همه چیز در مورد تحصیل در رشته گردشگری

از حدود قرن هفدهم که گردشگری با شکل و شمایل امروزی تر  شروع شد و بعد از وقوع انقلاب صنعتی در قرن هجدهم و گسترش چشمگیر گردشگری، به جز در موارد خاص و در شرایط بحرانی، همواره این صنعت تا به امروز سیر صعودی خود را حفظ کرده و اشکال جدید و نوین‌تری به خود گرفته است. همانطور که آمار ارائه شده از سوی سازمان جهانی گردشگری بیان دارد، تعداد گردشگران بین‌­المللی از ۲۵ میلیون نفر در سال ۱۹۵۰، به رقم ۱۲۳۵ میلیون نفر در سال ۲۰۱۷ رسیده است و پیش­بینی می­شود که این تعداد آن­ها در سال ۲۰۳۰ میلادی به رقم ۱.۸ میلیارد نفر برسد. این آمارها حکایت از رشد روزافزون صنعت جهانگردی دارد. با الی گشت همراه باشید.

مطالب مرتبط:
معرفی دوره راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی
آشنایی با انواع مشاغل صنعت گردشگری
معرفی انواع مختلف گردشگری

با این حال، اگرچه در طی سال‌های گذشته توجه بیشتری به این بخش شده، ولی صنعت گردشگری در ایران هم‌چنان نوپا است و جای پیشرفت بسیار زیادی دارد. با پیشرفت و همه‌گیر شدن موضوع گردشگری، توجه اقشار آکادمیک هم به این موضوع بیشتر شده است. این موضوع در ایران هم مستثنی نیست و امروزه امکان تحصیل در رشته گردشگری، یا همان مدیریت جهانگردی در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در ایران امکان‌ پذیر است. ولی این را هم باید در خاطر داشته باشید که رشته گردشگری همچنان رشته‌ای نوپا محسوب می شود و قدمت آن نسبت به سایر رشته ها بسیار کمتر است. این امر به خصوص در ایران مطرح است، چراکه تعداد دانشگاه‌هایی که به ارائه خدمات تحصیلی در این رشته می پردازند بسیار محدود است.

قبل از هرچیز، باید این نکته را بدانید که چیزی به نام رشته گردشگری در ایران وجود ندارد و این عنوانی است که به اشتباه به آن اطلاق می شود. در نظام آموزشی ایران چندین رشته مرتبط با گردشگری وجود دارند که معروف‌ترین آن ها همان رشته ی «مدیریت جهانگردی» است. به غیر از این رشته، رشته‌های جغرافیا و برنامه ریزی گردشگری، علوم اجتماعی و برنامه ریزی گردشگری، گردشگری مذهبی، مدیریت هتلداری و رشته کارآفرینی گردشگری هم در دانشگاه ها تدریس می شوند. هریک از این رشته ها به صورت تخصصی و از حیطه های مختلف موضوع گردشگری را مورد بررسی قرار می دهند. هرکدام از آن ها هم بازار کار خاص خود را دارند و تقریباً متمایز از یکدیگر هستند.

رشته مدیریت جهانگردی در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا ارائه می‌شود. اگرچه قطعاً‌ ماهیت اصلی این رشته در مورد گردشگری است،‌ ولی باید در خاطر داشته باشید که سرفصل های ارائه شده کاملاً بین رشته ای هستند. به عبارتی، برای اینکه بتوانید یک مدیر کارآمد در عرصه گردشگری باشید، باید تخصص های مختلفی داشته باشید و برای همین سرفصل های مختلفی در این رشته قرار گرفته است. سرفصل‌های مقطع کارشناسی رشته مدیریت جهانگردی را در ادامه مشاهده می کنید.

همانطور که مشاهده می کنید، چارت درسی این رشته طیف وسیعی از تخصص ها را پوشش می دهد، از زبان انگلیسی گرفته، تا بازاریابی، روان‌ شناسی، جامعه شناسی و حتی اقتصاد. به همین خاطر است که مدیریت جهانگردی را بین رشته ای می دانند. این امر هم می تواند برای شما یک فرصت باشد، و هم یک تهدید. اگر تخصص خاص دیگری دارید، می توانید از تخصص خود در زمینه گردشگری هم استفاده کنید و این فرصت در اختیار شما قرار گرفته است. ولی از آنجا که باید موضوعات مختلفی در طی این دوره مطالعه کنید، شاید این امر را به نوعی هم بتوان تهدید قلمداد کرد.

همانطور که گفته شد،‌این رشته در مقاطع ارشد و دکترا هم تدریس می‌شود. در مقطع کارشناسی ارشد، شما می توانید بین یکی از گرایش های بازاریابی جهانگردی و یا برنامه ریزی توسعه جهانگردی انتخاب کنید. در طی مقطع ارشد، تفاوت چندان زیادی بین این دو رشته وجود ندارد و عموم دروس ارائه شده مشترک هستند و هریک از این گرایش ها فقط چند درس تخصصی و متفاوت از یکدیگر خواهند داشت.

سوال دیگری که ممکن است برای شما ایجاد شود در مورد ظرفیت پذیرش این رشته در مقطع ارشد است. بر اساس دفترچه ارائه شده از سازمان سنجش کشور، برای کنکور سراسری سال ۱۳۹۶، در مجموع ۱۲ دانشگاه اقدام به پذیرش دانشجو برای رشته مدیریت جهانگردی (گرایش بازاریابی) کردند که در مجموع آن ها ۲۹ نفر را در دوره روزانه و ۲۴ نفر را در دوره شبانه پذیرفتند. این تعداد برای گرایش برنامه ریزی توسعه گردشگری برابر با ۴۲ نفر در دوره روزانه و ۲۲ نفر در دوره شبانه بود. جدول زیر مربوط به آمار پذیرش دانشجویان رشته مدیریت جهانگردی مقطع ارشد در سال ۱۳۹۶ است.

اگر تمایل به ادامه تحصیل داشته باشید،‌ رشته مدیریت جهانگردی در مقطع دکترا هم در ایران تدریس می شود. ولی لازم به ذکر است که تعداد دانشگاه های ارائه کننده این رشته در مقطع دکترا بسیار محدود است و شاید تعداد پذیرش آن‌ها در زمان نوشته شدن این متن به تعداد انگشتان دو دست هم نرسد!

همانطور که پیش‌تر بیان شد، بسته رشته، تخصص و گرایشی از گردشگری که در آن تحصیل می کنید، بازار کار متفاوت خواهد بود. برای مثال اگر در رشته مدیریت هتلداری تحصیل کرده باشید، طبعاً اولویت شما کار کردن در بخش هتلداری خواهد بود و فارغ التحصیل مدیریت جهانگردی‌ (گرایش بازاریابی) باشید، انتظار دارید شغلی مرتبط با تخصص‌ های خود پیدا کنید. ولی به صورت کلی، قبل از انتخاب رشته، در مورد بازار کار آن هم جستجو کنید و مطمئن شوید که بازار کار کافی وجود دارد، و یا اینکه مطمئن شوید به مشاغل موجود علاقه دارید یا خیر.

نکته بسیار مهمی که در این زمینه باید به آن توجه کنید، آن است که لازم نیست شما لزوماً تحصیل کرده و یا فارغ‌التحصیل در رشته گردشگری باشید تا اینکه بتوانید وارد بازار کار این صنعت شوید. برای مثال، تصور خیلی از مردم بازار کار گردشگری صرفاً محدود به راهنمایی تور است و برخی برای اینکه یک راهنمای تور شوند، اقدام به تحصیل در این رشته می کند. این در حالی است که برای اینکه یک راهنمای تور شوید، هیچ احتیاجی به مدرک دانشگاهی ندارید. اگر تمایل دارید راهنمای تور شوید، باید از طریق سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری کشور اقدام کنید. برای این منظور می توانید در دوره های تخصصی راهنمایی تور شرکت کنید، و پس از گذراندن چند آزمون، کارت راهنمایی تور دریافت کنید. همین امر در مورد افتتاح آژانس‌های گردشگری و دریافت گواهینامه مدیر فنی آژانس‌ها هم صدق می کند. بنابراین، به این موضوع توجه داشته باشید که لازمه ورود به بازار کار گردشگری داشتن مدرک دانشگاهی مرتبط نیست و شرکت در چند روزه کوتاه مدت می تواند شما را آماده برای ورود به بازار کار کند.

موضوع دیگری که درخور توجه است، محل زندگی شما است. گردشگری در جایی رونق پیدا می کند که جاذبه های گردشگری زیادی داشته باشد. بنابراین، پایتخت کشور و شهرهای گردشگرپذیر و یا گردشگر فرست، فرصت های شغلی بیشتری در زمینه گردشگری خواهند داشت.