در تمام مناطق دنیا، یک منبع جدید توسعه مساعدت بین المللی معروف به «مسافر دوستی» در حال شکل گرفتن می باشد. مسافران روشن فکر و آژانس های مسافرتی، زمان، استعداد و سرمایه خود را صرف بهتر شدن مکان های دیدنی می کنند. مسافر دوستی به عنوان شیوه ای توضیح داده می شود که گردشگران از کمک های مالی (یا سایر مساعدت ها) برای یاری رساندن به حفظ و مدیریت مکان های دیدنی استفاده می کنند. انتظار می رود که این رویداد به صورت تصاعدی رشد کند و در جهت کمک به سفر کردن و جهانی شدن حرکت کند.
فعالیت های نوع دوستانه منافع زیادی به همراه دارند. بدیهی است که کشورهای بازدید شونده از سرمایه های افزایش یافته برای حفاظت از محیط زیستشان سود می برند، در حالی که کمبود سرمایه در زمینه گردشگری پایدار، یک مشکل جهانی رو به رشد است. همچنین این افزایش سرمایه گذاری به نفع خود مسافران نیز می باشد. سفر یک فرصت عالی فراهم می کند تا بی واسطه شاهد عینی زیبایی و ظرافت جوامع دیگر، فرهنگ ها و نظام های طبیعی آن ها باشیم. این قبیل تجربه ها تمایلات نوع دوستانه شدیدی ایجاد می کنند. اکثریت مسافران بر این موضوع توافق نظر دارند که وقتی کشوری که به آن سفر می کنند از جاذبه های مکان های طبیعی و تاریخی و فرهنگی اش به خوبی محافظت می کند، سفر آنان به یادماندنی تر می شود.
همچنین سازمان های گردشگری از مسافر دوستی استفاده می برند. آن ها به منظور ارائه منفعت های راهبردی بیشتر برای شرکت ها که شامل تمایز برند، بهبود تصویر مقصد، فروش بیشتر و وفاداری بیشتر به برند است، مسافر دوستی را ارایه می دهند. جهانگردان، نوع برجسته ای از تعهد و مسئولیت را برای سفر کردن مطرح می کنند که در جهت حفظ محیط های محلی است و سبب جذب بازدیدکنندگان به فرهنگ محلی می شود و منافع بسیاری برای جامعه محلی به همراه دارد. تحقیقات پیشین نشان می دهند که شرکت های مسافرتی می توانند با اتخاذ سیاست های اخلاقی مزایای رقابتی به دست آورند.
هم اکنون در سراسر جهان نتایج فعالیت های مسافر دوستی یافت می شود و در هر بخشی از صنایع سفر و گردشگری به چشم می خورد. در بسیاری از این فعالیت ها با ایجاد زیربناهایی، کمک ها و بودجه های خیرخواهانه صرف رفع احتیاجات محیطی و اجتماعی می شوند. برای مثال، جزیره یاساوا رشته کوه فوجی را آورده ایم، جایی که صاحبان استراحتگاه ها بنیاد اجتماعی یاساوا را تأسیس کردند. این بنیاد بودجه های خیریه را به رؤسای دهکده می دهد تا آنان بسیاری از نیازهای اجتماعی را برطرف سازند. همچنین این بنیاد به طور معمول سالانه ۲۳ تا ۳۵ هزار دلار کمک از مسافران خود که اغلب آمریکایی هستند، دریافت می کند. این که چطور از مسافران دعوت می شود تا اقدامات نوع دوستانه مشارکت کنند، راه های متفاوتی دارد. بنیاد حمایت گالاپاگوس که توسط هیئت لیندبلد به وجود آمده است، یک شب پیش از ورود مسافرانش یک پاکت درخواست به آنان می دهد که در آن قید شده در ازای کمک های خیرخواهانه ۲۵۰ دلاری یا بیشتر، بن تخفیف ۲۵۰ دلاری برای سفرهای آینده آنان داده خواهد شد. از سال ۱۹۹۷ تا کنون مسافران حدود ۱ میلیون دلار کمک کرده اند. مجمع کلان شهر نیوارلینز و اداره گردشگران، حمایت گروه های بسیاری را جلب کرده اند تا از خوردن دسر و کلوچه بعد از غذا صرف نظر کرده، بودجه ذخیره شده را به سازمان های غیرانتفاعی محلی اهدا کنند. بعضی شرکت های تورگردانی زمانی که مشتریانشان به خانه هایشان باز می گردند، برایشان خبرنامه هایی می فرستند. این خبرنامه ها اغلب اطلاعاتی درباره پروژه هایی دارند که گردشگران می توانند از آن ها حمایت کنند.
طرح های بسیاری وجود دارند که از طریق آن ها، شرکت های مسافرتی به ازای هر رزرو، کمکی مالی به نمایندگی از مشتریان خود انجام می دهند. برای مثال، شرکت سانویل آفریقا در سال ۲۰۰۲ روی هم رفته ۱۹ مرکز رزرواسیون داشت که هر کدام به ازای رزورواسیون هر یک از مشتریان خود برای سفر به زامبیا و مالاوی متعهد به اهدای مبلغ ۵۰ پوند به ازای هر مسافر بودند. از طرف دیگر، شرکت مسافرتی می تواند یک مورد انتخابی بیشتری در صورت حساب هایش بگنجاند که بعدها به عنوان مساعدتی برای حمایت از فعالیت های حمایتی در کشور مقصد در نظر گرفته شود. برای مثال، هیئت های اعزامی گامبیایی با کمک های مشتریان خود مساعدت های مناسب تر و عالی تری را برای حمایت از مدرسه ها در گامبیا فراهم می کنند. پروژه های حمایتی دیگر از مسافران و شرکت ها دعوت می کنند که مبالغ نسبتاً چشمگیری را برای حمایت از یک طرح یا فعالیت ویژه ای در نظر بگیرند، سپس نام حامی مالی نیز ضمیمه پروژه می شود. جوایز ممکن است به شکل یک مبلغ پرداختی استثنایی یا یک تعهدنامه حمایت مالی برای چند سال باشد. روش دیگر این است که از گردشگران دعوت می شود تا عضو انجمنی شوند که این انجمن از هدف های حفاظت از محیط زیست حمایت می کند. در واقع، کمک های مالی سالیانه گردشگران همان حق عضویت آنان به شمار می آید. از نمونه های بارز می توان به طرح انجمن دوستان برای پارک های ملی اشاره کرد. استفاده از کالا، نوع دیگری از کمک های سفر دوستانه است. از گردشگران دعوت به عمل می آید تا اجناس خاصی را بخرند، سپس درصدی از قیمت فروش به منظور حمایت از هدف حفاظت محیط زیست توسط خرده فروش یا تولیدکننده پرداخت خواهد شد.
سرانجام گونه رو به رشدی از مسافر دوستی با عنوان گردشگری داوطلبانه معرفی می شود که به موجب آن گردشگران زمان و تلاش خود را صرف فعالیت های سفر دوستانه می کنند. گردشگران زمان و تلاش خود را صرف فعالیت های سفر دوستانه می کنند. گردشگران می توانند در فعالیت های عملی همچون بازسازی ساختمان های قدیمی یا بهبود اوضاع حیات وحش شرکت کنند و یا مسئولیت تحقیقات را بر عهده بگیرند. فعالیت هایی همچون نظافت ساحل یا طرح ریزی یک تور طبیعت گردی کامل ممکن است چند ساعتی به طول انجامد. شرکت سفر مسئولانه با وب سایت responsibletravel.com که در عرضه این نوع تورهای مسافرتی متخصص می باشد، در آپریل ۲۰۰۱ با مشارکت جاستین فرانسیس و هارلد گودوین تأسیس شد. طرح این بود که بخشی برای گردشگران ایجاد شود تا آنان از شرکت های گردشگری که تعهد به سفرهای مسئولانه تر هستند، تورهای مسافرتی را پیدا و رزرو کنند. آن ها در آغاز با ۲۰ تور تعطیلاتی از ۴ شرکت گردشگری که معیارهایشان را رعایت می کردند، شروع نمودند. در ابتدای کار بیشتر درخواست های شرکت های گردشگری را رد می کردند، ولی در اواخر سال ۲۰۰۶ بیش از ۲۰۰۰ تور مسافرتی از ۲۲۰ شرکت گردشگری داشتند. این وب سایت نمونه های بسیاری از موردهایی را که شرکت های داوطلب گردشگری ارائه می کنند، در اختیار ما می گذارد.
نویسنده: فرزاد مقدم