در کنار جاذبه های طبیعی زیبا یکی از بهترین مقاصد گردشگری در ایران شهر بیجار می باشد؛ به همین دلیل در این مقاله قصد داریم شما را با دیدنی های بیجار که به شهر قلعه ها و تپه های باستانی شهرت دارد آشنا نماییم.
در نقاط مختلف ایران زمین، شهرها و منطقه هایی وجود دارند که به واسطه جاذبه های تاریخی و طبیعی خود می‌توانند به یکی از قطب های گردشگری در منطقه خود تبدیل شوند؛ یکی از این مناطق، منطقه کردستان در ایران بوده که تاریخ باستانی و غنی دارد.
شهر بیجار یکی از شهرهای قدیمی و باستانی در ایران در منطقه کردستان است که تاریخ پر فراز و نشیبی را تجربه کرده؛ این شهر که زادگاه افراد سرشناسی در طول تاریخ ایران بوده آداب و رسوم محلی متعددی دارد که مردم این شهر همچنان به آن ها پایبند هستند.
یکی دیگر از دلایل شهرت شهر بیجار، به غیر از قلعه ها و تپه های باستانی، فرش آن است زیرا این شهر به عنوان یکی از اولین ها در صنعت فرش ایران به شمار می آید؛ تپه ها و قلعه های باستانی تنها بخشی از ۶۰ اثر باستانی به ثبت رسیده در این شهر هستند که برخی از آن ها در اثر مرور زمان از بین رفته اند.
این شهر کوهستانی که در شرق استان کردستان واقع شده، آب و هوای سرد و خشک دارد که آن را به یکی از مهم ترین زیستگاه های طبیعی منطقه کردستان تبدیل کرده است؛ این شهر که در امتداد سلسله جبال زاگرس در غرب ایران واقع شده بیش از ۱۹۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد که از جمله شهرهای مرتفع در ایران به شمار می آید.
در بسیاری از اسناد تاریخی از نام های بیدجار، گروس و سهرورد به عنوان نام های قدیمی و باستانی این شهر یاد شده است. قدمت تاریخی شهر بیجار همچنان به صورت دقیق مشخص نشده و مورخان بر اساس آثار باستانی که در این شهر به یادگار مانده است قدمت آن را به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح نسبت داده‌اند؛ موقعیت جغرافیایی شهر بیجار به شکلی است که ارتباط این شهر با مناطق اطراف از طریق ۳ دره انجام می شود.
در ادامه مقاله با برخی از آثار تاریخی و دیدنی های بیجار آشنا می شویم
در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال غرب شهر بیجار منطقه ای با پوشش گیاهی متنوع وجود دارد که رودخانه ها و چشمه های متعددی در آن جاری است و به نام منطقه حفاظت شده بیجار شناخته می شود؛ قزل اوزن یکی از پرآب ترین رودخانه های استان کردستان به شمار می آید که به همراه رودخانه قمچقا در این منطقه حفاظت شده در جریان هستند.
چشمه حاج زاغه سی، کله شیر، سید شهاب و قره بلاغ از چشمه های مهم و پر آب در این منطقه هستند که بخش عظیمی از آب این منطقه برای ادامه حیات در فصل تابستان و پاییز را فراهم می کنند؛ ۳۰ گونه پستاندار، ۱۴۰ گونه پرنده و ۲۰ گونه خزنده از گونه های جانوری شناخته شده در این منطقه حفاظت شده هستند.
در روستایی به نام قمچقای قلعه ای باستانی و قدیمی وجود دارد که قدمت آن مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح است؛ این قلعه تاریخی از دیدنی های بیجار که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده میزبان یکی از قدیمی ترین کتیبه ها در ایران است که بر اساس یافته‌های باستان شناسی با نقش هیروگلیف و به خط هیراتیک است.
دیواره های این قلعه باستانی در حدود ۲۰۰ متر ارتفاع دارند و گذرگاه باریکی که فقط یک نفر قادر است به سختی از آن عبور کند، تنها راه ارتباطی این قلعه با دنیای خارج به حساب می‌آید؛ این قلعه تاریخی که در حدود ۵ هزار مترمربع مساحت دارد از مخازن آب متعددی برخوردار است که نشان دهنده استفاده اقوام گوناگون از این قلعه در طول تاریخ آن است.
با توجه به اینکه این قلعه از لحاظ موقعیت جغرافیایی به یک دره عمیق با پرتگاه های بلند و مخوف مشرف است، نیاز به استحکامات دفاعی نداشته و به همین دلیل چنین استحکاماتی در آن دیده نمی شود.
اشقون بابا نام برج آجری از دیدنی های بیجار است که تاریخ ساخت و بنای آن به قرن ۶ هجری قمری باز می گردد؛ این برج تاریخی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است در حال حاضر تنها دیوارهای آجری آن به یادگار مانده و بخش های زیادی از بنای آن در مرور زمان تخریب شده است.
برخی مورخان قدمت این برج تاریخی را به دوران سلجوقی نسبت می دهند و برخی نیز قدمت آن را به دوران ایلخانی مربوط می دانند؛ عده ای از مورخان هم با توجه به آثار مرمت برج در دوره صفویه، زمان ساخت آن را به دوران حکومت صفویه نسبت می دهند.
این برج تاریخی در سال ۱۳۲۲ توسط شخصی به نام علی اشرف مورد تعمیر قرار گرفته است که گواه آن کتبیه گچی است که با دست بر سر در آن نوشته شده است؛ این برج که به گفته اهالی محلی به نام برج باباشاه معروف بوده بر اساس پلان دایره شکل ساخته شده که بر اساس گفته باستان شناسان فرم ساخت و مصالح استفاده شده نشان از بنای آن در قرن پنج یا شش هجری دارد.
روستای ینگی در شهر بیجار میزبان بقایای به جامانده از قلعه ای تاریخی مربوط به دوران صفویان است که ینگی ارخ نام دارد؛ بر اساس بقایای به جا مانده از این برج، در ساخت آن از سنگ لاشه تراش خورده و ملات ساروج نیم پخت استفاده شده است.
بر اساس شواهد کاربری این برج به عنوان یک اقامتگاه بین راهی توسط رهگذران و مسافران از این منطقه مورد استفاده قرار می گرفته است. این برج نیز دارای یک پلان دایره ای شکل با قطر حدود ۶ متر است که یک گنبد تیز بر روی آن سوار بوده که متاسفانه امروزه اثری از آن به جای نمانده است.
در شمال غرب شهر بیجار در فاصله ۷۵ کیلومتری، بقایای برج سنگی با پلان دایره ای به نام اوچ گنبدخان وجود دارد که در حدود ۶ متر ارتفاع دارد و قدمت آن به دوران صفویه باز می گردد؛ کاربری این برج نیز مانند برج ینگی ارخ، احتمالا به عنوان اقامتگاه بین راهی بوده است.
در روستای صلوات آباد بر روی طولانی ترین و پرآب ترین رودخانه منطقه، به نام قزل اوزن، یک پل با ۸ دهانه مربوط به دوران صفویان به یادگار مانده که دهانه های این پل تاریخی که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است؛ لازم به ذکر است به صورتی طراحی شده اند که از سمت شمال به جنوب از بزرگی آن ها کم می شود.
یکی دیگر از پل های تاریخی شهر بیجار که عنوان مرتفع ترین پل استان کردستان را به خود اختصاص داده، بر روی رودخانه قزل اوزن ساخته شده؛ پل قجور در مسیر کاروان روی در جاده زنجان به بیجار احداث شده و مورد استفاده قرار می گرفته است.
این پل تاریخی که قدمت آن به دوران حکومت ایلخانیان در ایران باز می گردد در روستای گل قشلاق از توابع شهر بیجار به یادگار مانده است.
از دیدنی های بیجار که از دوران پس از اسلام در این شهر به یادگار مانده؛ تپه قلعه یا چنگیز قلعه نام دارد که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است؛ بر اساس روایات تاریخی پس از حمله مغول به بیجار، چنگیز در ۱۰ کیلومتری این شهر و در بالای کوه قلعه‌ای برای اقامت خود ساخت؛ به همین دلیل به این مکان تاریخی چنگیز قلعه گفته می شود.
بیجار میزبان یک تپه تاریخی است که قدمت آن به هزاره دوم قبل از میلاد مسیح نسبت داده شده و در روستای دارغیاث قرار دارد؛ به این دلیل به این تپه چغا گفته می شود که دور آن توسط زمین های هموار احاطه شده است.
تپه قبا سرخ در شهر بیجار میزبان یادگاری از دوران ساسانیان در ایران است که تپه باستانی قباسرخ نام داشته و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این تپه تاریخی نیز یادگاری از دوران ساسانیان است که در روستای گرگین در شهر بیجار قرار دارد و مانند سایر تپه های باستانی این منطقه در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
روستای گروس میزبان یکی دیگر از دیدنی های بیجار است که بنای مذهبی و تاریخی مربوط به دوران قاجاریه در ایران است.
مسجد خسرو آباد گروس که توسط خسروخان اردلان با پلان شبستانی بنا شده؛ این مسجد شش ستون مدور با قطور آجری و سقف دارای پانزده گنبد است که از ویژگی های آن به شمار می‌آید؛ این مسجد زیبا که به ثبت ملی رسیده آجرکاری های متنوعی دارد و جزء مساجد تک ایوانی در ایران به شمار می آید.
بازار سنتی که از دیدنی های بیجار به شمار می آید متعلق به دوران صفوی است که متأسفانه در اثر حمله کریم خان زند به این شهر و بعدها در اثر حملات جنگ جهانی اول آسیب های جدی به بنای آن وارد شد.
این بازار سنتی که در بافت قدیمی شهر بیجار قرار دارد امروزه مورد بازسازی قرار گرفته و تیمچه حاج شهباز و سرای امیر تومان از قسمت های اصلی این بازار تاریخی هستند.
در مرکز شهر بیجار قلعه تاریخی و باستانی وجود دارد که قدمت آن به دوران هزاره دوم قبل از میلاد مسیح نسبت داده شده است و قرارگیری آن در مرکز شهر، سند و گواهی بر قدمت باستانی این شهر خواهد بود.
در روستای حسن آباد در شهر بیجار قلعه تاریخی وجود دارد که قدمت آن اواخر حکومت قاجار و اوایل حکومت پهلوی در ایران باز می گردد.
حمام تاریخی یاسوکند از دیدنی های بیجار است که از لحاظ معماری اهمیت فراوانی دارد؛ معماری این بنا به شکلی طراحی شده که دارای مدخل ورودی، هشتی، حمام سرد و گرم، توان، خزینه، اتاق تقسیم آب و غیره است. قدمت این حمام تاریخی به دوران ایلخانی مربوط می شود و جزو آثار ملی ایران به شمار می آید.
در جنوب شهر بیجار، عمارت و باغی به نام چهارباغ گروس قرار دارد که قدمت آن به دوران صفویه مربوط می شود، این باغ دارای کوشک دو طبقه تزئین شده با آب نماها و مجسمه های مرمری است.
این باغ زیبا که با درختان صنوبر احاطه شده است در زمان لطفعلی خان که در آن زمان حاکم شهر بوده بنا شده اما متأسفانه بناهای این باغ زیبا تخریب شده و اثری از آن‌ها وجود ندارد.
یکی از خاص ترین پیست های اسکی در ایران در دامنه کوه نسار در شهر بیجار قرار گرفته است که در حدود ۱۱۲ هکتار وسعت دارد و با توجه به اینکه مشرف به شهر است از جمله پیست‌های اسکی در ایران به شمار می آید که دسترسی آسانی دارد.