مسیر های ریلی ایران در سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته‌اند. قطارها به یکی از وسایل نقلیه پرطرف‌داری تبدیل شده‌اند که در کنار هواپیما و اتوبوس جابه‌جایی شما را به‌راحتی و به‌سرعت در میان شهرهای ایران انجام می‌دهند. در حال حاضر تنوع قطارها به‌قدری زیاد است که شما می‌توانید با درنظرگرفتن هر بودجه‌ای که برای سفر خود تعیین کرده‌اید، سفری متفاوت را با قطار تجربه کنید. در این بین شاید برای شما هم سؤال باشد که بهترین مسیرها در خطوط ریلی ایران کدام مسیرها هستند یا کدام شهرها امکان دسترسی با خطوط ریلی را دارند و البته سؤالات دیگری در مورد قطارها و خطوط ریلی ایران که ما در ادامه به همه آن‌ها پاسخ خواهیم داد.
مسیر های ریلی ایران و یک تاریخچه کوتاه
مسیر های ریلی ایران در دسته قدیمی‌ترین خطوط ریلی جهان قرار داده می‌شود. اولین و قدیمی‌ترین مسیر که به عنوان مسیر ریلی کشور ما فعالیت خود را آغاز کرد متعلق به سال ۱۲۲۶ شمسی است که از رشت مسافران را به انزلی می‌رساند. بقایای این خطوط ریلی همچنان در محوطه اصلی اداره کل بنادر در استان گیلان قابل مشاهده است. مسیری ۱۲ کیلومتری که حتی تا حکومت رضاشاه هم پابرجا بود و از آن استفاده می‌شد.
بعد از اینکه اندکی این مسیر ریلی گسترش پیدا کرد، دومین مسیر راه‌آهن ایران هم در زمان رضاشاه، زیارتگاه شاه عبدالعظیم حسنی را در فاصله ۹ کیلومتری به تهران پیوند داد و این سرآغازی بود برای توسعه‌دادن خطوط ریلی کشور.
اما در حال حاضر راه‌آهن سراسری کشور ایران بیشتر از ۱۳ هزار کیلومتر خطوط ریلی استاندارد دارد که در دسته مجهزترین و جامع‌ترین امکانات مسافرتی و حمل و نقل قرار می‌گیرد. به عبارتی شبکه ریلی ایران امروزه بیشتر از ۱۰ هزار کیلومتر خطوط و مسیر اصلی، ۱۴۸ کیلومتر خطوط برقی، ۳۰۰۰ کیلومتر خطوط تجاری صنعتی و ۲۰۰۰ کیلومتر مسیر دوخطه دارد که در حال فعالیت و خدمت‌رسانی به هم‌وطنان ما هستند.
نقشه اصلی خطوط ریلی ایران
صنعت و خطوط ریلی ایران در سال‌های اخیر پیشرفت بسیار چشمگیری داشت. در سال ۱۳۶۱ بود که اولین قطار برقی کشور راه‌اندازی شد و مسیر راه‌آهن تبریز به سمت جلفا را پوشش داد. خطوط راه‌آهن برقی باگذشت زمان در مسیر های دیگری مانند تهران به سمت بندرعباس، تهران به اصفهان، تهران به تبریز و تهران به سمت یزد هم مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
مهم‌ترین مسیر ریلی ایران
مهم‌ترین مسیر های ریلی ایران که در دسته پررفت‌وآمدترین خطوط ریلی کشور به حساب می‌آیند از گذشته تا به امروز شامل این خطوط هستند:
- مسیر ریلی تهران به سمت بندر ترکمن که دقیقاً در سال ۱۳۱۶ از جمله مهم‌ترین خطوط ریلی کشور به حساب می‌آمد و همچنان بیشترین بهره‌برداری را دارد.
- مسیر ریلی تهران به سمت بندر امام خمینی که از دیگر مسیر های مهم جابه‌جایی در کشور است و محصولات صادراتی و وارداتی نفتی را هم در داخل و هم در خارج از کشور منتقل می‌کند.
- مسیر ریلی گرمسار به سمت مشهد که طولی معادل ۸۱۲ کیلومتر دارد و از طولانی‌ترین خطوط ریلی کشور ما به حساب می‌آید. این مسیر ریلی نقشی بسیار مهم و اساسی در جابه‌جایی مسافران به شهر مشهد را ایفا می‌کند.
- و آخرین مسیر ریلی مهم مسیر قم به سمت زرند است که شمال کشور را به مرکز آن متصل می‌کند. از این مسیر برای جابه‌جاکردن محموله‌های بسیار عظیم کارخانجات مختلف و بزرگ کشور استفاده می‌شود.
نقشه‌ای جامع از خطوط ریلی کشور ایران
همان‌طور که گفتیم کشور ما یکی از طولانی‌ترین و مجهزترین خطوط ریلی دنیا را دارد. در این میان ۱۳۴۳۷ کیلومتر مسیر و خطوط ریلی در کشور وجود دارد که خطوط احداث شده بعد از انقلاب اسلامی شامل:
- میان‌دشت به بندر امام با طولی برابر با ۹۲ کیلومتر
- تهران به گرمسار با طولی برابر با ۹۲۶ کیلومتر
- بافق به بندرعباس با طولی برابر ۶۳۳ کیلومتر
- تهران به سمت آپرین با طولی برابر با ۱۹۸ کیلومتر
- فریمان به سمت سرخس با طولی برابر با ۱۷۰ کیلومتر
- بادرود به سمت میبد با طولی برابر با ۲۵۴ کیلومتر
- و خط ترانزیتی بندرعباس به شمال شرق با طولی برابر با ۸۰۰ کیلومتر است.
همچنین خطوط ریلی دیگری هم در سایر مسیر های کشور در حال احداث هستند که به‌زودی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. این خطوط شامل:
- راه‌آهن قزوین به سمت رشت که در دسته پیچیده‌ترین خطوط ریلی قرار گرفته و طولی برابر با ۱۶۵ کیلومتر دارد.
- مسیر ریلی رشت به سمت انزلی و آستارا
- مسیر ریلی کرمانشاه
- مسیر ریلی اردبیل
- سریع‌السیر شدن مسیر ریلی تهران به سمت اصفهان
- مسیر ریلی از اصفهان به سمت شیراز
- و مسیر ریلی کرمان به سمت زاهدان است.
محورهای اصلی خطوط و مسیر ریلی ایران
اگر شهر تهران را مبدأ تمام خطوط ریلی و راه‌آهنی در خطوط و شبکه ریلی کشور قرار دهیم، خطوط ریلی را می‌توان به سه محور اصلی به لحاظ فعالیتی تقسیم‌بندی کرد. این محورهای اصلی شامل شمال به سمت خراسان، آذربایجان و همین‌طور مسیر ریلی شرق به جنوب شرق هستند. وسیع‌ترین محور خطوط ریلی، محور جنوب کشور است که بیشتر از ۲۰۰ ایستگاه دارد و شما را به مقاصد گوناگون شرقی، غربی و جنوبی منتقل می‌کند.
همین‌طور کوتاه‌ترین مسیر ریلی متعلق به محور آذربایجان است که تقریباً ۷۰ ایستگاه دارد و شما را به مناطق غربی ایران منتقل می‌کند. حالا با درنظرگرفتن این جهت‌های جغرافیایی و سه محور اصلی به‌راحتی می‌توان تصمیم گرفت که برای سفر به شهر مقصد از چه قطاری و از چه محوری استفاده کنید. ما در ادامه هر کدام از این سه محور اصلی، بعضی از ایستگاه‌های موجود در این سه محور و مسیر های دسترسی آن‌ها را برای شما بررسی خواهیم کرد.
خطوط ریلی شمال کشور و خراسان
در بررسی‌های انجام شده در این خطوط ریلی، مشخص شد که این محور جزء فعال‌ترین و پرترددترین مسیرها در شمال و شمال شرق ایران است. این بررسی با درنظرگرفتن تردد فراوان و استقبال متفاوت از قطارهای تهران مشهد و مشهد تهران که در این مسیر از مسیر های ریلی ایران فعال هستند، مطرح شده است.
البته در طول این مسیر ایستگاه‌های چندان زیادی وجود ندارد. اما چون متقاضیان زیادی داشته و به دلیل تراکم بالای جمعیت در دو شهر تهران و مشهد و البته مواصلاتی بودن محوری که شما را از تهران به سایر محورهای ریلی می‌رساند، این مسیر را در دسته مهم‌ترین مسیر های ریلی کشور قرار داده‌اند. مسیر اصلی در این محور مسافران را از تهران به شهر مشهد منتقل می‌کند. در طول این مسیر مهم‌ترین ایستگاه‌هایی که قرار است قطار در آن‌ها توقف داشته باشد شامل:
ایستگاه‌های ورامین، گرمسار، سمنان، شاهرود، دامغان، جاجرم، اسفراین، نقاب، نیشابور، کاشمر و فریمان است.
خطوط ریلی تهران-خراسان
همچنین محور اصلی از سمت خراسان به شمال کشور، شما را در دونقطه مهم به دو مسیر در خطوط ریلی فرعی هم متصل خواهد کرد. از ایستگاه گرمسار قطارهایی وجود دارند که شما را به گرگان می‌رسانند و با ورود به خطوط جدید، این مسیر را طی می‌کنند.
قطارهای گرگان بعد از عبورکردن از گرمسار، فیروزکوه، ورسک، سوادکوه، پل سفید، قائم‌شهر، ساری و بهشهر مسیر خود را ادامه می‌دهند و در انتها بعد از گذر از ۲۷ ایستگاه، به گرگان می‌رسند. دیگر ایستگاه‌های فرعی هم قرار است شما را به شهرهای بندری و مرزی شمال شرق کشور ما برسانند. واقعیت این است که این خطوط ریلی در دسته زیباترین خطوط ریلی ایران قرار دارد که با عبور از دل کوهستانی‌ترین و سرسبزترین نقاط کشور ایران، زیبایی‌های تحسین برانگیزی را در مقابل چشمان شما به نمایش در می‌آورد. البته تجربه این سفر مانند عبور از دالان بی‌انتهای بهشت، همیشه برای شما خاطره‌انگیز خواهد بود.
خطوط ریلی محور آذربایجان
دومین مسیر از مسیر های ریلی ایران که در دسته پرترددترین‌ها قرار دارد، مسیر ریلی تهران به سمت زنجان است که شما را در انتها به مراغه و تبریز می‌رساند. مسیری که زیبایی‌های آن به هیچ عنوان کمتر از قطار تهران به سمت ساری نیست.
این محور هم یک محور ریلی مواصلاتی محسوب می‌شود که نزدیک به هفت ایستگاه داشته و در آخرین ایستگاه خود به جلفا و دیگر ایستگاه‌های مرزی ایران می‌رسد. بیشتر بلیط‌هایی که در این مسیر رزرو می‌شوند متعلق به خطوط ریلی تهران به سمت قزوین، تهران به سمت زنجان، تهران به سمت مراغه و همین‌طور تهران به سمت تبریز هستند. این خطوط به پرجمعیت‌ترین و شلوغ‌ترین شهرهای شمال غرب ایران می‌رسند.
همچنین محور شمال غرب ایران یعنی محور آذربایجان در قسمت ایستگاه‌های صوفیان و مراغه به خط فرعی دیگر متصل خواهد شد. این دو خط برای رسیدن به شهرهای میاندوآب و جلفا به طور کامل جدا شده‌اند. به عبارتی قطارهایی جداگانه وجود دارد که مسافران را به این مقاصد خواهد رساند.
طولانی‌ترین مسیر های ریلی ایران، خطوط جنوب، شرق و غرب
بزرگ‌ترین محور ریلی ایران در میان مسیر های ریلی، تقریباً ۱۳ ایستگاه دارد و در دسته پرترددترین مسیرها قرار گرفته است. محور جنوب از شهر تهران شما را به هفت محور فرعی در خطوط ریلی ایران متصل می‌کند. این هفت محور در نیمه جنوبی کشور شامل محورهای شیراز، یزد، اصفهان، غرب، جنوب شرق، شرق و بندرعباس هستند. در ادامه مهم‌ترین ایستگاه‌ها در این هفت خطوط را با هم مشاهده خواهیم کرد.
|
محورهای فرعی |
مهم‌ترین ایستگاه‌ها |
|
محور غرب |
قم، ملک‌آباد، اراک، پری و ملایر. |
|
محور شیراز |
اسدآباد، شهرضا، ایزدخواست، آباده، صفاشهر، قادرآباد، پاسارگاد، مرودشت و شیراز. |
|
محور یزد |
موغار، رباط، نائین، نوگنبد، اردکان، میبد، یزد و بهرام گور. |
|
محور اصفهان |
جمکران، کاشان، بادرود، سیستان، اصفهان و زرین‌شهر. |
|
محور بندرعباس |
جنت‌آباد، احمدآباد، سیرجان، فین، بندرعباس و شهید رجایی. |
|
محور شرق |
مبارکه، چندق، طبس، عشق‌آباد، بچستان، تربت حیدریه، کاشمر و سنگان. |
|
محور جنوب شرق |
کاوه، کرمان، چوپار، بم، کلات، زاهدان، میرجاوه. |
در نهایت باید به این موضوع اشاره کنیم که تمام این سه محور اصلی از خطوط راه‌آهن کشور ما، به‌واسطه ایستگاه‌های دیگر و همین‌طور تهران، کاملاً به یکدیگر متصل خواهند شد. مثلاً افرادی که قصد دارند از شهر شیراز به مشهد سفر کنند، از مسیر اصفهان و همین‌طور تهران، به خراسان خواهند رسید. اما اگر دوست داشته باشند می‌توانند با کمی طولانی‌تر کردن مسیر خود، بلیط قطار اصفهان را تهیه کرده و با تغییر قطار و تهیه بلیط طبس، عبور از دل کویرهای زیبای شنی را تجربه کنند و در نهایت خود را به مشهد برسانند.
مطالب مرتبط
شرکت‌ها و مجموعه‌های فعال در خطوط ریلی ایران
شاید ندانید که شرکت‌ها و مجموعه‌هایی که قطارهای کشور ایران را با درنظرگرفتن حجم مسافران در مسیر های گوناگون تأمین می‌کنند، تنوع زیادی دارند. برای مثال مسیر مشهد به تهران و بالعکس که از شلوغ‌ترین و پرترددترین مسیر های قطار به حساب می‌آید، تنوع بسیار زیادی به لحاظ قطارها، خدمات و ویژگی‌های مختلف ارائه شده دارد. اگر برای بار اول قرار است خطوط ریلی کشور را برای سفر خود انتخاب کنید، توصیه می‌کنیم که حتماً در مورد قطارهای فعال در این خطوط ریلی اطلاعات لازم را کسب کنید. ما در ادامه شرکت‌های فعال در خطوط ریلی ایران و تنوع قطارهای آن‌ها در مسیر های موجود را به شما معرفی خواهیم کرد.
|
مسیر های اصلی |
مهم‌ترین مجموعه‌های فعال |
نوع قطارها |
|
تهران – مشهد |
فدک، رجا، نورالرضا و بن ریل |
کوپه ای، سالنی و اتوبوسی |
|
تهران – گرگان |
رجا |
کوپه ای |
|
تهران – یزد |
رجا، ریل ترابر سبا و مهتاب سر جم |
اتوبوسی و کوپه ای |
|
تهران – شیراز |
نور، رجا و فدک |
کوپه ای |
|
تهران – بندرعباس |
جوپار |
کوپه ای |
|
تهران – اصفهان |
فدک و رجا |
کوپه ای |
|
تهران – تبریز |
رعد و رجا |
کوپه ای |
|
تهران – زاهدان |
نور، فدک و رجا |
کوپه ای |
خطوط ریلی ایران و تجربه یک سفر متفاوت
شاید تصور کنید که سفر با قطار مانند سفر با اتوبوس یا خودروی شخصی خواهد بود. اما واقعیت این است که این تفکر به هیچ عنوان درست نبوده و صحت ندارد.
سفر با قطار هیچ شباهتی به دو وسیله نقلیه دیگر ندارد. شما در سفر با قطار به‌راحتی می‌توانید در کنار دوستان و خانواده خود یک کوپه رزرو کرده و حریم شخصی خود را داشته باشید. حتی اگر به تنها سفر کنید باز هم این امکان برای شما وجود دارد که یک کوپه را به طور اختصاصی رزرو کرده و مانند یک اتاق در هتل، ضمن استراحت‌کردن و انجام فعالیت‌های دلخواه مانند مطالعه، گوش‌دادن به موسیقی یا تماشای فیلم، از سفر خود هم لذت ببرید. همان‌طور که گفتیم تنوع خطوط ریلی و قطارها در کشور ما زیاد است. بر همین اساس ما به شما توصیه می‌کنیم که برای تجربه یک سفر ریلی منحصر به فرد، پیش از سفر در مورد قطارهای موجود در خطوط ریلی موردنظرتان اطلاعات لازم را کسب کنید.