قطب منار دهلی نو بلندترین منار آجری دنیا و یکی از بناهای اسلامی شهر دهلی نو هند است. این منار جزو شاهکارهای معماری اسلامی هند بوده و پس از پیروزی مسلمانان در دهلی نو ساخته‌شده است. قطب منار دهلی نو بخشی از یک مجموعه‌ی بسیار بزرگ‌تر است که شامل مسجد، دروازه، آرامگاه و مکان‌های تاریخی می‌شود. با الی گشت همراه باشید تا به سراغ معرفی این سازه‌ی زیبا و باشکوه برویم.
در بخش آشنایی با قطب منار دهلی نو هند ابتدا باید به این نکته اشاره کنیم که این منار باشکوه با تقلید از منار جام در افغانستان ساخته شده است. بنای پنج‌طبقه منار قطب یکی از مهم‌ترین و زیباترین آثار تاریخی دهلی نو بوده و به همراه چندسازه و خرابه‌ی قدیمی، مجموعه قطب را تشکیل می‌دهند. این بنا با سبک معماری اسلامی و با ریزه‌کاری‌هایی منحصربه‌فرد خود، متعلق به ۸۰۰ سال قبل است.
طبق برخی منابع قطب منار در گذشته بخشی از مسجد قوهالاسلام بوده که باگذشت زمان بخش‌های اصلی آن تخریب شده و در حال حاضر تنها مناره‌ای آجری از آن باقی‌مانده است. مسجد قوهالاسلام اولین عبادتگاه مسلمانان در شهر دهلی نو است که در سال ۱۱۹۲ ساخته شده بود. از این مسجد به عنوان قدیمی‌ترین مسجد هند و از قطب منار به عنوان بلندترین برج آجری جهان یاد می‌شود. در گذشته گردشگران اجازه‌ی ورود به داخل منار را داشتند و می‌توانستند از آن بالا بروند اما پس از چند مورد خودکشی از بالای منار، ورود گردشگران به داخل بنا ممنوع شد.
نکته‌ی عجیب درباره قطب منار دهلی نو هند وجود یک ستون فلزی ناشناخته و مرموز در صحن مسجد قوهالاسلام و در نزدیکی منار است. این ستون در قرن چهارم ساخته شده و هنوز هم هیچ زنگ‌زدگی و آسیب‌دیدگی ندارد. جالب است بدانید هنوز علت کهنه نشدن این سازه مشخص نیست.
درباره تاریخچه قطب منار دهلی نو و زمان دقیق ساخت این بنا اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. برخی‌ها زمان اتمام ساخت این بنا را سال ۱۲۳۰ و برخی دیگر ۱۳۱۶ عنوان می‌کنند. اما اکثر مورخان بر این موضوع اتفاق‌نظر دارند که کار ساخت این بنا در آخرین سال قرن دوازدهم(۱۱۹۹ میلادی) و با پیروزی مسلمانان بر هند آغاز شده است.
قطب‌الدین ایبک ساخت قطب منار را به عنوان یک بنای عظیم و سمبلی برای پیروزی مسلمانان شروع کرد و کار ساخت تا قرن‌های بعد هم ادامه یافت. در سال ۱۲۳۰ میلادی، شمس‌الدین التتمش و در سال ۱۳۱۶ میلادی، فیروز شاه بخش‌هایی را به قطب منار اضافه کردند.
در قرن ۱۳ میلادی رعد و برق شدیدی به منار قطب آسیب‌های فراوانی زد اما این بنا توسط اسکندر لودی مرمت و بازسازی شد. قطب منار دهلی نو در سال ۱۹۹۳میلادی در فهرست سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسید و امروزه گردشگران زیادی با هدف بازدید از این بنای تاریخی راهی دهلی نو می‌شوند.
مطالب مرتبط:
معماری قطب منار دهلی نو تلفیقی از معماری اسلامی و هندی است. در ساخت این بنای آجری مرتفع از مصالحی مانند آجر، ماسه، مرمر و سنگ سرخ ساخته شده است و گردشگران در بازدید از آن با یک بنای قرمزرنگ مواجه می‌شوند.
ارتفاع قطب منار ۷۳ متر بوده و قطر پایه آن ۱۴.۳ متر است. این قطر در بالای منار به ۲.۷ متر کاهش پیدا می‌کند. بنابراین اگر از فاصله دورتر به این منار نگاه کنید متوجه می‌شوید طبقات پایین پهن‌تر از طبقات بالا هستند و این بنا با عرض ثابت ساخته نشده است.
قطب منار هند ۵ طبقه‌ی مجزا دارد که هر سطح آن از نمای بیرونی با یک برجستگی کمربند مانند از دیگر بخش‌ها جدا شده است. برجستگی‌ها توسط پتکانه در جای خود محکم شده‌اند. همچنین نمای بیرونی این بنا دارای تزئینات اسلامی و آیه‌هایی از قرآن کریم است که با ظرافت و هنرمندی خاصی ایجاد شده‌اند. در داخل قطب منار ۳۷۹ پله مارپیچی برای رسیدن به طبقه آخر وجود دارد. فاصله رسیدن به طبقه اول ۱۵۶ پله، طبقه دوم ۷۸ پله، طبقه سوم ۶۲ پله و دو طبقه دیگر ۵۰ پله است.
قطب منار تنها جاذبه‌ی تاریخی دهلی نو نیست و در اطراف این بنا هم جاذبه‌های زیادی وجود دارند که گردشگران می‌توانند از آن‌ها بازدید کنند. بناهای نزدیک به قطب منار دهلی نو عبارت‌اند از:
مسجد قوهالاسلام در ضلع شمال شرقی قطب منار قرار دارد. این مسجد اولین عبادتگاه مسلمانان هندی و نخستین مسجد جامع هند است که در بین سال‌های ۱۱۹۳ تا ۱۱۹۷ ساخته شده است. با این که مسجد قوهالاسلام در دوره‌های تاریخی مختلف آسیب‌های فراوانی دیده اما این بنا همچنان یکی از دیدنی‌ترین جاذبه‌های مجموعه قطب منار محسوب می‌شود.
ایرون پیلار یک ستون عجیب فلزی مربوط به قرن چهارم یا پنجم است که در صحن اصلی مسجد قوهالاسلام قرار دارد. نکته‌ی جالب این است که این ستون دچار کهنگی و زنگ‌زدگی نمی‌شود. بر روی این ستون کتیبه‌هایی از دوران امپراتوری پویتا وجود دارد. پوپتا یک امپراتوری هندی بود که در بیهار تشکیل شده و تا قرن پنجم بر کشور هند حکمرانی می‌کرد.
دروازه آلای یکی دیگر از بناهای نزدیک به قطب منار دهلی نو است. کار ساخت این بنا در قرن سیزدهم به دستور علاءالدین خلجی دومین پادشاه دودمان خلجی شروع شد اما پس از مرگ او دیگر تکمیل نشد. دروازه آلای دارای ۲۵ متر ارتفاع است.
مقبره ایلتُتمِش آرامگاه یکی از معروف‌ترین فرماندهان هندی به نام «ایلتتمش» است. این فرد در بین سال‌های ۱۲۱۱ تا ۱۲۳۶ حکمران هند بود. این آرامگاه در غرب مسجد قوهالاسلام و در نزدیکی قطب منار قرار دارد و پیش از مرگ ایلتتمش(در سال ۱۲۳۵) ساخته شده است. آرامگاه یا مقبره ایلتتمش یک بنای مربع‌شکل به مساحت ۹ مترمربع است که در میانه آن یک گنبد(ساخته شده با سنگ مرمر) قرار دارد.
بهترین زمان برای بازدید از قطب منار دهلی نو هند اواسط فصل پاییز، زمستان و فصل بهار است. در پاییز و زمستان آب‌وهوای دهلی بین ۱۲ تا ۱۳ درجه بوده و در ایام بهار هم آب‌وهوا نسبتاً ملایم است. اما با فرارسیدن تابستان، وزش بادهای موسمی شروع می‌شود و گشت‌وگذار را برای گردشگران سخت می‌کند.
برای دسترسی به قطب‌منار دهلی نو گردشگران می‌توانند از مترو، اتوبوس یا تاکسی استفاده کنند. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به این بنا، ایستگاه قطب‌منار و نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس به این بنا، ایستگاه آکاشمیری است. همچنین در نزدیکی قطب‌منار دهلی نو یک فرودگاه به نام ایندیرا گاندی وجود دارد.
آدرس قطب‌منار دهلی نو: Qutub Minar, Mehrauli, Seth Sarai, Mehrauli, New Delhi, Delhi, India
ساعات بازدید از قطب‌منار دهلی نو: از ساعت ۶ صبح تا ۹ شب
در این مقاله قطب‌منار دهلی نو را معرفی کردیم. همان‌طور که گفته شد این بنای تاریخی و باشکوه، بلندترین منار آجری دنیاست و در زمان پیروزی مسلمانان بر حکمرانان هندی، به عنوان اولین مسجد در کشور هند ساخته شده است. قطب‌منار بخشی از یک مجموعه تاریخی بزرگ‌تر است و در زمان بازدید از آن، گردشگران می‌توانند از دیگر بناهای جذاب تاریخی هم بازدید کنند.