مراسم پیر شالیار در کردستان که با عنوان عروسی پیر شالیار نیز شناخته می شود، یکی از آیین های دیرینه مردم هورامان است. مردم کردستان از دیرباز تا کنون به برگزاری جشن و مراسمات مختلف شهرت دارند.
جشن و سرور یکی از ویژگی های جدانشدنی از مردم کردستان و بخصوص بخش های مریوان و هورامان است. شهرها و روستاهای کوهستانی این استان حتی در دل زمستان های سرد و یخبندان های شدید نیز دست از جشن و پایکوبی برنمی دارند؛ این امر باعث شده است از استان کردستان به عنوان یکی از شادترین استان های ایران یاد شود.
کردستان و جشن های تاریخی
کرستان با مردمی خونگرم و مهربان و به دور از تعصبات مذهبی، همه ساله پذیرای هزاران نفر از توریست های خارجی و گردشگران داخلی در زمان برپایی جشن ها و آداب و رسوم دیرینه است. جشن پیر شالیار نیز یکی از جشن هایی است که در سال ۱۳۹۵ بیش از هشت هزار گردشگر خارجی را به سمت کوه های هورامان کشاند.
هرچند میزان گردشگران داخلی در این منطقه از غرب کشور بسیار زیاد است، اما اغلب آن ها صرفا در فصل بهار و تابستان با هدف بهره مندی از یک آب و هوای مطلوب و دل چسب راهی کردستان می شوند.
اگر شما نیز در زمره آن گردشگرانی قرار دارید که تا کنون در مراسم پیر شالیار شرکت نکرده اید پیشنهاد می کنیم برنامه زمستان امسال را با شرکت در این جشن تکمیل کنید.
سوالی که مطرح می شود این است که پیر شالیار چیست و چرا مراسم موجود را به این اسم می خوانند؟ بسیاری از مردم هورامان داستان پیر شالیار را با افسانه هایی که در طول تاریخ به آن اضافه شده است نقل می کنند.
در زمان های بسیار دور فردی در منطقه هورامان و در روستای هورامان تخت زندگی می کرد که پیر شالیار نام داشت. پیر شالیار به انجام کارهای خارق العاده و بخصوص شفای بیماران مشهور بوده است.
پادشاه بخارا نیز دختری داشت که کر و لال بود و تمامی طبیبان دور و نزدیک از شفای او عاجز شده بودند. آوازه پیر شالیار به پادشاه بخارا می رسد. او نیز به همراه دختر و همراهان خود به سمت هورامان حرکت می کند. دختر او در بدو ورود به روستای هورامان تخت، شنوایی خود را به دست می آورد و در مقابل خانه پیر شالیار نیز می تواند سخن بگوید.
پادشاه بخارا که این همه شگفتی را دیده بود، از پیر شالیار تقاضای ازدواج با دختر خود را می کند. مراسم بزرگی در روستا برگزار می شود و گوسفندهای بسیار زیادی توسط پادشاه قربانی شده و در میان مردم روستا تقسیم می کنند.
مراسم جشن و سرور به مدت سه روز طول می کشد و در این سه روز با یک آش مخصوص هورامانی که گونه ای آش جو است از مردم پذیرایی می شود.
امروزه سعی می شود این مراسم با همان کم و کیف تاریخی خود برگزار شود. بسیاری از آیین ها به قوت خود باقی مانده اند و مردم هورامان همچنان در این سه روز همان آداب و رسومی را به جا می آورند که گفته می شود در عروسی پیر شالیار اجرا شده است.
در این خصوص می توان به مراسم دف زنی اشاره کرد. هرچند امروزه وسایل موسیقی پیشرفت بسیار زیادی داشته اند، اما همچنان در مراسم عروسی پیر شالیار از دف به عنوان موزیک اصلی استفاده می شود. ناهار این مراسم نیز همچنان یک آش جو خوشمزه است که برای اهالی روستا مقدس بوده و آن را متبرک می دانند.
همانند آنچه که در مراسم پیر شالیار در سال های دور رخ داده است، مردم روستا به ذبح حیوانات مقابل خانه او پرداخته و گوشت موجود را میان اهالی روستا تقسیم کرده و مقداری را هم برای پخت آش جو کنار می گذارند.
این مراسم در نیمه زمستان و در چهارشنبه برگزار می شود. روز چهارشنبه و پنج شنبه قبل از غروب آفتاب این مراسم تمام می شود، اما مراسم عروسی که در روز جمعه برگزار می گردد تا شب ادامه دارد.
رقص و پایکوبی در مراسم پیر شالیار
رقص و پایکوبی بخش جدایی ناپذیر از زندگی مردم کردستان و بخصوص شهرهای مریوان و روستاهای اطراف هورامان است. رقص کردی که آوازه ای جهانی دارد در این مراسم نیز با کیفیت بسیار زیادی برگزار می شود.
مردم روستا و بخش های اطراف به همراه بسیاری از مهمانان دست در دست یکدیگر داده و یک حلقه بزرگ که در فرهنگ کردستان نماد همبستگی و اتحاد است را تشکیل می دهند و سپس به جشن و سرور می پردازند.
شما هرگز نمی توانید با مشاهده عکس ها و تصاویری که از این مراسم و جشن و پایکوبی آن ها تهیه می شود شوق و سرور شگفت انگیزی که در میان مردم موج می زند را حس کنید.
گرمای این جشن به قدری در وجود انسان نفوذ می کند که سرمای زمستان و باد بسیار سردی که از بخش های کوهستانی هورامان شروع به وزیدن می کند را از یاد می برید.
متاسفانه تاکنون تلاش جدی در راستای معرفی جشن هایی که در این منطقه از غرب کشور برگزار می شود صورت نگرفته است. بسیاری از کردهای عراق، ترکیه و سوریه سعی می کنند همه ساله خود را به این جشن باشکوه رسانده و گرمای واقعی یک جشن محلی و باستانی را در دل روزها و شب های بسیار سرد زمستان لمس کنند. جشن های این منطقه بدون توجه به تعصبات مذهبی و با حضور پر رنگ جوانان کرد اعم از دختران و پسر کردستانی برگزار می شود.
امروزه کمتر ایرانی را می توان یافت که با جشن های بزرگ و پر از شور و شوق این منطقه از ایران آشنا باشد، این درحالی است که باید کردستان را باید به عنوان مهد جشن های باستانی و تاریخی در تمام طول سال شناخت.
مراسم پیر شالیار یا به گفته افراد بومی این شهر، عروسی پیر شالیار یکی از مراسماتی است که باید به همه ایرانیان معرفی گردد. شما نیز می توانید به عنوان یک گردشگر داخلی در این مراسم شرکت کرده و از نزدیک با شور و هیجان مراسمات هورامان کردستان آشنا شوید.