با نزدیک‌شدن به ایام نوروز، برگزاری آیین‌های این جشن باستانی حسابی رونق می‌گیرد. چهارشنبه‌سوری یکی از رسم‌های جذاب نوروز است که از دیرباز تا به امروز در قسمت‌های مختلف کشورمان برگزار می‌شود. اما جشن چهارشنبه سوری در کردستان حال و هوای دیگری دارد. در این استان با تاریک شدن هوا، آتش‌های بزرگ و کوچک در هر کوچه و خیابان شعله‌ور می‌شوند و چهره‌ی دیار کهن کردستان را نورانی می‌کنند. مردم کردستان در شب چهارشنبه‌سوری مانند دیگر مناطق کشورمان، از روی آتش می‌پرند و شعر می‌خوانند. در ادامه با جذاب‌ترین رسوم چهارشنبه سوری در کردستان آشنا می‌شویم. با الی گشت همراه باشید.
رفتن کنار چشمه‌ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان یکی از جذاب‌ترین رسم‌های این منطقه است. در برخی از روستاهای کردستان، زنان به همراه کودکان به کنار جوی‌ها و چشمه‌ها می‌روند و به آب نگاه می‌کنند. در گذشته زنان کوزه‌ی سفالی تازه‌ای می‌خریدند و در صبح چهارشنبه سوری به کنار چشمه رفته و آن را پر از آب می‌کردند و سه بار از روی آن می‌پریدند. آن‌ها سپس ناخن‌ها و چند تار مو از سر کودکان قیچی کرده و در آب جاری می‌انداختند. در ادامه زنان چشم‌هایشان را با سرمه آرایش می‌کردند و پس از برگشت به روستا، آب کوزه را بین همسایگانشان تقسیم می‌کردند.
برافروختن آتش، از کهن‌ترین رسوم چهارشنبه سوری در کردستان ایران و حتی بخش‌های از کردستان عراق و ترکیه محسوب می‌شود. آتش یا آگر نوروزی در ایران باستان همواره مورد ستایش قرار گرفته و مظهر یزدان پاک بوده است. سور در گویش کردی به معنی «سرخ و آتشین» یا «جشن‌وسرور» است. به همین علت برگزاری جشن چهارشنبه سرخ یا چهارشنبه سوری بدون روشن‌کردن آتش ممکن نیست.
این مراسم در غروب سه‌شنبه آخر سال، آغاز شده و تا نیمه‌شب ادامه پیدا می‌کند. جالب است بدانید در شهرستان بیجار، دو چهارشنبه‌ی آخر سال و در منطقه‌ی قروه، سه چهارشنبه‌ی آخر سال را جشن می‌گیرند.
در برخی از مناطق کردستان در شب چهارشنبه سوری، تعدادی از مردان اخگر یا پاره‌ای از آتش را از روزنه‌های راهروها و اتاق‌ها به داخل خانه می‌اندازند و معتقدند این کار باعث ایجاد مهر و دوستی و تحکیم بنیان خانواده می‌شود. در گذشته در شهر سنندج جارویی کهنه را در کوزه‌ای لب‌شکسته(از جنس گِل) می‌گذاشتند و آن را آتش می‌زدند و بعد از سوختن جارو، کوزه را در جلوی در خانه می‌شکستند.
دود کردن اسپند در مراسم چهارشنبه سوری در کردستان رواج دارد. در چهارشنبه سوری مردم به صحراها و دشت‌ها رفته و برای دورشدن چشم بد از اعضای خانواده، اسپند دود می‌کنند. در بخش‌هایی از این استان، آتش را در داخل یک کوزه سفالی یا هر ظرف دیگر روشن کرده و مقداری اسپند روی آن می‌ریزند و کوزه را بیرون از خانه قرار می‌دهند. شخصی که این کار انجام می‌دهد نباید به پشت سرش نگاه کند.
برای خرید بلیط قطار به مقصد شهرهای ایران به الی گشت مراجعه کنید
شکستن کوزه، رسم قدیمی مراسم چهارشنبه سوری در کردستان محسوب می‌شود. مردم این استان برای دورکردن چشم بد و دفع بلا، کوزه‌های قدیمی خود را می‌شکنند. آن‌ها معتقدند با این کار انرژی منفی از عزیزانشان دور می‌شود.
قاشق‌زنی در چهارشنبه سوری استان کردستان یکی از رسم‌های قدیمی ایرانی است که از دوران قدیم تابه‌حال در دیگر شهرهای مختلف کشورمان هم اجرا می‌شود. در این رسم دخترها و پسرهای جوان برای ناشناس ماندن پارچه یا چادری بر سر و روی خود می‌کشند و با دردست‌داشتن کاسه‌ای به در خانه‌ی همسایگان و دوستان می‌روند و با قاشق به در خانه‌ها یا به کاسه‌ها می‌کوبند. صاحبخانه با شنیدن صدا، در را به روی آن‌ها بازکرده و کاسه‌های آن را با شکلات، شیرینی، نقل و پول پر می‌کند. در ایران باستان مردم معتقد بودند در روزهای آخر سال، ارواح درگذشتگان به شکل افرادی که رویشان پوشیده شده به میان زندگان باز‌می‌گردند و به آن‌ها سر می‌زنند.
فال‌گوش‌ایستادن در فرهنگ چهارشنبه سوری کردستان رسم جذابی است که توسط دختران جوان اجرا می‌شود. در شب چهارشنبه سوری، دختران جوان نیت کرده و پشت دیواری می‌ایستند و به صحبت‌های رهگذران گوش می‌دهند. آن‌ها با توجه به تفسیر و معنی صحبت‌ها(منفی یا مثبت) پاسخ نیت خود را دریافت می‌کنند.
تخم‌مرغ شکنی در جشن چهارشنبه سوری در کردستان یکی دیگر از مراسم‌های مردم این منطقه است. در شب چهارشنبه سوری مردم پس از رقص و شادی، تخم‌مرغ‌های رنگ شده را می‌شکنند. این رسم به این شکل اجرا می‌شود که یک نفر تخم‌مرغی را(در حالی که سر تخم‌مرغ بیرون از مشت باشد) نگه می‌دارد و شخص دیگری با یک تخم‌مرغ دیگر به آن ضربه می‌زند. با شکستن هر یک از تخم‌مرغ‌ها، شخص بازنده مشخص می‌شود و باید یک تخم‌مرغ به فرد برنده بدهد.
شال اندازی یکی دیگر از رسوم چهارشنبه سوری در کردستان است. در استان‌های کردستان و کرمانشاه مردم از بالای پشت‌بام‌ها، شالی را به درون خانه‌ها آویزان می‌کنند و صاحبخانه شال‌ها را با آجیل و میوه پر می‌کند. سپس افراد روی پشت‌بام، شال‌های پر را به بالا می‌کشند.
از دیگر رسم‌های مردم کردستان در چهارشنبه سوری می‌توان به رفتن به دباغ‌خانه و آوردن آب بدبو به خانه اشاره کرد. البته این رسم امروزه اجرا نمی‌شود. در گذشته زنان شهر سنندج به دباغ‌خانه رفته و کمی از آب بدبوی این محل را به دست‌ها و صورتشان می‌مالیدند. همچنین آن‌ها مقداری از آب بدبو را به خانه برده و در گوشه‌های اتاق‌ها و راهروها می‌پاشیدند. آن‌ها معتقد بودند پلیدی و کثیفی فقط با کثیفی از بین می‌رود.
بیرون بردن عروسک بلاگردان در جشن چهارشنبه‌سوری در کردستان یکی از رسم‌های قدیمی منطقه‌ی بیجار است. مردم این منطقه عروسکی از پارچه‌های رنگی ساخته. آن را به عنوان بلاگردان خانواده در چهارشنبه‌سوری از خانه بیرون می‌برند.
مطالب مرتبط
مراقب باشید! کلاهبرداری‌های رایج در سفرهای خارجی
رقص کردی یا هه‌لپه‌رکی، بخش جدایی‌ناپذیر مراسم چهارشنبه‌سوری در کردستان است. مردم کردستان در این جشن در حالی که دستمال‌هایی معروف به «چویی» را در دست دارند در کنار یکدیگر به شادی و پایکوبی می‌پردازند. آن‌ها با این کار فرارسیدن چهارشنبه‌سوری، نوروز و رستاخیز طبیعت را جشن می‌گیرند.
در این مقاله با رسم‌ورسوم جالب چهارشنبه سوری آشنا شدیم. همان‌طور که گفته شد مردم کردستان، با برافروختن آتش در بام خانه‌ها، کوچه‌ها و خیابان‌ها به استقبال این شب فرخنده می‌روند. همچنین در برخی از مناطق این استان، جمعیت بزرگی دور هم جمع می‌شوند. آتش بزرگی برپا کرده و با آوازهای کردی دست در دست یکدیگر می‌رقصند.
۲ نظرات