوشمزه تبریز است که به شدت نظر گردشگران و مسافران این شهر را به خود جلب کرده است. معمولاً این شکلات را از دو خمیر قهوهایرنگ و سفیدرنگ تهیه میکنند که بهواسطه شکل ظاهری خاصی که دارد آن را به دانههای تسبیح شبیه کردهاند.
موادی که در ساخت این شکلات مورد استفاده قرار میگیرد شامل شیر خشک، شکر، شیر، گلوکز، بکینگ پودر، وانیل و همینطور کره آب شده است. رنگ قهوهای این شیرینی هم با اضافه کردن پودر کاکائو ایجاد میشود. هر چقدر میزان پودر کاکائو در تهیه این شیرینی بیشتر باشد، رنگ شکلاتی آن تیرهتر خواهد شد.
شاید نام این شیرینی در میان سوغات تبریز کمی برای شما عجیب باشد. اما پیچ انگشتی بر روی میز پذیرایی عید تبریزیها جایگاه ویژهای دارد. یک شیرینی سبک و بهشدت پرطرفدار و لذیذ که آن را از پودر شکر، زرده تخممرغ، وانیل، پسته و همینطور گردوی خرد شده آماده میکنند.
این شیرینی را به نام شیرینی “پفکی گردویی” هم میشناسند. البته در برخی از شهرهای دیگر کشورمان به آن شیرینی “لطیفه” هم گفته میشود. شیرینی پیچ انگشتی تبریزی یا همان لطیفه در کشورهایی مانند پاکستان، امارات، عراق و روسیه طرفداران بیشماری دارد و سالانه حجم زیادی از این شیرینی به این کشورها صادر میشود. شیرینی پیچ انگشتی تبریزی یک انتخاب بسیار عالی است که میتواند در لیست سوغات تبریز شما قرار بگیرد.
راحتالحلقوم یا شیرینی باسلوق در تمام شهرهای ایران پرطرفدار و محبوب است. این شیرینی را به طور حرفهای و تخصصی فقط میتوانید در تبریز تهیه کنید. یک خوراکی نرم، معطر و بسیار خوشمزه که هم جوانترها و هم افراد کهنسال از خوردن آن لذت میبرند. نام ترکی و اصلی این شیرینی لوکوم است و برای تهیه آن از نشاسته، آرد، قند، پودر ژلاتین و همینطور گلاب استفاده میکنند. ناگفته نماند که لوکوم کمی با باسلوق ایرانی تفاوت دارد. بعد از اینکه راحتالحقوم آماده شد، آن را در پودر پسته یا پودر نارگیل غلتانده و با پسته و مغز گرد تزیین میکنند. این شیرینی بسیار لطیف و لذیذ است و معمولاً در دورهمیها، مهمانیها و اعیاد خصوصاً در شب چله یا شب یلدا به وفور سرو میشود.
تبریز نانهای بسیار خوشمزهای هم دارد. در کوچهها و خیابانهای این شهر که قدم میزنید، عطر دیوانهکننده این نانها، هوش از سر شما خواهد برد. این نان، نان روغنی یا ایشلی کوکه نام دارد که آن را از شیر، تخممرغ، آرد، آب، زنجبیل و ماست تهیه میکنند که معمولاً هم به صورت مغزدار و هم به صورت ساده آماده میشود. یک نان محلی روغنی که اگر آن را داغ و تازه از نانواییها خریدید، مطمئن باشید تا رسیدن به هتل چیزی از آن باقی نمیماند. این نان را معمولاً در ماه رمضان و در مراسمهای مذهبی تهیه و نوش جان میکنند.
حلوای خوشمزه گردویی از دیگر سوغات تبریز است که آن را به عنوان یک دسر کاملاً سنتی تهیه و سرو میکنند. این دسر مخصوص عزاداریها، محرم و صفر و ماه رمضان است و برای تهیه آن از آرد گندم استفاده میشود. ضمن اینکه در ترکیب این دسر از هل، گردو و زنجبیل هم استفاده میشود. حلوای گردویی یک دسر مقوی به حساب میآید که معمولاً به صورت خانگی آماده میشود. بعد از طبخ هم آن را برش زده یا در قالب میریزند و با پودر نارگیل، پودر پسته، پودر گل محمدی و دیگر مغزیجات آن را تزیین خواهند کرد.
این سوغات تبریز هم یک حلوای کاملاً سنتی است که در تمام سوغات فروشیهای شهر میتوانید آن را پیدا کنید. خصوصاً بازار تبریز بهترین مکان برای تهیه این سوغات است. حلوای بزرک در گویش تبریزی به “زره حلواسی” هم شهرت دارد. در تهیه این حلوا از دانههای بزرگ بزرک استفاده شده است. این دانههای روغنی هم خانواده با دانه کتان هستند و فواید بیشماری هم برای افراد دارند.
حلوای بزرک سیاهرنگ یک طعم خاص و متفاوت دارد که در کنار خوشمزگی، از فواید آن میتوان به درمان مشکلات پوکیاستخوان و دردهای استخوانی هم اشاره کرد. در تهیه این حلوا از دانه بزرک، آرد سفید، روغنمایع، پودر قند و آب استفاده خواهد شد. ضمن اینکه علاوه بر فروشگاهها و حجرههای معروف در بازار تبریز، این حلوا در عطاریها هم فروخته میشود.
قُرابیه در اصل یک شیرینی سنتی است که از معروفترین و همینطور گرانترین سوغات شهر تبریز بهحساب میآید. ظاهر این شیرینی شبیه کلوچه و کوکی است و در تهیه آن از شکر، بادام، آرد، وانیل و تخم مرغ استفاده میشود. البته باید به این نکته اشاره کنیم که در قُرابیه معروف پستهای، به جای استفاده از بادام از پسته استفاده خواهد شد.
اهالی تبریز علاقه و ارادت خاصی به قُرابیه دارند و در اعیاد، مهمانیها و جشنها حتماً از آن استفاده میکنند. ضمن اینکه این شیرینی طعمهای گوناگونی مثل پستهای، گردویی، شکلاتی و نارگیلی هم دارد.
کمتر کسی را میتوان پیدا کرد که باقلوای تبریزی را نچشیده باشد یا از شهرت آن چیزی نداند. تبریز به شیرینیهای گوناگون خصوصاً باقلوای اصیل شهرت دارد. باقلوای شهر تبریز طعم خاصی داشته که البته بیشباهت به باقلوای کشور ترکیه نیست. شکل باقلوا مربعی، لوزی یا لولهای بوده و معمولاً در تبریز با طعمهای بادام، پسته و نارگیل تهیه و سرو میشود. ناگفته نماند که در تهیه باقلوای تبریزی از پسته، مغز گردو و بادام هم زیاد استفاده میکنند.
لطیفه تبریزی با لطیفه دیگر شهرهای ایران فرق دارد. این لطیفه بهشدت طعم لطیف و بینظیری داشته و از تبریز به دیگر شهرهای ایران سفر کرده است. تبریزیها معمولاً برای دورهمیها، مراسمهای شادی و مهمانیها آن را تهیه میکنند. لطیفه در تبریز از دو نان تشکیل شده که بین آنها با پودر پسته و خامه پر شده است. این شیرینی بهقدری لطیف و نرم است که بهمحض اینکه در دهان شما قرار میگیرد، آب خواهد شد. البته شما نمیتوانید این سوغات تبریز را با خود به شهرتان ببرید، چون بدون شک خراب میشود. اما میتوانید در زمان حضورتان در تبریز تا میتوانید، لطیفه نوش جان کنید.
شاید تا به حال نام بستنی خشک را هم نشنیده باشید. بستنی همان مایع غلیظ، شیرین، خنک و دوستداشتنی است که با ظاهر متفاوتی که دارد همه را عاشق خود میکند. حالا در تبریز یک نوع بستنی مخصوص دیگر تحت عنوان بستنی خشک هم سرو میشود. این بستنی با طعمهای زعفرانی، پستهای، گردویی و شکلاتی تهیه شده و خصوصاً در مهمانیهای عید نوروز آن را تهیه و آماده میکنند. بستنی خشک از ترکیب وانیل، کره، شیر و شکر تهیه میشود و بافت آن دقیقاً مانند تافی شکلاتی است. در تمام قنادیهای شهر میتوانید این سوغات تبریز را تهیه کنید.
شیرینی اریس طعم و شیرینی دلنشینی دارد. اریس را به نام “سوت شیرینی سی” یا “ریس” هم در تبریز میشناسند که بیشترین شهرتش را بهواسطه عطر و طعم متفاوتش کسب کرده است. ترکیبات اصلی شیرینی اریس شامل شکر، شیر، کاکائو، پسته و وانیل است. در طعمهای کاکائویی، شیری و به شکلهای ترد مربعی و تسبیحی تولید میشود.
اریس را اولینبار مدیریت قنادی صداقت، “آقای علی اکبر صداقت” درست در سال ۱۲۸۹ شمسی تهیه و تولید کردند و بعد از آن به سرعت در میان شیرینیهای تبریزی جایگاه خاصی پیدا کرد. شیرینی اریس بافتی ماندگار و خشک دارد و شما به راحتی میتوانید آن را با خود به هر جای ایران یا جهان که خواستید ببرید. البته اریس را بیشتر در کنار چای و به عنوان جایگزین قند نوش جان میکنند.
چوروتمه نوعی از اریس است که آن را ریس خشک هم مینامند و تقریباً به شکل آبنبات تهیه میکنند. این شیرینی با بافتی سخت و خشک معمولاً به جای قند با چایی میل میشود. ریس خشک مربعی شکل است و در رنگهای قهوهای و شیری آن را تهیه میکنند. اگر طعم شکلاتی و کاکائویی آن را دوست دارید، باید چرتمه با رنگ قهوهای بسیار تیره را تهیه کنید.
در ادامه معرفی سوغات تبریز به شیرینی کنجدی میرسیم که بسیار مغذی است و البته از ارزش غذایی بسیار بالایی برخوردار است. این شیرینی را تحت عنوان سوهان کنجدی هم میشناسند. مصرف آن میتواند انرژی تمام بدن شما در یک روز را به راحتی تأمین کند و به همین دلیل طرفداران زیادی دارد. این سوغاتی خوشمزه و مغذی تبریز، مناسب تمام فصول بوده و بهواسطه ارزش غذایی بالایی که دارد در میان تمام افراد، پرطرفدار و محبوب است.
در ترکیبات شیرینی کنجدی لذیذ از شکر، زرده تخم مرغ، خرما، ارده، کنجد و مغز گردو استفاده میشود و مصرف یکدانه شیرینی کنجدی میتواند از صبح تا شب انرژی لازم بدن شما را تأمین کند. شیرینی کنجدی را معمولاً در ظرفهای دربسته و درون یخچال نگهداری میکنند. ضمن اینکه هم برای مصرف روزانه، هم برای سرو شدن در جشنها و هم برای شبنشینیها آن را مورد استفاده قرار میدهند.
در انتهای لیست بلند بالای سوغات تبریز در دسته خوردنیهای پرطرفدار و لذیذ، به نوقا میرسیم. نوقا معروفترین و خوشمزهترین شیرینی تبریز است که از ترکیب شکر، عسل، گردو، تکههای میوه و آجیل با سفیده تخم مرغ آن را تهیه میکنند. بافت نرم و بسیار لطیفی دارد و مانند گز کمی کش میآید. به همین دلیل آن را به شدت شبیه به گز اصفهان میدانند و در اغلب اوقات افراد این دو شیرینی را با هم اشتباه میگیرند.
نوقا بیشتر در جشنهای مختلف و اعیاد دوستداشتنی و شاد مثل عید نوروز و شب یلدا مورد استفاده قرار میگیرد. این شیرینی اصالتاً از شیرینیهای اصیل و سنتی تبریز است که در طعمهای پستهای، وانیلی، شکلاتی، آجیلی و گردویی تهیه میشود. نوقا اهمیت و جایگاه بسیار ویژهای در تبریز دارد و میتوان این شیرینی را قسمتی از فرهنگ غنی و با ارزش مردمان شهر تبریز دانست. البته این شیرینی در سایر کشورهای اروپایی مثل اسپانیا و ایتالیا هم تولید میشود. اما طرز تهیه و مواد اولیه آن کمی با نوقای شهر تبریز متفاوت است.
سوغات تبریز در دسته خوردنیها و شیرینیجات را به شما معرفی کردیم. اما باید بدانید که سوغاتیهای این شهر صرفاً به خوردنیها محدود نمیشود. تبریز صنایع دستی منحصر به فرد، مخصوص و متفاوتی هم دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
تبریز در اصل یکی از مراکز اصلی و قدیمی در تولید فرشهای دستباف است که قالیهای آن شهرتی بینالمللی و جهانی دارند. ماحصل تلاش قالیبافان خوشنام و موفق تبریزی قالیهایی است که در طرح و رنگ متفاوت بوده و شبیه به قالیهای هیچ کجای جهان نیستند. قالیهای تبریزی کیفیت بسیار بالایی هم دارند و به همین دلیل است که تبریز را از طرف شورای صنایع دستی بهعنوان “شهر بزرگ و جهانی فرش” انتخاب کردند. در بافت فرشها و قالیهای تبریزی از طرحهای اسلیمی، ترنجدار، مستوفی، لچک دار اسلیمی، لچک دار، مینا خانی و ترنج استفاده میشود.
قالیهای ابریشمی تبریز هم از ارزشمندترین سوغات این شهر محسوب میشوند که بهواسطه کیفیت بسیار بالا در الیاف، بافت ریز و مستحکم و تنوع بالای رنگی، یک هدیه فوقالعاده و لوکس به حساب میآیند. البته قالیهای ابریشمی به عنوان سوغات تبریز کمی گرانقیمت هستند. اما در صورت تمایل میتوانید تابلوفرشهای جذابی هم از این شهر بهعنوان سوغات تهیه کنید. با این هدف توصیه میکنیم که در بازار تاریخی و دیدنی تبریز قدم بزنید و از تماشای طرحهای متنوع و متحیرکننده تابلوفرشها که با رنگهای ناب و سایهروشنهای واقعی تهیه شدهاند، لذت برده و در نهایت یکی از آنها را به عنوان سوغات تهیه کنید.
مطمئنم که نام چرم مشهور تبریز را بهقدری شنیدهاید که تا وارد بازار تبریز میشوید، مستقیم به سمت چرمفروشیهای آن میروید. چرمهای تبریز را میتوانید در کیفها، کفشها، کلاهها و کمربندهای دستدوزی مشاهده کنید که بهواسطه بالابودن کیفیتشان شهرتی جهانی دارند.
در اصل تبریز را میتوانید پایتخت چرم ایران هم بدانید. چون در آن کارگاههای کوچک و بزرگ و کارخانهها متعدد چرمسازی وجود دارد که سبب شده این شهر به قطب چرم ایران تبدیل شود. ضمن اینکه باید بدانید شهری تحت عنوان “چرمشهر” هم در فاصله ۱۰ کیلومتری از تبریز قرار دارد. بر همین اساس تبریز وظیفه دارد که بخش عظیم و مهمی از تولیدات و محصولات چرم کشور را تأمین کند.
هنر قلمزنی تبریزیها شهرتی جهانی دارد. قلمزنی را در اصل کندهکاری بر روی فلزاتی مثل نقره، طلا، مس و برنج میدانند که هنرمندان در این هنر از قلمی ظریف برای حکاکی بر روی فلزات استفاده میکنند. قلمزنی تبریز شباهت بسیار زیادی به قلمزنیهای شیراز و همینطور اصفهان دارد. اما هر کدام از این شهرها در این هنر سبک و سیاق خاص خود را دارند.
در هنر قلمزنی تبریزیها، پشت اجسام چکشکاری را قیراندود نمیکنند و طرحها را صرفاً بهواسطه فشار دست با قلمی نوکتیز بر روی فلزات ایجاد میکنند. قلمزنیهای تبریز هم مانند دیگر قلمزنیها ظرافت خاص خود را دارد و به همین ترتیب این هنر را میتوانید بر روی محصولاتی مثل تابلو ها، سماورها و سینیها بهوفور مشاهده کنید.
آخرین هنری که قصد داریم به عنوان سوغات تبریز به آن اشاره کنیم، منبتکاری است. منبتکاری را به عبارتی حکاکی بر روی چوب هم میشناسند که در شهرهای گوناگون و مختلف ایران رواج داشته و هنوز هم دارد. البته مانند تمام هنرها، هر شهر به سبک و سیاق و ویژگیهای خاص خود این هنر را انجام میدهد. اما درهرحال منبتکاریهای تبریز، ظرافت، زیبایی و دقت خاصی داشته و شما میتوانید با آسودگی خاطر محصولات منبتکاری تبریز را بهعنوان سوغاتی از این شهر برای خود تهیه کنید.
تمام مواردی که ما بهعنوان سوغات تبریز در این مطلب به آنها اشاره کردیم، لیست کاملی از سوغات تبریز نخواهد بود. در این شهر شما میتوانید نانها و شیرینیهای گوناگونی را تهیه کنید که مانند آنها در هیچ کجای جهان تهیه و آماده نمیشود. ضمن اینکه در کنار صنایع دستی که ما از آنها نام بردیم، محصولاتی مانند سرامیک و سفال، گلیمبافی، ورنی بافی، جاجیمبافی، چاپ کلاقهای یا باتیک، حجاریهای سنتی، تابلو ترام سنگ، نگارگریهای تبریز و هزارانهزار هنر و سوغاتی دیگر هم وجود دارد که باید آنها را با چشمان خود ببینید تا باور کنید!
مطالب مرتبط :