پارک ملی توموکوماکو واقع در مرز بین برزیل، سورینام و گویان فرانسه، یکی از جاذبه‌های بی‌نظیر جهان است. این پارک با مساحتی بزرگ‌تر از کشور بلژیک، به عنوان بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان شناخته می‌شود. این منطقه، به‌گونه‌ای بکر و خلوت است که هنوز برخی گوشه‌های آن کشف نشده‌اند و در آن می‌توان به‌راحتی با جگوارها، لاک‌پشت‌ها، عقاب‌ها و سایر جانوران وحشی روبرو شد.
پارک ملی توموکوماکو به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌شود. بخش شرقی که نزدیک‌تر به سورینام قرار دارد، دارای آب‌وهوای گرم‌تر و پر از حشرات و پشه‌ها است. این منطقه دارای پایگاه نظامی است که برای حفاظت از طبیعت و جانوران وحشی در آنجا ایجاد شده است. اما بخش غربی پارک، با آب‌وهوای خنک‌تر و عدم وجود حشرات و پشه‌ها، برای علاقه‌مندان به طبیعت بکر، آرامش مطلوب‌تری را فراهم می‌کند. برای آشنایی بیشتر با این پارک فوق‌العاده در قلب جنگل‌های آمازون، در این راهنما از مجله گردشگری الی گشت با ما همراه باشید.
برای رزرو تور ترکیبی برزیل، آمازون در تعطیلات نوروز به الی گشت مراجعه کنید
تاریخچه احداث پارک ملی توموکوماکو
توموکوماکو در تاریخ ۲۳ آگوست ۲۰۰۲ توسط دولت برزیل به عنوان یک پارک ملی اعلام شد، پس از همکاری با سازمان WWF. این منطقه جزء مسیر زیست تنوع آمازون قرار گرفت. واحد حفاظتی توسط برنامه مناطق محافظت شده ناحیه آمازون پشتیبانی می‌شود که طرح مدیریت آن در تاریخ ۱۰ مارس ۲۰۱۰ منتشر شد.
جغرافیای پارک توموکوماکو
پارک ملی توموکوماکو حدود ۳۸٬۸۰۰ کیلومترمربع مساحت دارد که آن را به بزرگ‌ترین پارک ملی جنگلی استوایی جهان و بزرگ‌تر از بلژیک تبدیل می‌کند. این مساحت وقتی که پارک آمازون گویانایی هم مرز را که یک پارک ملی در گویان فرانسه است را هم در نظر بگیریم، حتی تا ۵۹٬۰۰۰ کیلومترمربع افزایش می‌یابد. البته این ترکیب مناطق محافظت شده همچنان کوچک‌تر از سه پارک ملی در مرز بین برزیل و ونزوئلا است، جایی که پارک‌های ملی پاریما-تاپیراپکو، سرانیا دلا نبلینا و پیکو دا نبلینا با هم مساحتی بیش از ۷۳٬۰۰۰ کیلومترمربع را تشکیل می‌دهند.
اما اگر کوهستان‌های توموکوماکو مرز در برزیل و پارک آمازونی گویانا فرانسه با مناطق محافظت شده بزرگ مجاور در شمال پارا برزیل، مانند ایستگاه اکولوژیکی گران-پارا، محل حفاظتی بیولوژیکی مایکورو و بسیاری مناطق دیگر را در نظر بگیریم، باز هم لقب بزرگ‌ترین منطقه محافظت شده به پارک ملی توموکوماکو و مناطق اطرافش خواهد رسید.
درهرصورت این منطقه، یکی از بزرگ‌ترین مناطق اکولوژیکی محافظت شده در جنگل‌های بارانی استوایی در جهان است. این منطقه عاری از سکونت انسان است و ارزش اکولوژیکی بالایی دارد. بیشتر گونه‌های حیوانی آن، به‌ویژه ماهیان و پرندگان آبزی، در هیچ جای دیگری در جهان یافت نمی‌شوند. این منطقه زیستگاهی برای پلنگ‌ها، میمون‌ها، لاک‌پشت‌های آبی و عقاب‌های هارپی است. مرتفع‌ترین نقطه این پارک، در ایالت برزیلی آماپا قرار دارد و ارتفاع آن به ۷۰۱ متر می‌رسد.
آب‌وهوای توموکوماکو
آب‌وهوا در منطقه پارک ملی توموکوماکو گرمسیری مونسونی است که در مناطق شمالی برزیل و جنگل آمازون رایج است. میانگین دمای آن ۲۵ درجه سلسیوس و میزان بارش‌های آن بین ۲۰۰۰ تا ۳۲۵۰ میلی‌متر در سال متغیر است.
برای رزرو تور ترکیبی برزیل، آمازون در تعطیلات نوروز به الی گشت مراجعه کنید
جنگل‌های بارانی آمازون
جنگل بارانی آمازون که پارک ملی توموکوماکو در آن قرار دارد، یکی از معروف‌ترین مناطق بکر جهان است. از مجموع ۷۰۰۰۰۰ کیلومترمربع حوضهٔ رود آمازون، ۵۵۰۰۰۰۰ کیلومترمربع از آن با جنگل بارانی آمازون پوشیده شده است.
بیشترین بخش این جنگل در کشور برزیل قرار دارد و حدود ۶۰٪ از کل جنگل بارانی آمازون را تشکیل می‌دهد. پرو با حدود ۱۳٪ نیز دومین بخش بزرگ این جنگل را به خود اختصاص داده است. جنگل بارانی آمازون میزبان یک غنای حیات وحش بی‌نظیر است و منطقه‌ای بسیار متنوع از نظر تنوع زیستی به شمار می‌رود. این منطقه همچنین تأثیر بزرگی بر تنظیم آب‌وهوا و حفظ تعادل اکوسیستم‌های جهانی دارد.
متأسفانه، جنگل بارانی آمازون تحت‌فشارهای زیادی قرار دارد. قطع درختان برای ایجاد زمین‌های کشاورزی، استخراج غیرقانونی چوب و تغییرات اقلیمی از جمله عواملی هستند که به تخریب این محیط طبیعی منحصر به فرد کمک می‌کنند. حفظ و مراقبت از جنگل بارانی آمازون بسیار اهمیت دارد تا از ازدیاد تخریب جنگل جلوگیری شده و طبیعت و زیستگاه حیات وحش در این منطقه حفظ شود.
رودخانه اویاپوک
رودخانه اویاپوک که در پارک ملی توموکوماکو جریان دارد، رودی است که مرز بین گویان فرانسه و ایالت آماپا در برزیل را تشکیل می‌دهد. این رود از کوهستان‌های توموک-هوماک سرچشمه گرفته و به طول ۵۰۰ کیلومتر به سمت شمال شرق جریان دارد و در نزدیکی کیپ اورنج به اقیانوس اطلس می‌ریزد. منطقه‌ای که این رود در آن جریان دارد، جمعیت کمی دارد و اکثراً توسط جنگل بارانی استوایی پوشیده شده است. در نزدیکی دهانه رود، بنادر سنت ژورژ، گویان فرانسه و اویاپوک و پونتا دوس ایندیوس، برزیل واقع شده‌اند.
رودخانه جاری
رود جاری یکی دیگر از رودهای پارک ملی توموکوماکو، یک رودخانه در شمال برزیل است که از جنوب کوهستان‌های توموک-هوماک سرچشمه می‌گیرد و در جهت جنوب شرقی به طول حدود ۵۶۰ کیلومتر به رود آمازون در بوکا دو جاری، در مقابل جزیره گرانده ده گوروپا می‌پیوندد.
جاری مرز بین ایالت‌های پارا و آماپا است و مسیر پایین‌تر آن قابلیت تجارت از طریق آب را دارد. کارآفرین آمریکایی، دانیل لودویگ، در اواخر دهه ۱۹۶۰ به توسعه گسترده رود جاری پرداخت تا از قابلیت آن برای تولید چوب را بهره‌برداری کند. به عنوان بخشی از پروژه توسعه، در اواخر دهه ۱۹۷۰ ژاپنی‌ها یک کارخانه شناور سلولز را در رود جاری احداث کردند. پس از بروز مشکلات مالی در اوایل دهه ۱۹۸۰، سرمایه‌گذاران برزیلی با حمایت دولت پروژه را به خودشان اختصاص دادند.
ایالت آماپا
آماپا که پارک ملی توموکوماکو در محدوده آن واقع شده، یک ایالت در شمال برزیل است. این ایالت از شمال به بخش کوچکی از سورینام و گویان فرانسه، از شمال شرق به اقیانوس اطلس، از جنوب و غرب به ایالت پارا برزیل و از جنوب شرق به رود آمازون محدود می‌شود. آماپا قبلاً یک بخش از ایالت پارا بود، اما در سال ۱۹۴۳ به عنوان یک قلمرو جداگانه تأسیس شد و در سال ۱۹۹۰ به عنوان یک ایالت با پایتخت ماکاپا شناخته شد. بیشتر این ایالت دارای جنگل‌های بارانی است و در نواحی ساحلی بخش‌هایی از ساوانا وجود دارد.
زندگی در آماپا برزیل
محصولات اصلی آماپا شامل چوب‌های مورداستفاده در صنایع کابینت‌سازی و کاغذسازی (ماهوگانی، سرو، صنوبر، اوکالیپتوس و رزوود)، سویا، گیاهان دارویی، پوست حیوانات وحشی، لاتکس، گردوی برزیلی، ماهی و خرچنگ و است. طلا در رودخانه‌ها و جریان‌های آبی یافت می‌شود. آماپا همچنین دارای معادن منگنز و سنگ‌آهن است.
در دهه ۱۹۷۰، کارخانه هایی برای تولید فرومنگانز و سیلیکومنگانز از معدن ها ساخته شدند. آلودگی آب ناشی از معدنکاری یک مشکل رو به رشد در این منطقه است. نفت هم در آماپا کشف شد و در دهه های اول قرن بیست و یکم فعالیت های حفاری نفت افزایش یافت. کشاورزی در مقیاس کوچک به طور سنتی شیوه تامین معاش بخش قابل توجهی از جمعیت بود، با این حال توسعه فعالیت های کشاورزی صنعتی و تهدید پتانسیل آلودگی ناشی از صنایع نفت و معدنکاری این روند را تحت تأثیر قرار داده است.
گیاهان و جانوران پارک ملی توموکوماکو
پارک ملی توموکوماکو بخش بزرگی از جنگل‌های بارانی آمازون را در برمی‌گیرد. با بیش از ۱۶ هزار گونه درخت، این جنگل به عنوان بزرگ‌ترین تنوع زیستی روی زمین شناخته می‌شود. تنها تعداد درختان در این جنگل تقریباً ۴۰۰ میلیارد است.
علاوه بر گونه‌های درختان، ده‌ها هزار گونه گیاهی دیگر نیز در این اکوسیستم پر رونق به وجود آمده‌اند. برآوردها نشان می‌دهد که در جنگل بارانی آمازون بیش از ۲۰۰۰ گونه پستاندار و پرنده، ۲۲۰۰ گونه ماهی و بیش از ۲.۵ میلیون گونه حشره وجود دارد. همچنین، هر لحظه گونه‌های جدیدی در این منطقه کشف می‌شوند که باعث افزایش تنوع و ثروت زیستی این اکوسیستم می‌شود.
این تنوع بی‌نظیر در جنگل بارانی آمازون نقش مهمی در حفظ تعادل زیستی جهانی دارد. اما باید توجه داشت که تخریب و نابودی جنگل از طریق برش درختان و افزایش فعالیت‌های انسانی، تهدیدی برای این اکوسیستم بزرگ به شمار می‌رود. لذا حفاظت از این جنگل بزرگ و حفظ تنوع زیستی آن، وظیفه همه ما است.
مطالب مرتبط
گردشگری در توموکوماکو
گردشگری در پارک ملی توموکوماکو در دو بخش مختلف اماپاری و ایاپوک انجام می‌شود. در بخش اماپاری، ورود به پارک از شهر سرا دو ناویو یا از یک روستایی در پدرا برانکا دو آماپاری (معمولاً در تابستان) صورت می‌گیرد. سفر با استفاده از قایق‌های آلومینیومی (۹۰ کیلومتر از شهر سرا دو ناویو) از رودخانه آماپاری به پایگاه سنتی پارک انجام می‌شود، جایی که امکان اقامت در یک ساختار کمپینگی مناسب برای شرایط آمازونی و انجام فعالیت‌هایی مانند پیمایش‌ها، شنا در رودخانه‌ها و مشاهده جانوران و گیاهان وجود دارد.
در بخش ایاپوک، شما می‌توانید در کاکایرا دو آنوتایه که در رودخانه آنوتایه، یکی از شاخه‌های رودخانه ایاپوک قرار دارد، کمپ کنید. این آبشار ۴۰ کیلومتر از شهر ایاپوک واقع شده است و سفر با استفاده از قایق‌های آلومینیومی انجام می‌شود. همچنین امکان بازدید از ویلا برازیل، یک جامعه واقع در سمت راست رودخانه ایاپوک و مقابل جامعه بومی فرانسوی گویانی کاموپی وجود دارد. در این مکان هتل‌های کوچکی وجود دارد و امکان آشنایی بیشتر با زمینه‌های اجتماعی-فرهنگی، جایی که ساکنان بیشتر تاجر هستند و خدماتی را به مردم بومی کشور همسایه ارائه می‌دهند هم وجود دارد
مسیرهای پیاده روی در پارک ملی توموکوماکو
پارک ملی توموکوماکو یکی از جدیدترین پارک‌های ملی است. در واقع هنوز در این پارک مسیرهای مشخصی وجود ندارد و بسیاری از تلاش‌ها در حال حاضر برای تحقیق و ارزیابی بهترین راه برای یکپارچه‌سازی مسیرهای پارک و درعین‌حال حفاظت از بکربودنی است که از آن حفاظت می‌شود.
به دلیل عدم وجود مسیرهای مشخص در این پارک، ورود به مناطق آن برای بازدیدکنندگان چالش‌برانگیز است. اما این ویژگی به پارک جذابیت خاصی می‌بخشد، زیرا بازدیدکنندگان می‌توانند تجربه‌ای واقعاً بکر و خارق‌العاده‌ای را در طبیعت این منطقه داشته باشند.
همان‌طور که اشاره شد تلاش برای تحقیق و ارزیابی بهترین روش‌ها برای حفظ پارک و همچنین ارائه فرصت‌های بیشتر گردشگری در حال انجام است. هدف نهایی این تلاش‌ها این است که در عین حفظ یک محیط‌زیست سالم و حفظ بکربودن این منطقه، امکان تجربه طبیعت بکر پارک را برای بازدیدکنندگان فراهم کنند، این یک چالش بزرگ است، اما با تلاش‌های مستمر و همکاری بین محققان، مدیران پارک و جامعه محلی، امید بر این است که بتوان پارک کلی توموکوماکو را به عنوان یکی از گوهرهای طبیعی جهان حفظ کرد.
برای رزرو تور ترکیبی برزیل، آمازون در تعطیلات نوروز به الی گشت مراجعه کنید
کلام آخر
پارک ملی توموکوماکو در ایالت آماپا در برزیل واقع شده و به طور کامل منطقه‌ای بسیار مهم از جنگل آمازون را حفاظت می‌کند. این پارک با مساحت ۳۸٬۸۶۷ کیلومترمربع، یعنی تقریباً به اندازه سوئیس، بزرگ‌ترین پارک جنگلی استوایی در جهان است. قبل از ایجاد پارک توموکوماکو در سال ۲۰۰۲، پارک ملی سالونگا در جمهوری دموکراتیک کنگو بزرگ‌ترین پارک جنگلی استوایی در جهان بود.
توموکوماکو در یکی از غنی‌ترین مناطق زیستی آمریکای جنوبی قرار دارد و منابع آب شیرین بسیار مهمی را حفاظت می‌کند. این پارک محیط زیستی بسیار متنوع و پوشش گیاهی فراوانی دارد. درون پارک ملی توموکوماکو گونه‌های حیات وحش بسیاری وجود دارند که تنها در این منطقه یافت می‌شوند. به‌ویژه ماهی‌ها و پرندگان این منطقه بسیار متنوع هستند و نقش مهمی در حفظ تعادل اکوسیستم دارند. علاوه بر آن، جگوارها، میمون‌ها، تنبل‌ها، پاکاها و آگوتی ها، لاک‌پشت‌های آب شیرین و عقاب‌های هارپی نیز در این پارک زندگی می‌کنند.
پارک ملی توموکوماکو به عنوان یکی از مقاصد گردشگری محبوب در برزیل، طبیعت بکر و زیبای خود را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد و درعین‌حال اهمیت بزرگی در حفظ منابع طبیعی زمین دارد.