“بوتو” یا دلفین صورتی آمازون، موجودی کمیاب و زیبا است که برای بازدیدکنندگان و مردم این منطقه بسیار جذاب است. دلفین صورتی رودخانه آمازون یکی از دو گونه دلفینهای آب شیرین در معرض خطر انقراض است که در سراسر حوضه رودخانه آمازون یافت میشود. دلفین صورتی رودخانه آمازون بیشتر با رنگ منحصر به فردش قابلتشخیص است که آن را برای کاشفان آمازون جذاب کرده است. اگرچه بسیاری از جوانب زندگی دلفین صورتی آمازون و ویژگیهای منحصر به فرد آن غیرقابلدرک است، اما در ادامه این مطلب از الی گشت قصد داریم به نکات و حقایقی بپردازیم که بدون شک شما را شگفتزده خواهد کرد.
برای رزرو تور ترکیبی برزیل، آمازون در تعطیلات نوروز به الی گشت مراجعه کنید
دلفین های صورتی آمازون که با نام بوتو نیز شناخته میشوند، یکی از اجزای جدانشدنی این رودخانه عظیم و معروف و بخشی از اکوسیستم آن منطقه هستند که از زیست آنها سالهای زیادی میگذرد. این دلفینها بیشتر به رنگ زیبای صورتی که دارند شناخته شده و در میان بازدیدکنندگان محبوب هستند. حتی در فرهنگ آمریکای جنوبی، این دلفین ها را شخصیتهایی اسطورهای میدانند. دلفین صورتی آمازون، تنها در آبهای شیرین زندگی میکند و در بسیاری از حوضههای رودخانه آمازون و اورینوکو در بولیوی، برزیل، کلمبیا، اکوادور، گویان، پرو و ونزوئلا یافت میشود. جمعیت این دلفینها حدود دههزار تخمین زده میشود که بنا به دلایل انسانی، در خطر انقراض و آسیب قرار دارند. نوع زیست و رنگ دلفینهای صورتی آمازون برای افراد زیادی جذاب و جالب است. از همین رو، اگر علاقه دارید با این دلفینها بیشتر آشنا شوید، در ادامه این مطلب از الی گشت همراه ما باشید.
مشخصات دلفین صورتی آمازون |
|
نام علمی |
Inia geoffrensis |
وزن |
بیش از ۳۵۲ پوند |
قد |
بیش از ۹.۲ فوت |
زیستگاه |
رودخانه آمازون و حوزههای آن |
دلفین رودخانه آمازون با نامهای بوتو، بوفئو نیز شناخته میشود، اما رایجترین نام آن Amazon river dolphin (دلفین رودخانهای آمازون) است. این دلفین بزرگترین دلفین رودخانهای در جهان است و ویژگیهای غیرمعمولی را برای گونههای دلفین نشان میدهد. در ادامه قصد داریم ۱۱ حقیقت عجیب و باورنکردنی را در خصوص این دلفین بررسی کنیم.
اگرچه دلفین های صورتی رودخانه آمازون به دلیل رنگ صورتی که دارند معروف هستند، اما جالب است بدانید که آنها به این شکل متولد نشدهاند. این دلفین ها در واقع خاکستری به دنیا میآیند و با بالارفتن سن بهآرامی صورتی رنگ میشوند. دلفینهای نر به طرز چشمگیری صورتیتر از همتایان ماده خود هستند. رنگ صورتی نهایی آنها میتواند تحتتأثیر رفتار، نحوه قرارگیری مویرگها، رژیم غذایی و قرارگرفتن در معرض نور خورشید باشد. یک واقعیت جالب این است که وقتی این دلفینها هیجانزده میشوند، ممکن است رنگ آنها صورتی روشنتر، شبیه به رنگ پوست انسانها شود.
دلفین صورتی رودخانه آمازون بزرگترین و باهوشترین دلفین از بین پنج گونه دلفین آب شیرین است. یک دلفین بالغ میتواند تا ۹ فوت (۲.۷ متر) طول، تا ۴۰۰ پوند (۱۸۱ کیلوگرم) وزن و تا ۳۰ سال عمر کند. همچنین رژیم غذایی آنها در بین نهنگ های دندان دار نیز متنوع ترین رژیم غذایی است که از بیش از ۵۳ گونه از جمله پیرانا تشکیل شده است. آنها همچنین دارای مغزهای غیرعادی بزرگی هستند که ۴۰ درصد ظرفیت مغز آنها بیشتر از انسان است! در حالی که عموماً این دلفین ها به عنوان موجودات خجالتی شناخته می شوند، اما به طرز شگفت انگیزی به سمت انسان ها تمایل دارند، با کنجکاوی با کودکان محلی بازی می کنند و رفتار پرخاشگرانه ای از خود نشان نمی دهند.
برای رزرو تور ترکیبی برزیل، آمازون در تعطیلات نوروز به الی گشت مراجعه کنید
این یک معما است که چه تعداد “بوتو” در آمازون وجود دارد، زیرا اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN) آنها را به عنوان موجوداتی با ماهیت مخفی فهرست کرده است. بخشی از این وضعیت به این دلیل است که در حالی که اکثر دلفین ها به جمعشدن بهصورت گروهی شهرت دارند، اما دلفین صورتی آمازون اغلب بهتنهایی یا در گروههای کوچک ۲-۴ نفره دیده میشود. یک چالش دیگر در شمارش آنها این است که آب رودخانه آمازون اغلب با گلولای کدر است. دیگر اینکه آنها برای دیدهشدن خود تلاشی نمیکنند و اغلب فقط نوک سر خود را از آب بیرون میآورند. آنها زمان زیادی را زیر آب میگذرانند و رفتار خجالتی و گریزان آنها نیز در این موضوع بیتأثیر نیست.
دلفین های صورتی رودخانه آمازون بسیار چابک هستند، زیرا مهرههای گردن آنها برخلاف دلفین های دیگر جوشانده نشدهاند و توانایی چرخاندن سر تا زاویه ۹۰ درجه به آنها اجازه میدهد تا در اطراف تنه درختان، سنگها و سایر موانع رودخانه مانور دهند. آنها همچنین میتوانند در حالی که با یک باله به جلو شنا میکنند نیز، با باله دیگر پارو بزنند و بادقت بیشتری بچرخند. همچنین اغلب میتوان این دلفین ها را در حال شنای وارونه نیز دید. علیرغم چشمان کوچکشان، بینایی خوبی در بالا و زیر آب دارند و به لطف حس عالی پژواک، در آبهای گلآلود آمازون برای شکار طعمه خود مشکلی ندارند.
دلفین های صورتی آمازون، موضوع بسیاری از فولکلورهای آمریکای جنوبی هستند. یکی از این افسانهها ادعا میکند که این دلفین ها شبها به مردان خوشتیپی معروف به «boto encantado» تبدیل میشوند تا نظر زنان را جلب کنند. یکی دیگر ادعا میکند که اگر بهتنهایی به شنا بروید، دلفین ها ممکن است شما را به یک شهر زیر آب جادویی ببرند که منجر به ترس شما از نزدیکشدن به آب بین غروب و سپیدهدم میشود.
برخی نیز معتقدند که آنها نگهبانان گاو دریایی رودخانه آمازون هستند، بنابراین کسانی که مایل به دیدن یک گاو دریایی هستند ابتدا باید با دلفین های صورتی آشتی کنند. عقیده دیگری وجود دارد که میگوید، صدمهزدن به دلفین ها با بدشانسی و بداقبالی همراه است. وضعیت دلفین های صورتی به عنوان موجودی جادویی ممکن است منجر به رفتار خوب با آنها و محافظت ازاینگونه شود.
اگرچه نام دلفین های صورتی بیشتر در کنار رودخانه آمازون مطرح میشود، اما این دلفین ها تنها در رودخانه آمازون وجود ندارند. بلکه آنها را میتوان علاوه بر رودخانه آمازون، در حوزه رودخانه اورینوکو و رودخانه مادیرا نیز یافت. این سیستمهای رودخانهای در سرتاسر آمریکای جنوبی، بهویژه در کشورهای برزیل، بولیوی، اکوادور، ونزوئلا، کلمبیا، گویان و پرو جریان دارند.
دلفین های صورتی رودخانه آمازون همان دلفین هایی که ممکن است در اقیانوس پیدا کنید نیستند و سازگاری ویژهای با زیستگاه خود دارند. در حقیقت، آنها در واقع فقط از دور با دلفین های دریایی مرتبط هستند. علاوه بر این، ظاهر آنها نیز کاملاً متمایز است و مانند دلفین های خاکستری علاقهای ندارند از آب بیرون بپرند. همچنین این دلفین ها کمی کوچکتر از دلفین های دریایی نیز هستند.
یک افسانه آمازونی وجود دارد که بیان میکند دلفین های صورتی رودخانه آمازون در شب در جنگلهای بارانی با لباس مردان خوشتیپ و کلاهسفید (کلاه برای مخفیکردن سوراخهای دمندهشان استفاده میشود) جنگلهای بارانی را دنبال میکنند تا زنان محلی را اغوا کرده و تحتتأثیر قرار دهند. همچنین، در میان پنج گونه زنده دلفین های رودخانهای، دلفین های صورتی آمازون باهوشترین دلفین ها هستند و ظرفیت مغز آنها ۴۰ درصد بیشتر از مغز انسان است.
ویژگیهای دیگری که دلفین های صورتی را از سایر گونهها متمایز میکند، دندانهای مولر مانند آنها است که به آنها اجازه میدهد طعمههای خود را بجوند. موهای پرز مانند در انتهای پوزههای آنها نیز به آنها کمک میکند بتوانند در کف رودخانههای گلآلود به دنبال غذا بگردند. دلفین های صورتی رودخانه اغلب نابینا هستند، زیرا چشمهایشان کوچک است و دید در آبهای تیره آمازون بسیار ضعیف است، اما در واقع آنها بینایی بسیار خوبی دارند.
دلفین های رودخانه آمازون با بیش از ۵۰ نوع ماهی و همچنین میگو، خرچنگ و حتی لاکپشتهای کوچک که در انتهای رودخانه پیدا میشوند، هم زیستی دارند. آنها به سمت بالا شنا میکنند، اغلب به پایین نگاه میکنند و از پژواک برای کمک به شکار استفاده میکنند. سرهای انعطافپذیر فوقالذکر آنها نیز کمک میکند که بتوانند ۱۸۰ درجه کامل بچرخند و دید وسیعتری داشته باشند. این دلفین ها تا ۳۰ کیلومتر در روز شنا میکنند، اما بهآرامی حرکت میکنند زیرا همیشه در جستجوی غذا هستند.
اگرچه این دلفین ها مدتها موردتوجه بوده و به دلیل اعتقاد محلی مبنی بر داشتن قدرت جادویی مورد احترام بودهاند، اما این باورها در حال تغییر هستند و در حال حاضر فعالیتهای انسانی، تهدید جدی برای آنها تلقی میشود. برای مثال، ماهیگیران به کشتن آنها معروفاند زیرا به عنوان رقیب در نظر گرفته میشوند. همچنین از آنها به عنوان طعمه برای صید گربهماهی نیز استفاده میکنند. به طور تصادفی نیز این دلفین ها اغلب در تورهای ماهیگیری آنها گره میخورند.
علاوه بر اینها، متأسفانه تخریب روزافزون حوزه آمازون به دلیل ازدستدادن زیستگاه و کاهش منابع غذایی هم آنها را در معرض خطر قرار داده است. افزایش سطح آلایندههایی مانند جیوه نیز باعث افزایش تعداد مرگومیر در میان آنها بهویژه در نزدیکی معادن طلا شده است. ساخت سدهای آبی در رودخانههای آمریکای جنوبی و افزایش ترافیک در رودخانه آمازون نیز زیستگاه آنها را تغییر داده است.
برای رزرو تور ترکیبی برزیل، آمازون در تعطیلات نوروز به الی گشت مراجعه کنید
اولین چیزی که راجع به دلفین های صورتی موردتوجه قرار میگیرد، رنگ صورتی منحصر به فرد آنها است که آنها را از دیگرگونههای دلفین آبهای شیرین متمایز میکند. دلیل دقیق این موضوع هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که به دلیل ترکیبی از ژنتیک، رژیم غذایی و عوامل محیطی این دلفین ها صورتی رنگ هستند.
یکی از دلایل اصلی رنگ صورتی دلفین ها رژیم غذایی آنهاست که سرشار از کاروتنوئیدها است. رنگدانه آلی موجود در ماهی و سختپوستان که آنها میخورند. کاروتنوئیدها به رنگ صورتی یا نارنجی برخی از پرندگان (مانند فلامینگوها)، ماهیها و خزندگان کمک میکنند، بنابراین احتمالاً همین مکانیسم مسئول رنگ صورتی در دلفین ها نیز است. کاروتنوئیدها پراکندهترین رنگدانهها در طبیعت هستند و در برخی از گونههای قارچ نیز وجود دارند.
البته لازم به ذکر است که این دلفین ها خاکستری متولد میشوند و با افزایش سن رنگ صورتی خود را به دست میآورند. رنگ نهایی آنها تحتتأثیر چیزهای زیادی از جمله رفتار، رژیم غذایی و نزدیکی مویرگهای آنها به پوست است. علاوه بر این، ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی نیز احتمالاً در این امر نقش دارند. برخی از مطالعات نشان دادهاند که رنگ صورتی ممکن است با ضخامت پوست دلفین هم مرتبط باشد که میتواند بر میزان خونی که از طریق پوست نشان میدهد تأثیر بگذارد. همچنین ممکن است هورمونها، استرس یا عوامل دیگر هم در رنگ دلفین صورتی رودخانه آمازون نقش داشته باشند.
دلفین های رودخانه آمازون جدای از رنگ صورتی متمایزشان، بدنی محکم با شکل دوکی (به شکل دوک مخروطی)، پوزه بلند و دارای دو نوع دندان هستند. آنها در جلوی دهان خود دندانهای تیز و نوکتیز برای شکار طعمه دارند و مانند انسانها در قسمت عقب دهانشان دندانهای صافتر برای ساییدن دارند. این دلفین ها پیشانی برجسته و برآمده دارند که سیستم پژواک دلفین را در خود جایداده است. دلفین صورتی آمازون حتی میتواند شکل پیشانی خود را تغییر دهد که این میتواند به آنها در تغییر جهت، اندازه و/یا فرکانس پالس پژواک کمک کند. مانند بیشتر دلفین ها، بدن براق و روان این دلفین ها نیز برای لغزش از میان آب و پریدن از بالای سطح طراحی شده است. دم بلند و قدرتمند آنها برای پیشرانه و فرمان استفاده میشود.
چشمان آنها نیز نسبتاً کوچک است و بهطورکلی تصور میشود که بینایی ضعیفی دارند، اما در شرایط کمنور، مردمک آنها برای گشادشدن سازگار هستند و به آنها اجازه میدهد در آبهای کمنور آمازون واضحتر ببینند. اما بر خلاف دلفین های دیگر، ستون فقرات دلفین های رودخانه آمازون با هم ترکیب نشده است، به این معنی که میتوانند سر خود را به پهلو بچرخانند. بالههای پهن و پارویی شکل آنها میتوانند مستقل از یکدیگر حرکت کنند و برای مانور در میان آب و موانع پیچیده رودخانه یا برای تعقیب یک غذای خوشمزه در یک منطقه جنگلی پرآب مناسب هستند.
دلفین های صورتی آمازون در سال ۲۰۱۸ هشدار وضعیت حفاظت شده بینالمللی را دریافت کردند و توسط اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در فهرست گونههای آسیبپذیر قرار گرفتند؛ زیرا شواهد نشان میدهد که اندازه کل جمعیت آنها در یک دوره ۷۵ساله ۵۰٪ یا بیشتر کاهش یافته است. در همان سال، دولت پرو «برنامه اقدام ملی برای حفاظت از دلفین های صورتی و گاو دریایی آمازون» را تصویب کرد، گامی حیاتی در حفاظت از این گونهها که تحقیقات علمی مانند مطالعات زیستمحیطی و جمعیت را ادغام میکند. شرایط بد دلفین های صورتی به دلایل انسانی، آلودگی هوا و دیگر مسائل است. برای مثال، در آمازون برزیل و کلمبیا، دلفین های صورتی اغلب برای استفاده به عنوان طعمه در ماهیگیری گربهماهی «موتا» کشته میشوند.
تخریب زیستگاه، ناشی از فعالیتهایی مانند جنگلزدایی، استخراج معادن، ساخت سد و تغییر جریان، از دیگر دلایلی هستند که اکوسیستم دلفین ها را مختل کرده و منابع غذایی موجود آنها را کاهش دادهاند. آلودگی ناشی از روان آبهای کشاورزی و زبالههای صنعتی هم کیفیت آب رودخانه آمازون را بیشتر از قبل به خطر انداخته است. دلفین صورتی رودخانه آمازون به عنوان یک پستاندار کند تولیدمثل با عمر طولانی، در برابر این تهدیدات بیشتر آسیبپذیر است و نیاز فوری به تلاشهای حفاظتی برای حفظ بقای آن دارد.
مطالب مرتبط
علیرغم چشمانداز نسبتاً ناخوشایند، تلاشهایی برای نجات دلفین صورتی آمازون در حال انجام است. برخی از اقدامات انجام شده عبارتاند از
- حفاظت از زیستگاه: تلاشهایی برای حفاظت از زیستگاه طبیعی دلفین صورتی رودخانه و بازیابی اکوسیستمهای آسیبدیده یا تخریب شده در حال انجام است. این شامل ابتکاراتی مانند احیای جنگل، احیای سواحل رودخانه و کاهش سطح آلودگی است.
- آموزش و آگاهی: کمپینهایی برای آموزش جوامع محلی در مورد اهمیت حفظ دلفین های صورتی و زیستگاه آنها در حال شکلگیری است. این شامل برنامههایی است که مردم محلی را در فعالیتهای حفاظتی مشارکت میدهد، مانند نظارت بر جمعیت دلفین ها و کاهش استفاده از وسایل ماهیگیری که ممکن است به دلفین ها آسیب برسانند.
- اجرای قانون: دولت قوانینی را برای جلوگیری از شکار، صید تصادفی و سایر فعالیتهای غیرقانونی که به دلفین صورتی آمازون آسیب میرساند، اجرا میکند.
- تحقیق و نظارت: دانشمندان در حال مطالعه زیستشناسی، رفتار و پویایی جمعیت دلفینهای صورتی آمازون هستند تا درک بهتری از نیازها و آسیبپذیریهای آنها به دست آورند. این اطلاعات برای هدایت تلاشهای حفاظتی و تصمیمگیریهای سیاستی استفاده میشود.
دلفین های صورتی یک عضو مهم و جدانشدنی رودخانه آمازون هستند که برای سالهای زیادی جز اکوسیستم این منطقه بودهاند. این دلفینها که بزرگترین دلفین آب شیرین در جهان هستند، بیشتر به دلیل رنگ منحصربهفردی که دارند شناخته شده و موردتوجه هستند. در این مطلب از الی گشت تلاش کردیم به طور کامل و جامع، به معرفی دلفینهای صورتی آمازون بپردازیم و این جانداران صورتی زیبا را از جوانب مختلفی مورد بررسی قرار دهیم.
این دلفین ها در واقع خاکستری به دنیا میآیند، اما با بالارفتن سن بهآرامی صورتی رنگ میشوند. دلفین های نر به طرز چشمگیری صورتیتر از همتایان ماده خود هستند. رنگی که تصور میشود محصول بافت زخم ناشی از تحرکات خشن باشد.
دلفین های صورتی یکی از وسیعترین رژیمهای غذایی را در میان نهنگهای دنداندار دارند و از ۵۳ گونه مختلف ماهی مانند کراکر، گربهماهی، تترا و پیرانا تغذیه میکنند. آنها همچنین حیوانات دیگری مانند لاکپشتهای رودخانهای، قورباغههای آبزی و خرچنگهای آب شیرین را مصرف میکنند.
اعتقاد بر این است که طول عمر دلفین های صورتی در طبیعت به طور متوسط کمتر از سه سال است. این موجودات در اسارت میتوانند به طول عمر بسیار بیشتری دست یابند و مشخص شده است که تا ۳۰ سال عمر کردهاند.
بله با توجه به دلایل انسانی و برخی اقدامات مضر مانند ماهیگیری که در منطقه انجام میشود، دلفین های صورتی نیز مانند همه دلفین های رودخانهای در خطر انقراض هستند.
دلفین صورتی آمازون بزرگترین دلفین آب شیرین در جهان است؛ بهطوریکه طول دلفین های نر بالغ میتواند به ۲.۷ متر و وزن ۱۸۰ کیلوگرم برسد و مادههای بالغ که معمولاً کمی کوچکتر هستند نیز به طور میانگین حدود ۱۰۰ کیلوگرم وزن دارند.