وقتی صحبت از حمل و نقل پیش می آید، چه بر روی زمین باشد و چه در آسمان انجام شود اصلی ترین موضوع در رعایت کردن نکات ایمنی، کنترل کردن سرعت وسیله نقلیه است. بطور حتم می دانید که برای برآورد کردن این موضوع، باید اول وسیله حمل و نقل خود، همچنین مکان، زمان و شرایط مورد نظر را در نظر بگیرید. در هر مکانی باید همیشه سرعت متوسط را در نظر گرفت. بطور حتم می دانید که وقتی مسیر طولانی می شود، باید از وسایل نقلیه ای که مسیر را سریعتر طی می کنند استفاده کنید. یکی از این وسایل نقلیه که بطور حتم همه می شناسند، هواپیما است. در این مقاله در مورد سرعت هواپیما در آسمان با شما صحبت خواهیم کرد.
برای مشاهده جدید ترین قیمت های بلیط هواپیما در سایت الی گشت کلیک کنید:
وسایل نقلیه متفاوت با سرعت های متفاوت
به طور حتم می دانید که برای سفر کردن به نقاط مختلف، وسایل نقلیه متفاوتی مانند قطار، کشتی، هواپیما، اتوبوس و یا خودروهای شخصی وجود دارند که در شرایط مختلف می‌توانند مورد استفاده باشند. هر کدام از این وسایل نقلیه نامبرده شده ویژگی های خود را دارند. اگر مسافت سفر شما طولانی بوده بهتر است از هواپیما استفاده کنید. هواپیما به دلیل اتلاف وقت کمتر، موجب می شود تا مدت زمان کوتاه تری را در سفر باشید. علت آن نیز این است که هواپیما سرعتش نسبت به بقیه وسایل نقلیه خیلی بیشتر است. به طور حتم تا این زمان به این موضوع فکر کرده اید که سرعت هواپیما چقدر می تواند باشد و یا اینکه چطور با داشتن تاخیر در اغلب مواقع، هواپیماها می توانند تقریباً به موقع شما را به مقصد خود برسانند. در این مقاله ما به تمامی این سوالات پاسخ خواهیم داد.
برای خرید بلیط هواپیما چارتری ارزان اینجا را کلیک کنید.
سرعت در هواپیماهای مسافربری
بطور معمول تمام هواپیماها با سرعتی بسیار بالا حرکت می کنند. هواپیما های مسافربری این توانایی را دارند که در مدت زمانی بسیار کوتاه مسافت های خیلی طولانی را طی کنند و مسافران را به مقصد برساند. البته همه ما می دانیم که سرعت هواپیما به طور معمول خیلی زیاد است اما اینکه دقیقاً چقدر است را قطعاً نمی‌دانیم. تصور می‌کنم تاکنون واژه عدد ماخ به گوش ما نخورده باشد. عدد ماخ در اصل نسبت سرعت هواپیما به سرعت صوت در محیط اطلاق می شود، که به پاسداشت زحمات دانشمند آلمانی که چنین مقیاسی را برای اولین بار اعلام کرد؛ نام آن را ماخ انتخاب کردند. بگذارید یک توضیح کوچک برای شما بدهم تا بهتر موضوع را متوجه شوید.
زمانی که هواپیمای شما به ارتفاعی معادل ۷۰۰۰ متر تا ۹۰۰۰ متر می‌رسد یعنی به عبارتی ۲۵۰۰۰ فوت تا ۳۰۰۰۰ فوت، سرعت آن را با عدد ماخ قیاس خواهند کرد و این سرعت را به شکل درصدی از سرعت صوت اعلام می‌کنند. برای مثال عدد ماخ ۷۰/۰ یعنی ۷۰ % سرعتی که صوت دارد. اما به دلیل اینکه دمای هوا عامل تغییر کردن سرعت صوت است، نمی توان مقدار این عدد را مقدار ثابتی در نظر گرفت و اعلام کرد. مثلا سرعت صوت بر روی سطح دریا و زمانی که دمای هوا ۱۵ درجه سانتیگراد است، ۷۶۱ مایل بر ساعت محاسبه می شود، یعنی ۱۲۲۴.۷۱ کیلومتر در ساعت. در صورتی که برای ارتفاع ۳۶۰۰۰ فوت یعنی ۱۱۰۰۰ متری و همچنین دمایی معادل منفی ۵۷ درجه سانتیگراد، سرعت ما به ۶۶۰ مایل در ساعت خواهد رسید که به عبارتی یعنی چه ۱۰۶۲.۱۷ کیلومتر در ساعت.
به همین دلیل برای سرعت هواپیمای مسافربری محدودیت‌هایی در نظر گرفتند که وقتی هواپیما با سرعت خود به سرعت صوت نزدیک می شود، امواج صوتی را به وجود می‌آورد که می‌توانند باعث ایجاد مشکلات آیرودینامیکی برای هواپیما شوند. به همین دلیل بهتر است همیشه بیشترین عدد ماخ را برای هواپیما محاسبه کنند و به عنوان یک منبع و مرجع رسمی آن را به خلبان اعلام کنند تا بتواند سرعت پرواز را به خوبی در نظر گرفته و بسنجد.
کدهای کارت پرواز به چه معنا هستند؟
بیشترین سرعت برای هواپیمای مسافربری
سرعت هواپیمای مسافربری معمولا چیزی در حدود ۸/۰ تا ۹/۰ ماخ تخمین زده می شود، آن هم برای هواپیمایی که در ارتفاع ۹۰۰۰ متری تا ۱۲۰۰۰ متری یا همان ۳۰۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ فوت در حال پرواز است. نکته جالب این است که تنها هواپیما های کنکورد موفق به انجام پرواز مافوق صوت هستند. همانطور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم سرعت برای هواپیماها دارای محدودیت است. محدودیت پرواز برای هواپیما ها را گوشه کافین یا Coffin Corner می نامند. اصطلاح رایج دیگری که در صنعت هواپیمایی مورد استفاده قرار می گیرد سقف آیرودینامیکی است. سقف آیرودینامیکی به بیشترین ارتفاعی که سرعت هواپیمای بال ثابت در نزدیکی عدد ماخ نشان می دهد، اطلاق می شود.
این عدد ماخ همان عدد ماخ بحرانی است که برای این موقعیت به آن استناد می شود. عبور کردن سرعت هواپیما از این محدوده تعیین شده بسیار خطرناک خواهد بود و به راحتی می‌تواند سبب به وجود آمدن اختلال در کنترل هواپیما توسط خلبان بشود. میزانی که در پایین این طیف اعلام شده قرار دارد سرعت استال (stall speed) است و میزانی که در بالای این طیف اعلام شده قرار دارد حداکثر سرعت ماخ ((maximum Mach speed خواهد بود. بطور حتم نمی دانید که هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ و همینطور هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ هر دو عملکردهای کاملا مشابهی در آسمان دارند، اما تفاوت بارز این دو هواپیما این است که در فضای داخلی کابین و همینطور ظرفیت پذیرش مسافران اصلا شبیه یکدیگر نیستند.
به همین دلیل هواپیماهایی که بدنه ای بزرگ و یا متوسط دارند به طور تقریبی با میزان سرعت یکسانی حرکت می‌کنند. دلیل آن نیز این است که شرکت‌های هواپیمایی سعی دارند تا سرعت هواپیما ها را یکسان سازی کنند و در پی این اقدام ساختاری مشابه برای تمامی هواپیماها در نظر می گیرند.
برای خرید بلیط هواپیما ارزان به هر مقصدی اینجا کلیک کنید!
سرعت هواپیما های مختلف مسافربری و آموزشی
در این قسمت در مورد انواع و اقسام سرعت های استاندارد در هواپیماهای مسافربری و آموزشی صحبت خواهیم کرد.
-
Indicated airspeed یا سرعت مشخص
بعبارتی این سرعت به سرعتی اطلاق می شود که شما در حال پرواز با آن در هواپیما هستید. این سرعت را با قیاس کردن فشار مطلق و فشار استاتیکی بدست آمده و بر روی قسمت نشان دهنده سرعت نمایش داده می شود. خلبان می تواند این سرعت را از روی نمایشگر سرعت به راحتی بخواند. جالب اینجاست که هرچه سرعت هواپیما بالاتر برود، اختلاف فشار استاتیک و فشار مطلق بیشتر خواهد شد. این سرعت همان اساس و اصل Performance در هواپیما خواهدبود.
-
Calibrated air speed یا سرعت کالیبره شدن
بعبارتی این سرعت همان سرعت مشخص شده است و برای پیش بینی خطاهای ایجاد شده در آن از یک نشانگر کمک گرفته می شود. برای مثال در هواپیماهای آموزشی و در قسمت درونی نشان دهنده های سرعت این هواپیما، چرخ دنده هایی قرار داده شده است که به دلیل داشتن اصطکاک قادر به نشان دادن اطلاعات صحیح سرعت هواپیما بر روی نشان دهنده سرعت نیستند.
-
سرعت در آسمان (سرعت هوایی) و سرعت زمینی
مکانیزم سرعت گیری هواپیما را شرح دادیم اما صحبت کردن در مورد بیشترین میزان سرعت هواپیمای مسافربری کمی پیچیده است. بطور کلی در صنعت هوانوردی چندین نوع سرعت وجود دارد، سرعت زمینی ground speed و سرعت هوایی airspeed که در مورد هر کدام جداگانه توضیح خواهیم داد.
سرعت زمینی در اصل میزان سرعت هواپیما نسبت به زمین است. سرعت هوایی یا آسمان نیز در چند دسته بررسی و ارائه می شود. زمانی که هواپیما در یک ارتفاع معین در آسمان مستقر می شود و در مسیر اصلی خود قرار گرفته و به آن ادامه می‌دهد یعنی ارتفاع کروز، سرعت زمینی به طور معمول عدد متغیری مابین ۳۰۰ و ۶۰۰ گره در ساعت تخمین زده می‌شود. اما هواپیما در آن حال سرعت هوایی ثابتی دارد که با آن به پرواز خود ادامه می دهد. در زمان وزش باد مساعد به قسمت دُم یا تایل ویند هواپیما، هواپیما به جلو رانده می شود، حال اگر وزش باد در قسمت جلویی هواپیما یا هِد ویند باشد از سرعت هواپیما کاسته خواهد شد. اجازه بدهید با چند نمونه مثال دیگر موضوع را بیشتر توضیح دهیم.
-
فرضیه اول
هواپیمایی را تصور کنید که بر روی باند فرودگاه قرار گرفته و کاملا بی حرکت است و قسمت جلوی هواپیما معادل ۳۰ مایل در ساعت باشد. با وجود ثابت و بی حرکت بودن هواپیما خواهیم گفت سرعت هواپیما ۳۰ مایل در ساعت تخمین زده می‌شود. علت این موضوع آن است که باد با سرعتی که دارد یا به عبارتی سرعت جریان هوا بر روی بال ها، تعیین کننده این اصل است که بال ها تا چه میزان توانایی بالا بردن هواپیما را دارند. به عبارتی سرعت هوا مقیاس دقیقی برای اندازه گیری سرعت باد بر روی بال های هواپیما خواهد بود. یعنی همان نیرویی که باعث بالا بردن و لیفت هواپیما می شود و به او این اجازه را می‌دهد که در آسمان معلق مانده و همچنان پرواز کند.
-
فرضیه دوم
حال تصور می‌کنیم که یک هواپیمای مسافربری در حال حرکت با سرعت ۱۴۰ مایل بر ساعت است. اگر سرعت هِد جلو یا قسمت جلو حدود ۲۰ مایل بر ساعت باشد، در این صورت برای این هواپیما تنها ۱۲۰ مایل در ساعت سرعت زمینی مساعد خواهد بود تا بتواند یک تیک آف آرام و مناسب انجام دهد. البته برعکس این موضوع نیز صادق است یعنی اگر هواپیما در قسمت عقب یا دُم، به عبارتی همان تایل ویند ۲۰ مایل در ساعت سرعت داشته باشد در این زمان به سرعت زمینی معادل ۱۶۰ مایل در ساعت نیاز دارد تا بتواند به آرامی از زمین برخیزد.
تاثیر قطعات هواپیما بر سرعت آن
Tailwinds و Headwinds بترتیب دُم هواپیما و بخش جلویی هواپیما هستند که در سرعت آن تاثیر فراوانی دارند. دُم هواپیما یا همان Tailwinds سبب حرکت هواپیما رو به جلو شده و Headwinds یا بخش جلویی از سرعت هواپیما کم می‌کند.
جبران تاخیر پیش آمده با سرعت بیشتر، ممکن است؟
احتمالاً دانستن این موضوع برایتان جالب خواهد بود که تاخیر پیش آمد کرده در پرواز یک هواپیما به هیچ عنوان با افزایش سرعت او قابل جبران نخواهد بود. به عبارتی خلبان به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی اجازه انجام چنین عملی را ندارد و سرعت هواپیما پیش از پرواز توسط شرکت هواپیمایی تعیین می‌شود. عواملی که سبب اتخاذ این تصمیم می شوند مولفه هایی مانند به صرفه بودن و همینطور اقتصادی بودن هستند که در این اتفاق نقش موثری دارند. جالب است بدانید که هواپیما نیز مانند اتومبیل هرچه سرعت بیشتری داشته باشد نیاز به مصرف سوخت بالاتری دارد.
همین بالا رفتن میزان مصرف سوخت، سبب می‌شود که قیمت بلیط هواپیما نیز بیشتر محاسبه شود که بدلیل بالا رفتن هزینه سوخت مصرفی در هواپیما می باشد. به همین دلیل است که قیمت بلیط در مشخص کردن سرعت نقش بسیار مهمی و موثری دارد. یکی از بهترین راه ها برای جبران کردن تاخیر پرواز هواپیما استفاده از تایل ویند یا همان دُم هواپیما با در نظر گرفتن باد مساعد است. همین موضوع ساده به خلبان این قدرت را می دهد تا با استفاده از این مزیت بدون ایجاد هیچ خطا و اشتباهی به واسطه گوشه کافین، سرعت بیشتری را در پرواز خود داشته لحاظ کند.
سرعت در تیک آف و لندینگ هواپیمای مسافربری
سرعت هواپیما نیز همانند دیگر وسایل نقلیه دست‌خوش عوامل متعدد و مختلفی قرار می گیرد. عوامل و شرایطی چون وزن و شرایط محیطی که مولفه هایی مهم و بسیار تعیین‌کننده در سرعت هواپیما هستند. اما معمولاً یک هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ که کاملاً پر از سرنشین است در یک پرواز با مسافتی طولانی سرعتی معادل ۱۶۰ گره یا به عبارتی ۱۸۴ مایل در ساعت خواهد داشت، که با این سرعت از زمین تیک آف می کند. همینطور بررسی ها نشان دهنده این موضوع هستند که هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ برای لندینگ خود وزنی معادل ۲۵ هزار کیلوگرم دارد، بنابراین این هواپیما با سرعتی معادل ۱۴۵ الی ۱۵۰ گره یعنی ۱۶۶ تا ۱۷۲ مایل در ساعت، در باند فرودگاه لندینگ می کند.
مقصد مهم است نه سرعت
البته ما در حمل و نقل هوایی مانند حمل و نقل زمینی با ترافیکی مشابه و شلوغی سرسام‌آور خیابان ها و بزرگراه ها روبرو نیستیم. اما در هر حال کنترل وسیله ای مانند هواپیما که به دلیل قرار نگرفتن روی زمین وضعیت متعادل و استیبلی ندارد چندان هم آسان و بی خطر نخواهد بود. شاید شما هم در پرواز هوایی خود به هیچ عنوان متوجه سرعتی که دارید نشوید، اما اگر از روی زمین به هواپیمای در حال حرکت نگاه کنید متوجه سرعت او خواهید شد. در هر حال آسمان نیز مانند زمین قوانینی دارد که برای یک پرواز امن و ایمن باید از آن قوانین پیروی کرد.