شب یلدا آخرین شب فصل پاییز هر سال است که به مدت زمان تقریبا یک دقیقه طولانی تر از سایر شب های سال به شمار می رود. ایرانیان از زمان های باستان این یک دقیقه بیشتر پیش هم بودن را بهانه ای برای جشن گرفتن در نظر می گرفته اند. مراسم شب یلدا در شهرهای شمالی ایران نیز برگذار می شود. شب یلدا در شمال ایران مانند سایر نقاط ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است و افراد یک خانواده در کنار هم جمع می شوند و این شب را کنار هم به جشن می گذراند. انار و هندوانه از اصلی نمادهای شب یلدا به حساب می آیند. با ما همراه باشید تا در این مطلب به مراسم شب یلدا در شمال ایران بپردازیم تا ببینیم آیا این مراسم در شهرهای مختلف شمال ایران مانند گیلان، مازندران، گلستان و غیره با همدیگر تفاوت دارند یا نه.
برای مشاهده و رزرو آنلاین ارزان ترین بلیط های پرواز ویژه شب یلدا به کلیه شهرهای ایران روی تصویر زیر کلیک کنید:
فلسفه نام گذاری شب یلدا چیست؟
شاید برایتان سوتال پیش آمده باشد که فسلفه نام گذاری شب یلدا چیست؟ همانطور که گفتیم شب یلدا به مدت یک دقیقه طولانی تر از سایر شب های سال است. یلدا در زبان فارسی به معنای زایش و تولد است. یلدا نماد رسیدن روزهای طولانی بعد از شب های طولانی می باشد. جالب است بدانید که نام دی که بعد از شب یلدا آغاز می شود به معنای تولد خورشید و آغاز روزهای بلندتر است. شب یلدا و عید نوروز از قدیمی ترین جشن های ایرانیان باستان به حساب می آید. با ما همراه باشید تا در ادامه نگاهی به مراسم شب یلدا در شهرهای شمالی ایران بیاندازیم.
آداب و رسوم شب یلدا در شمال ایران و استان گیلان
یکی از قدیمی ترین شهرهای شمال ایران گیلان است. این شهر که در ایران باستان نیز وجود داشته است از تاریخی ترین و با قدمت ترین شهرهای ایران به شمار می آید. آداب و رسوم شب یلدا در شمال ایران و شهر گیلان یکی از زیباترین فرهنگ های کشور عزیزمان به شمار می آید. گیلانی ها برای شام شب یلدا کوکو سبزی، سبزی پلو، آش سبزی، ماهی سفید، سیر قلیه، آش ترش تهیه می کنند و در کنار اعضای خانواده و کسانی که دوستشان دارند نوش جان می کنند.
غذاهای شمالی و مخصوصا شهر گیلان عطر و بوی بسیار خوبی دارند و شب یلدا در شمال ایران آکنده از این بوهای خوب می شود. علاوه بر این غذاهای خوشمزه گیلانی ها خوراکی ها و تنقلات متنوعی همچون هندوانه، انار، آجیل مخلوط، نارنگی، کدو و غیره را درون یک سفره رنگارنگ و زیبا می چینند و با سپری کردن وقت خود در کنار یکدیگر اوقات خوشی را سپری می کنند.
خوشمزه ترین تنقلات گیلانی ها در شب یلدا
شب یلدا در شمال ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گیلانی ها نیز به عنوان یکی از قدیمی ترین مردمان شمال ایران اهمیت ویژه ای به برگذاری مراسم شب یلدا می دهند و سفره های رنگارنگ و پرباری در این شب پهن می نمایند. یکی از خوشمزه ترین تنقلات گیلانی ها در شب یلدا بیج آبجی نام دارد. برای درست کردن بیج آبجی باید گندم، سویا، برنج، عدس، شاهدانه، تخم کدو، خربزه و هندوانه را درون یک ظرف سفالی قرار دهید و آن را بر روی آتش بگذارید. علاوه بر بیج آبجی، شیرینی کدو، کاکا، دوشاب برنج، نان لاکو، نان کویی کاشتا، چای و غیره از دیگر خوراکی ها و تنقلاتی هستند که گیلانی ها در شب یلدا نوش جان می کنند.
مراسم فال گیری شب یلدا در گیلان
همانند سایر نقاط کشور ایران گیلانی ها نیز در شب یلدا حتما سراغ مراسم فال گیری می روند. مراسم فال گیری شب یلدا در گیلان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. فال حافظ، فال پوست هندوانه و فال شم شمی از معروف ترین و محبوب ترین فال های شب یلدا در شمال ایران به حساب می آیند. فال پوست هندوانه به این صورت است که از پوست هندوانه چهار قطعه مثلثی جدا می کنند.
این چهار مثلث دو رو با رنگ های متفاوت دارد. سبز و سفید. نحوه برگذاری فال به این صورت است که فرد چهار تکه پوست هندوانه را درون مشتش می گیرد و بعد از اینکه نیت کرد از عقب به پشت سرش پرتاب می کند. در صورتی که هر چهار پوست هندوانه از طرف سبز رنگ روی زمین باشند احتمال اینکه فرد به نیت و مراد درونی اش برسد بیشتر است. هر چه تعداد پوست های هندوانه که از طرف سفید رنگ بر روی زمین افتاده اند بیشتر باشد احتمال اینکه فرد به نیت و مراد دلش نرسد نیز بیشتر می شود.
شب یلدای گیلانی ها و مراسم نو عروس
یلدا در شمال ایران یکی از مهم ترین مراسم های باستانی به شمار می آید. شب یلدا گیلانی ها و مراسم نو عروس آن ها بسیار معروف است. گیلانی ها در این شب برای نو عروسان خانواده خود یک سینی ویژه تعبیه می کنند. در وسط این سینی یک ماهی سفید اعلا قرار می گیرد و اطراف آن با انواع و اقسام سبزی های معطر شمالی پر می شود. علاوه بر این ماهی که در مرکز سینی قرار می گیرد هدیه ها و کادوهایی به عنوان چشم روشنی نیز در دور تا دور سینی گذاشته شده و برای نو عروس خانواده ارسال می شود.
شب یلدا در شهرهای شمالی و مازنداران
همانطور گه گفتیم شب یلدا در شمال ایران بسیار عزیز و دوست داشتنی است. شب یلدا در شهرهای شمالی و مازنداران به ویژه جز شب هایی است که مردم تا صبح به جشن و پایکوبی می پردازند. مازنی ها نیز مانند سایر شهرهای شمالی یک دقیقه بیشتر شب یلدا را بهانه ای قرار می دهند تا در کنار هم باشند. یکی از رسم های عجیب مازنی ها در شب یلدا خوردن ماست و هندوانه است. آنها معتقدند با خوردن ماست و هندوانه با یکدیگر استقامت خوبی برای سپری کردن زمستان پیدا می کنند.
تنقلات مازنی ها در شب یلدا
تنقلات مازنی ها در شب یلدا شامل هندوانه، انار، آجیل مخلوط و شیرین، نارنگی، خرمالو، کدو و غیره می شود. مازنی ها نیز مانند مردمان گیلان سفره های رنگارنگ و پرباری را برای شب یلدا در نظر می گیرند. مازنی ها خوراکی ای مانند بیج آبجی گیلانی ها دارند و تقریبا با همان روش نیز آن را درست می کنند اما نام آن را شب چره گذاشته اند. کرسی هیزمی یکی از پایه های ثابت شب یلدا در شمال ایران و به خصوص شهرهای مازندران است. اعضای خانواده و دوستان مازنی ها در کنار این کرسی جمع شدن و شب یلدا را در کنار یکدیگر سپری می کنند و از خوردن این خوراکی ها و میوه های خوشمزه لذت دوچندانی می برند.
فال گیری در شب یلدا مازنی ها
فال گیری در شب یلدا مازنی ها جز مراحل ثابت و پرطرفدار است. شب یلدا در شمال ایران همواره با فال گیری حافظ عجین بوده است و مردمان ایران از زمان های گذشته تا به الان با خواندن غزل های زیبای حضرت حافظ نیت و خواسته درونی شان را مطرح می کنند. یکی دیگر از فال های پر طرفدار در شهرهای شمال و به ویژه مازندران فال گردو است. فال گردو به این صورت که فرد مورد نظر تعدادی گردو را زیر بالشت و متکی خود می گذارد و می خوابد. هنگام صبح با شکستن گردوها اگر مغز گردوها سفید و خوب باشد فرد به نیت و آرزویش خواهد رسید و اگر مغز گردوها خوب نباشد فرد از رسیدن به نیت و مرادش کمی نا امید می شود و به اصطلاح آن را به فال نیک نمی گیرد.
هدیه نو عروس ها در شب یلدا مازنی ها
در اکثر نقاط ایران به نو عروس های هر خانواده در شب یلدا هدیه ها و کادوهای مختلفی داده می شود. هدیه نو عروس ها در شب یلدا مازنی ها نیز از این قاعده مستثنی نیست. البته هدیه نو عروس ها در شب یلدا مازنی ها کمی با سایر شهرهای ایران متفاوت است. مازنی ها سینی هایی پر از خوراکی و تنقلات را به همراه هدیه ها و کادوهای چشم روشنی خود به خانواده پدر عروس می فرستند تا آنها در کنار دختر خود این شب زیبا را در کنار یکدیگر سپری کنند. از مهم ترین تفاوت های شب یلدا مازنی ها و گیلانی ها در این است که آنها از ماهی سفید در سینی کادوهای خود استفاده نمی کنند.
شب یلدا در استان گلستان ایران
یکی دیگر از شهرهای شمالی ایران که در آن به شب یلدا اهمیت ویژه ای داده می شود شهر گلستان است. شب یلدا در استان گلستان ایران بهانه ای است که افراد یک خانواده به همراه عزیزان شان در کنار یکدیگر جمع شده و به جشن و پایکوبی می پردازند. هندوانه، انار، خرمالو، کدو و آجیل های خوشمزه در سفره مردم گلستان در شب یلدا پیدا می شود. در شب یلدا در شمال ایران در صورتی که برف باریده باشد اکثر مردم با برف خوراکی خوشمزه ای به نام برف دوشاب درست می کنند که شبیه به فالوده است. مردم گلستان نیز مانند سایر شهرهای شمالی در شب یلدا برای تازه عروس های خانواده خود هدایا و کادوهای ارزشمندی تهیه کرده و برایشان ارسال می کنند.
جمع بندی مراسم شب یلدا در شهرهای شمالی ایران
به واقع می توان گفت که شب یلدا یکی از قدیمی ترین مراسم های مردم ایران به شمار می رود. قدمت مراسم شب یلدا به ۲۵۰۰ سال پیش باز می گردد و از آن زمان ایرانی ها به بهانه شب یلدا در کنار اعضای خانواده و عزیزان شان جمع می شوند. مردم ما با برپایی سفره های رنگین و پر از خوراکی ها و تنقلات خوشمزه شب یلدا را جشن می گیرند. از مهم ترین فرهنگ های شب یلدا برگذاری انواع مراسم فال است. فال حافظ یکی از مرسوم ترین و محبوب ترین روش های فال گیری میان ایرانیان به شمار می آید. همچنین برای تازه عروس های هر خانواده در شب یلدا هدایا و کاوهای زیبایی فرستاده می شود تا چشم روشنی آغاز زندگی مشترک شان باشد.