عمارت مسعودیه تهران، یکی از بناهای تاریخی به‌جای‌مانده از دوران قاجار است که به عنوان یکی از زیباترین بناها و جاذبه های گردشگری پایتخت شناخته می شود. این بنا نه‌تنها از نظر معماری و طراحی زیبای خود، بلکه از نظر رویدادهای تاریخی که در این عمارت رخ داده‌اند ارزش بسیار زیادی دارد. اگر قصد تهران‌گردی دارید و می‌خواهید که با جاذبه های گردشگری تاریخی پایتخت بیشتر آشنا شوید، ادامه این مطلب از مجله گردشگری الی گشت را به هیچ عنوان از دست ندهید. در ادامه این مطلب قصد داریم تا شما را به یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی تهران و نخستین موزه و کتابخانه ایران، عمارت مسعودیه ببریم.
عمارت مسعودیه تهران، یکی از معروف‌ترین و زیباترین بناهای تاریخی دوران قاجار است. در دوران سلطنت ناصرالدین شاه، فرزند او مسعود میرزا ملقب به ضل السلطان در اصفهان حکومت می‌کرد. مسعود میرزا با عنوان قاتل بناهای تاریخی شناخته می‌شد، چرا که بسیاری از بناها به دست و به فرمان او تخریب شده بودند. اما بااین‌حال وی دستور داده بود تا خانه خود را در تهران، باشکوه تمام و ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی بسازند. همین‌طور شد که در سال ۱۲۹۵، بنایی که امروزه به عنوان یکی از زیباترین بناهای تاریخی تهران شناخته می شود، به دست استاد شعبان معمارباشی و برای مسعود میرزا فرزند ناصرالدین شاه ساخته شد.
مسعود میرزا یا ضل السلطان، حق حکومت را ازدست‌داده بود و برادر وی مظفرالدین‌شاه به حکومت رسیده بود. همین موضوع باعث شده بود تا دلخوری‌ها و عقده‌های زیادی برای مسعود میرزا به وجود بیاید. او از هیچ فرصتی برای پایین کشیدن و خراب‌کردن سلطنت برادر خود دریغ نمی‌کرد. عمارت مسعودیه هم به دلیل کینه‌های مسعود میرزا، رویدادها و حوادث بسیار زیادی را پشت سر گذاشته بود.
در زمان انقلاب مشروطه‌خواهان در دوران قاجار، مسعود میرزا که فرصت را برای مخالفت با برادر خود و فرزند وی مناسب دیده بود، خانه خود یا همان عمارت مسعودیه را به پایگاهی برای مشروطه‌خواهان تبدیل کرد. بسیاری از مشروطه‌خواهان در آن زمان در این عمارت پناه می‌گرفتند یا جلسات خود را در آن جا برگزار می‌کردند. در سال ۱۲۸۷ در نزدیکی عمارت مسعودیه، کالسکه محمدعلی شاه قاجار به‌وسیله یک بمب دستی منفجر شد. همین موضوع به او یک بهانه داد تا مجلس را به توپ ببندد. این خانه بارها به دلیل فعالیت‌های سیاسی و مخالفت با مظفرالدین‌شاه و محمدعلی شاه مورد حمله قرار گرفته بود. اما نهایتاً پس از واقعه بهارستان، یکی از عمارت‌هایی که به دستور شاه تیرباران شد، عمارت مسعودیه بود.
مسعود میرزا به دلیل ویرانگری‌هایی که انجام می‌داد و کینه‌هایی که داشت، رفته‌رفته محبوبیت خود را در بین مردم از دست داد و کمی پیش از پایان سلطنت قاجار و به تخت نشستن پهلوی، از دنیا رفت. مسعود میرزا پیش‌ازاین که از دنیا برود، عمارت مسعودیه را به همدم السطنه، دختر صدراعظم آن زمان فروخت و عمارت مسعودیه به او رسید. اما در سال ۱۲۹۹، رضاشاه پهلوی این عمارت را از همدم السطنه خریداری و آن را به وزارت فرهنگ و معارف که در آن زمان ترکیب وزارت میراث‌فرهنگی و آموزش‌وپرورش بود وقف کرد. وزارت معارف در سال ۱۳۰۴ اولین کتابخانه ملی ایران را در این عمارت تأسیس کرد. کتابخانه عمارت مسعودیه اولین کتابخانه رسمی کشور بود و پایه‌های پیشرفت را برای ساخت کتابخانه ملی ایران بنا کرد.
دیگر دستاوردی که در عمارت مسعودیه به ثبت رسید، تأسیس اولین موزه ایران در بنای این ساختمان بود. مجموعه‌ای از آثار باستانی کشف شده از مناطق مختلف کشور گردآوری شده و به این عمارت منتقل شدند. با وجود این که این آثار بعد از مدتی به موزه ملی ایران منتقل شدند، اما باز هم نقش عمارت مسعودیه در توسعه و ساخت موزه‌های ملی در ایران غیرقابل‌انکار است.
در سال ۱۳۴۲، عمارت مسعودیه از یک مکان فرهنگی به یک مکان آموزشی تبدیل شد و تا مدتی از این عمارت به عنوان دانشکده افسری استفاده می‌شد. تا آن زمان اداره آموزش‌وپرورش و وزارت فرهنگ و معارف یکی بودند، اما در سال ۱۳۴۵ این دو وزارت از هم جدا شدند و عمارت مسعودیه محل راه‌اندازی اولین وزارت آموزش‌وپرورش کشور شد. در سال ۱۳۷۶ وزارت آموزش‌وپرورش عمارت مسعودیه را به سازمان میراث‌فرهنگی واگذار کرد و به طور رسمی دیگر از این عمارت برای کارهای آموزشی استفاده نشد. امروزه عمارت مسعودیه تبدیل به یک مکان گردشگری شده و درب‌های آن به روی بازدیدکنندگان باز است.
معماری عمارت مسعودیه به‌طورکلی ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی با یکدیگر است. در وسط حیاط عمارت می‌توان مانند بسیاری از خانه‌های تاریخی و قدیمی ایرانی، یک حوض بزرگ مشاهده کرد که اطراف آن گلدان‌های زیبای شمعدانی گذاشته شده است. در معماری اصلی ساختمان درها، پنجره‌ها و کاشی‌کاری‌ها به سبک ایرانی و با معماری زیبای سنتی ساخته شده اند. اما برای ساخت ستون‌ها و تزیین آن‌ها، از معماری و عناصر اروپایی استفاده شده است. در عمارت مسعودیه تهران یک راه سنگ‌فرش‌شده از حوض تا دروازه اصلی کاخ وجود داشته که در گذشته برای مسیر کالسکه‌رو از آن استفاده می‌شد. امروزه این درب تبدیل به درب اصلی عمارت برای ورود و خروج بازدیدکنندگان شده است.
در حال حاضر تنها بازدید از بخش بیرونی عمارت مسعودیه امکان‌پذیر است و بخش اندرونی عمارت به طور کل ویران شده است. بااین‌حال این عمارت به‌قدری بزرگ است که خود بخش بیرونی شامل بخش‌های مختلفی از جمله عمارت دیوان‌خانه، عمارت سفره‌خانه، حیاط سید جوادی، عمارت سید جوادی، حیاط مشیری، عمارت مشیرالدوله، عمارت حیاط‌خلوت، عمارت سر در پیاده‌رو و عمارت سر در کالسکه‌رو می‌شوند. در ادامه درباره هرکدام از قسمت‌های قابل بازدید عمارت مسعودیه توضیحات بیشتری ارائه شده است.
عمارت و حیاط سید جوادی به نام شخصیتی دانا به نام سید جوادی ساخته شده است. سید جوادی بر گردن مسعود میرزا حق زیادی داشت و او را از مرگ حتمی نجات داده بود. مسعود میرزا هم به عنوان سپاس و قدردانی، بخش بزرگی از عمارت خود را برای سید جوادی ساخته بود که به عنوان اتاق وزیران هم شناخته می‌شد.
بخش‌های مهم دیگر در عمارت مسعودی شامل دیوان‌خانه و سفره‌خانه می‌شوند. دیوان‌خانه یک سالن آینه‌کاری شده و بسیار زیباست که مسعود میرزا برای پذیرایی مهمانان خود از آن استفاده می‌کرد. درصورتی‌که این مهمانی‌ها تبدیل به جشن‌های بزرگ و مهمانی‌های مهم می‌شدند، مسعود میرزا از عمارت سفره‌خانه برای پذیرایی از مهمانان خود استفاده می‌کرد.
عمارت سردر یکی از مهم‌ترین بخش‌های عمارت مسعودیه بود که در زمان مسعود میرزا، از آن برای برگزاری جلسات مهم بین دولتمردان و انجام بحث‌های مهم دولتی استفاده می‌شد. این بخش از عمارت قدیمی‌ترین بخش آن بود و چندین بار بازسازی شده است.
حوض‌خانه و حیاط‌خلوت عمارت مسعودیه هم از جمله بخش‌های بسیار زیبای این عمارت هستند. در حوض‌خانه می‌توانید طاق‌های آجری و پنجره‌های زیبا با شیشه‌های رنگی به سبک ایران قدیم را مشاهده کنید. در حیاط‌خلوت هم یک حوض آب با کلی گل‌ها و گیاهان زیبا وجود داشته و آرامش خاصی به بازدیدکنندگان می‌دهد. به یاد داشته باشید که بسیاری از بخش‌های عمارت مسعودیه یا خراب شده یا در دست بازسازی است. بنابراین ورود به‌تمامی قسمت‌های آن آزاد نبوده و درصورتی‌که بی‌اجازه وارد این بخش‌ها شوید، می‌توانید مسبب واردشدن آسیب بزرگی به این عمارت زیبا شوید.
مطالب مرتبط:
عمارت مسعودیه تهران در بهارستان ساخته شده است و دسترسی به آن با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی بسیار راحت‌تر از وسایل حمل و نقل شخصی است. می‌توانید با استفاده از مترو و اتوبوس، بدون معطلی و گرفتار شدن در ترافیک، به این عمارت دسترسی داشته باشید. برای بازدید از عمارت مسعودیه با استفاده از مترو، باید سوار خط ۲ شده و در ایستگاه ملت پیاده شوید. از ایستگاه ملت به سمت خیابان اکباتان که کمی پیاده‌روی کنید، سردر عمارت مسعودیه برای شما نمایان خواهد شد.
یک روش دیگر برای دسترسی به عمارت مسعودیه، استفاده از خطوط اتوبوس بی‌آرتی پایانه جنوب – تجریش است. برای این که با اتوبوس‌های بی‌آرتی به این عمارت برسید، باید درد ایستگاه جمهوری پیاده شده و سپس با استفاده از اتوبوس‌های بهارستان به این عمارت بروید. با اتوبوس هم باید در ایستگاه ملت پیاده شده و پس از کمی پیاده‌روی به عمارت مسعودیه تهران برسید.
آدرس: تهران، بهارستان، میدان بهارستان، خیابان اکباتان
تهران در تمامی فصل‌های سال آب‌وهوای متعادلی داشته و می‌توانید از جاذبه های گردشگری آن دیدن کنید. باغ عمارت مسعودیه هم در تمامی طول سال زیبایی‌های خاص خود را دارد. بنابراین در هر فصلی که فرصت دارید تا از پایتخت دیدن کنید، پیشنهاد می‌کنیم که بازدید از عمارت مسعودیه را هم فراموش نکنید. درصورتی‌که در مناسبت‌های خاص مانند اعیاد یا جشن‌های ایرانی دیگر به تهران بروید، در این عمارت شاهد نورپردازی و مراسم‌های مختلف هم خواهید بود.
ساعات کاری عمارت مسعودیه: شنبه تا پنجشنبه از ساعت ۰۸:۰۰ صبح الی ۱۴:۰۰ ظهر، پنجشنبه و جمعه از ۰۸:۰۰ صبح تا ۱۶:۰۰ بعدازظهر
برای بازدید از عمارت مسعودیه تهران باید بلیط تهیه کنید. هزینه بلیط بازدید از این بنای تاریخی تهران برای ایرانیان ۴۰۰۰ تومان و برای توریست‌های خارجی ۵۰۰۰۰ تومان است.
در عمارت مسعودیه امکانات گردشگری بسیاری از جمله تماشاخانه و کافه‌رستوران مسعودیه وجود دارد. تماشاخانه مسعودیه یکی از بهترین سالن‌های تئاتر تهران است که ۲۰۰ نفر جمعیت را در خود جای‌داده و بسیاری از نمایش‌های بزرگ و معروف ایران در این سالن اجرا شده‌اند. پس از گردش در عمارت، بازدید از بخش‌های مختلف یا تماشای نمایش در سالن تئاتر مسعودیه، می‌توانید به کافه‌رستوران عمارت مسعودیه بروید. در این کافه‌رستوران فضا کاملاً به سبک قاجاری چیده شده و با غذاهای سنتی ایرانی از شما پذیرایی خواهد شد. در عمارت مسعودیه سرویس بهداشتی و بوفه برای خرید خوراکی هم وجود دارد، اما متأسفانه در حال حاضر پارکینگ اختصاصی برای این عمارت در نظر گرفته نشده است. بنابراین توصیه ما این است که با وسایل حمل و نقل عمومی یا تورهای تهران‌گردی از این بنا بازدید کنید.
در این مطلب سری به یکی از عمارت‌های زیبا و تاریخی تهران، عمارت مسعودیه زدیم. این عمارت متعلق به مسعود میرزا، فرزند ارشد ناصرالدین شاه بود که در طول تاریخ حوادث و رویدادهای بسیاری را پشت سر گذاشت. عمارت مسعودیه پناهگاهی برای مشروطه‌خواهان دوره قاجار بود، توسط محمدعلی شاه تیرباران شد و در دوره سلطنت پهلوی به عنوان اولین کتابخانه ملی، اولین موزه ملی و همچنین اولین بنای ساختمان آموزش‌وپرورش از آن استفاده شد. اگر دوست دارید که بیشتر با جاذبه های گردشگری تهران آشنا شوید و در تورهای تهران‌گردی ثبت‌نام کنید، سایر مطالب الی گشت را به هیچ عنوان از دست ندهید. از همراهی شما تا پایان یک مطلب دیگر سپاس گزاریم.
عمارت مسعودیه در بهارستان تهران و در خیابان اکباتان واقع شده است.
اولین کتابخانه ملی ایران در زمان سلطنت پهلوی و در عمارت مسعودیه تهران ساخته شد.
هزینه بازدید از عمارت مسعودیه برای ایرانیان ۴۰۰۰ تومان و برای توریست‌های خارجی ۵۰۰۰۰ تومان است.
برای دسترسی به عمارت مسعودیه تهران با وسایل حمل و نقل عمومی می‌توان از خط ۲ مترو و پایانه جنوب – تجریش بی‌آرتی استفاده کرد.
۱ نظرات