در جهان شرکت متعددی به عنوان تولید کنندگان هواپیما وجود دارند اما تعداد محدودی از آن ها هستند که بازار این صنعت را در دست خود گرفته اند. از جمله این شرکت ها می توان به بویینگ، ایرباس، ای تی آر و … اشاره کرد. هر کدام از این شرکت ها تعداد نسبتا محدودی از انواع محصولات را تولید می نمایند پس برای اینکه خطوط هوایی بتوانند تمایز هواپیماهای خود را نشان دهند می بایست راهی برای آن پیدا کنند. لیوری هواپیما یا همان رنگ آمیزی بدنه آن راهی است که خطوط هوایی، دولت ها، نیروهای هوایی ارتش و همچنین گاها صاحبان خصوصی برای ایجاد تمایز و یا ایجاد نمادی برای هواپیماهای خود انجام می دهند. با الی گشت همراه شوید تا درباره لیوری هواپیما و هر آنچه به آن مربوط است بیشتر بدانیم.
مطالب مرتبط: هواپیماهای آزمایشی که تاکنون در مورد آن ها نشنیده اید آیا می دانید تفاوت خلبان هواپیمای مسافربری با دیگر هواپیماها چیست؟ بررسی بهترین شرکت های هواپیمایی با فناوری هوشمند
با تکامل هواپیما پس از جنگ جهانی دوم، این وسیله تبدیل به ابزاری برای ارائه هویت شرکت ها و نام تجاری آن ها شده و در بین نمونه هایی برای برجسته ترین مدهای روز قرار گرفت. این موضوع تا آنجایی پیش رفت که محلی برای فعالیت طراحان معروفی همچون ریموند لووی (Raymond Loewy) و آلکساندر جرارد (Alexander Girard) گردید. کلمه و اصطلاح لیوری به لباس های یکنواختی گفته می شد که خدمتکاران خانواده های ثروتمند در اوایل و اواسط قرن بیستم بر تن می کردند. با ظهور کالسکه، قط اهن و کشتی های بخار اصطلاح لیوری به دکوراسیون آن ها راه یافت. از دهه ۱۹۵۰ عناصر رنگ آمیزی هواپیما، وسایل نقلیه، مبلمان فرودگاهی، لباس های مهمانداران و همچنین تبلیغات نیز به صورت یکپارچه شده و در دهه ۱۹۹۰ این موضوع به وبسایت های شرکت های هواپیمایی نیز نفوذ کرد. از دهه ۱۹۵۰ و ۶۰ لیوری هواپیما به صورت یکنواخت در کل ناوگان خطوط هوایی انجام گرفت. از طرف دیگر در زمان هایی طرح های سفارشی نیز بر روی برخی از هواپیماها قرار می گیرند.
نقاشی روی هواپیما در چند لایه با استفاده از پوشش های پایه صورت گرفته که موجب براق شدن بدنه هواپیما و همچنین خشک شدن سریعتر آن می شود. این می تواند عمر رنگ را تا دو برابر افزایش داده و تا ۳۰ درصد سبک تر باشد زیرا رنگ آمیزی هواپیما حدود ۴۵۰ کیلوگرم وزن خواهد داشت. استیکرها نیز برای عناصر چالش بر انگیز مانند عناوین و علامت ها استفاده می شود. جالب است بدانید که برای رنگ آمیزی یک ایرباس ۳۸۰ خطوط هوایی بریتیش ایرویز از ۲۴ نقاش متخصص به مدت دو هفته و ۲۳۰۰ لیتر رنگ استفاده شده است. این میزان رنگ که در حدود ۶۵۰ کیلومگرم وزن داشته است برای پنج لایه رنگ آمیزی مورد استفاده قرار گرفته و سطحی به اندازه ۳۵۰۰ متر مربع را پوشش داده است. خطوط هوایی امارات نیز برای ایرباس ۳۸۰ خود که نیاز به رنگ آمیزی جدید داشته است در طول ۱۵ روز که ۷ روز از آن صرف رنگ آمیزی شد، به کمک ۳۴ نقاش متخصص مساحت ۳۰۷۶ متر مربع را در ۷ لایه پوشش داده اند. میزان رنگ مورد استفاده در این لیوری ۱۱۰۰ کیلوگرم بوده است.
لیوری هواپیما شامل مجموعه ای از عناصر فردی می باشد. عنوان هواپیما معمولا در یک سبک خاص قرار گرفته و توسط طراحان تایپوگرافی و معمولا به عنوان لوگو تعریف می شود. مشخصاتی که معمولا در این بخش در نظر گرفته می شود شامل یک متن تجاری یا قلم سفارشی، اندازه و نوع آن بر اساس کوچک یا بزرگ بودن سایز نوشته ها، نوع قرارگیری حروف در کنار هم، وزن و نسبت آن می شود. اکثر این موارد با توجه به نوع هواپیما متفاوت بوده و هرچه هواپیما بزرگتر باشد علائم نیز بزرگتر خواهد شد. از آنجاییکه نوع طراحی ها معمولا از روی سطح تخت قابل خواندن می باشد پس نیاز است که عناصر بر اساس سطوح منحنی هواپیما اصلاح شوند. هواپیماهای خصوصی نیز از لیوری استفاده کرده اما به نظر می رسد که یکسان باشند. لیوری هواپیما و یکسان سازی آن ها در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ همه گیر شده و تا قبل از آن خطوط هوایی از لیوری های سفارشی برای هر کدام از هواپیماهای ناوگان خود استفاده می کرده اند. به عنوان مثال شرکت هواپیمایی ایرفلوت تا سال ۱۹۷۴ از رنگ آمیزی های متنوع برای هواپیماهای خود استفاده کرده و پس از این سال اقدام به یکنواخت سازی آن کرد.
فلز لخت | Bare metal
تا زمان جنگ جهانی دوم به صورت پیش فرض طراحی بیرون هواپیما بدون هیچگونه رنگ آمیزی انجام می شد. اولین هواپیماهای فلزی که به این شکل تولید شدند بویینگ ۲۴۷ و داگلاس DC2 و DC3 بودند. در آن زمان رنگ بسیار گران بوده و وزن زیادی را به هواپیما اضافه می کرد. از طرف دیگر باعث آسیب های شیمیایی و ترک در پوسته هواپیما می شد بنابراین لیوری هواپیما به صورت بدون نقاشی مقرون به صرفه تر بود. تحقیقی بر روی بتونه کاری ها در بدنه هواپیما در حین فرایند ساخت باعث شد تا طول عمر هواپیماهای مسافربری افزایش یابد.
به دلیل اینکه ساختارهای تمام فلزی تحت تاثیر جوش و فشرده سازی های شدید قرار می گرفته اند بنابراین در طول زمان این ساختارها به کامپوزیت و پلاستیک تغییر شکل پیدا کرد. بسیاری از شرکت های هواپیمایی در طول دوران خود از این لیوری استفاده کرده اند. برخی از آن ها ادعا کردند که فلز خالص به عنوان لیوری هواپیما وزن را کاهش می دهد اما اظهار کردند که هزینه تعمیر و نگهداری آن بسیار بالا می باشد. از جمله خطوط هوایی که از فلز خالص برای مدت طولانی استفاده کرده است می توان به خطوط هوایی آمریکایی (American Airlines) اشاره کرد که در سال ۲۰۱۳ کار لیوری با رنگ را انجام تصویب کرده است.
خط فریب | Cheatline
یکی از اولین انواع لیوری هواپیما خط فریب بوده است. این کلمه از خطای دید نشات گرفته و با هدف ساده کردن تصویر هواپیما بر روی پنجره های آن طراحی شده است. یکی از قدیمی ترین شرکت هایی که از این ساختار استفاده کرده است خطوط هوایی ایالات متحده بوده که در اوایل دهه ۱۹۲۰ آن را به تصویب رساند. خطوط فریب یک نوار افقی تزیینی در کنار بدنه هواپیما بوده که ممکن است دارای یک یا چند خط باشد. این خطوط بر روی پنجره های هواپیما قرار گرفته و گاها به سمت پایین یا بالای آن قرار گرفته است. محبوبیت خطوط فریب از دهه ۱۹۷۰ به بعد کاهش یافته و امروزه به ندرت وجود دارند مگر در لیوری هواپیماهایی که سبک یکپارچه سازی به روش سنتی را دنبال می نمایند.
چوب هاکی | Hockey stick
یکی دیگر از انواع لیوری هواپیما چوب هاکی بوده که به معنی ادامه دادن خطوط فریب با یک زاویه و حرکت آن به سمت بالا می باشد. در میان اولین لیوری های چوب هاکی می توان به خطوط هوایی استرن (Eastern Airlines) در دهه ۱۹۶۰ و همچنین خطوط هوایی آلیتالیا (Alitalia) در دهه ۱۹۷۰ اشاره کرد. طرح چوب هاکی تا اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ مورد استفاده قرار می گرفته است.
تمام رنگ | All-over colour
در سال ۱۹۶۵ خطوط هوایی برانیف (Braniff International Airways) طراح مشهور الکساندر جرارد را استخدام کرده تا هویت سازمانی خود را اصلاح نماید. این طراحی در نهایت منجر به نقاشی تمام بدنه هواپیما در رنگ های مختلف گردید. این هواپیمایی به عنوان بین المللی برانیف و به صورت سفارشی با اول حروف آن در بالای بال های هواپیما طراحی گردید. این فرایند بخشی از یکسری اصلاحات جامع بود که در سالن های اختصاصی فرودگاه و همچنین در مورد کلاه های کارکنان پرواز نیز مورد استفاده قرار گرفت.
در سال ۱۹۶۹ نیز خطوط هوایی کورت (Court Line Aviation) طراح معروف پیتر مرداک را استخدام کرده تا ایده ای برای اصلاح هویت شرکت ارائه نماید. این ایده در نتیجه باعث شد تا هر یک از هواپیماهای ناوگان این شرکت در ۵ رنگ مختلف به همراه یک لیوری چوب هاکی باشد. نام هواپیما به صورت کورت طراحی شده و به صورت مورب نوشته شده بود. زمانی که این خطوط هوایی به شرکت LIAT فروخته شد به راحتی توانستند لیوری هواپیماها را تغییر دهند. در اواخر دهه ۱۹۷۰ پروه هوایی خدمات هوایی بریتیش (British Air Services) نیز از لویری تمام رنگ استفاده کرد. شرکت های بسیار دیگری نیز بوده و هستند که از این لیوری استفاده نموده و این لیوری پر هزینه را برای یکپارچه سازی خود مورد استفاده قرار داده اند.
لیوری در هواپیما به عنوان یک نشان و نماد مورد استفاده قرار می گیرد. از گذشته تا به اکنون نمونه های متفاوتی در دهه های مختلف بر روی هواپیماها مورد استفاده قرار گرفته است. با ما همراه باشید تا در بخش دوم این مطلب انواع لیوری هواپیما را برای شما تشریح نماییم.