پرچم درفش شهداد، به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین پرچم‌های جهان، نمادی از تاریخ و فرهنگ ایران است که در ایران و حوالی کویر لوت در کرمان کشف شده است. این پرچم که به نام “درفش شهداد” هم شناخته می‌شود، قدیمی‌ترین و تنها پرچم تاریخ بشر است و در طول تاریخ ایران به‌عنوان نمادی از هویت ملی و تمایز فرهنگی تا امروز باقی‌مانده است. درفش شهداد نه‌تنها به‌عنوان یک نماد بلکه به‌عنوان یک عنصر مهم در آثار هنری و تاریخی ایران شناخته می‌شود و نقش مهمی در انتقال میراث‌فرهنگی و ملی به نسل‌های آینده ایفا کرده است. این پرچم، با طراحی خاص و نمادهای دینی و ملی، نمایانگر ارزش‌ها و تاریخ طولانی ایران باستان است و از اهمیت فراوانی برخوردار است.
در این مطلب از الی گشت قصد داریم به معرفی اولین پرچم ایران که در کویر لوت پر رمز و راز کشف شده است، بپردازیم.
پرچم درفش شهداد در کویر لوت و توسط گروه کاوشی که در سال ۱۳۴۸ برای جست و جو به اطراف کویر لوت رفته بودند کشف شده است. این پرچم برخی نمادهای دینی و ملی را به خود اختصاص داده است و از فلزی مربعی شکل در ابعاد ۲۳ در ۲۳ سانتی‌متر تشکیل شده و بر فراز خود عقابی دارد که بر میله‌ای نصب شده است که شباهت زیادی به درفش کاویانی دارد و نقوشی که روی آن حکاکی شده نشان دهنده افسانه‌های ایران زمین است.
برای خرید بلیط هواپیما و رزرو هتل به الی گشت مراجعه کنید
طبق گفته کارشناسان قدمت این پرچم برنزی به حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد و نقوشی مربوط به همان دوران روی درفش حکاکی شده است. نقوش روی درفش شامل نعمت، شکرگذاری، نخل و سپاس در وسط آن است که روی صندلی نشسته و افراد دیگر در پیرامون آن قرار دارند که نشان از سایر انسان‌ها و عناصر طبیعت و حیوانات وحشی و اهلی هستند. براساس اسناد و مدارک موجود می‌توان گفت که این پرچم در آراتا که شهری سومری بوده و همان شهداد امروزی و یکی از چند ایالت خودمختار در زمان امپراطوری عیلامی است کشف شده که نشان دهنده وجود تمدنی پیشرفته در این منطقه کویری است.
این تمدن مثل بسیاری از آثار و تمدن‌های باستانی ایران سر از زمین بیرون آورده، اما کمتر کسی درباره آن و داشته‌هایش سخن گفته و به دلیل بی‌توجهی به این تمدن همچنان رمز و راز بسیاری دارد که هنوز در زیر خاک مدفون است.
مطالب مرتبط: آپولو ۱۱، اولین حضور انسان در کره ای دیگر قدیمی ترین لوازم آرایشی جهان در یک شهر باستانی کشف شد! کشف عجیب گربه های مومیایی شده در قبری ۶ هزار ساله در مصر!
یکی از حلقه های گم شده در بین تمدن های شرق آسیایی و بین النهرین تمدن خبیص است، که مانند بسیاری از محوطه های باستانی فلات ایران سر از زمین بیرون آورده با این تفاوت که کمتر درباره داشته های خودش صحبت کرده و همچنان رمز و رازهای آن در اعماق مدفون مانده است. شهداد در ۷۰ کیلومتری شمال شرق شهر کرمان قرار دارد و کویری‌ترین بخش استان کرمان به شمار می‌رود.
علت نامشخص ماندن این تمدن کهن در این منطقه ی کویری بی توجهی باستان شناسان به وجود تمدنی در صحرای خشک لوت بوده است، جالب است بدانید که اولین هیات کاوش در سال های ۴۶ به سرپرستی دکتر احمد مستوفی از موسسه جغرافیایی دانشگاه تهران برای بررسی موقعیت جغرافیایی دشت لوت و اطراف آن وارد آنجا شدند و در حین اکتشافات خود “چاله تکاب” به تعدادی سفال برخورد کردند، این آثار نشان از وجود تمدنی پیشرفته در این ناحیه ی کویری بود. آراتای گمشده شهری سومری بوده است که رابطه ای با شهداد دارد و در واقع روی این دو ناحیه یکی بوده و دو روی یک سکه هستند.
هانسمن انگلیسی، سرزمین “انشان” را همان فارس می‌داند و شهر سوخته واقع در استان سیستان را شهر حماسی آراتا می‌دانست، اما اکتشافات بعدی در استان کرمان این موضوع را اثبات کرد که آراتا همان شهداد کرمان است. شهداد مرکز ایالت آراتا بوده است که یکی از چند ایالات خود مختار امپراتوری عیلام به شمار می رفته و دارای اجتماعی شکل یافته و منسجم بوده است. این شهر علاوه بر حاکم و حکومت، دارای طبقات اجتماعی و اصناف هم در آن زمان بوده است.
درفش شهداد به‌عنوان یک پرچم باستانی، از ترکیب متنوعی از اجزای نمادین و هنری تشکیل شده است. این پرچم شامل یک فلز مربعی با میله و لولا است که به دلیل قدمت بالا و کهنگی که دارد، زنگ‌زده و به رنگ مایل‌به‌سبز درآمده، اما با نگاه به آن می‌توان فهمید که در زمان استفاده از آن به‌عنوان پرچم بازتاب‌دهنده نور خورشید بوده است. در قسمت میانه پرچم، مهارت هنری فوق‌العاده‌ای به نمایش گذاشته شده و نقوش و الگوهایی هنری به شکل حیواناتی از جمله دو شیر و یک گاو کوهان‌دار و چند مار شبیه مارهای تمدن جیرفت دیده می‌شود. همچنین نقش یک درخت نخل به همره دو درخت دیگر و پنج آدم‌بزرگ و کوچک که همگی آن‌ها از بزرگان حکومت خبیص که زمانی در حاشیه شمال شرقی کرمان و در لبه کویر لوت حضور داشتند و به‌عنوان تمدن خبیص شناخته می‌شوند، به چشم می‌خورد.
| دوره تاریخی: | تمدن خبیص شهداد |
| زمان ساخت: | ۳۰۰۰ هزار سال قبل از میلاد |
| جنس: | برنز |
| ابعاد: | ۲۳×۲۳ سانتی‌متر |
| محل و سال کشف: | شهداد، کرمان، ۱۳۴۸ |
| محل نگهداری: | موزه ایران باستان، تهران |
در تطبیق‌های متعدد از درفش شهداد، تصویر عقاب به‌عنوان یکی از عناصر مهم و بارز آن حضور دارد. عقاب یا سیمرغ در اساطیر کهن ایرانی یکی از نشانه‌های مهم و ارزشمند به شمار می‌رفته و سمبلی از ایزد خورشید بوده است. به همین دلیل این درفش به‌عنوان نمادی از قدرت، شجاعت و افتخار شناخته می‌شود که نشان از عظمت تاریخی این پرچم دارد. این طرح با جزئیات زیبا و هنری بر روی پرچم ترسیم شده و نمایانگر حضور حکومتی کهن در کویر لوت و شهداد است. این طرح عقاب روی درفش شهداد، عنصری از تاریخ و هنر باستانی ایران را به تصویر می‌کشد و نمادی از افتخار و عظمت تمدن عیلامی به ما منتقل می‌کند.
گورستان شهداد یکی دیگر از اکتشافات کارشناسان و باستان‌شناسان بعد از پیداکردن قدیمی‌ترین پرچم جهان در این منطقه است. در این گورستان که بیشتر محل دفن حکمرانان، بزرگان و کاهنان ساکنان شهداد است، افراد به همراه تعدادی اشیا مثل ظروف و لباس‌های خودشان و مجسمه‌های زن و مرد در گور دفن شده‌اند، زیرا پیشینیان بر این باور بودند که مردگان بعد از مرگ نیاز به آب، غذا و مسکن دارند و همین باعث شده بود تا به همراه مرده اشیا و لوازمی هم در کنار آن‌ها دفن شود.
این گورستان واقع در استان کرمان و در نزدیکی شهرستان شهداد قرار دارد و به جهت گردش خورشید در این منطقه، گورستان‌های شهداد اغلب شرقی و غربی هستند. در این گورستان، تخته‌سنگ‌ها و آثار باستانی مربوط به دوره ساسانیان یافت می‌شود که به گذشته و تاریخ این نسل قدیمی اشاره دارد. این مکان باستانی نمادی از میراث‌فرهنگی و تاریخی ایران است و به‌عنوان یک مقصد مهم توریستی موردتوجه مسافران و پژوهشگران ایرانی و خارجی قرار دارد.
پس از کشف این پرچم در شهداد کرمان توسط باستان‌شناسان در سال‌های گذشته، این پرچم به دلیل ارزش بالا و قدمت دیرینه‌ای که دارد به‌عنوان یکی از آثار مهم و تاریخی کشور شناخته شد. این پرچم بعد از بررسی از شهداد به تهران آورده شده و در موزه ایران باستان در خیابان امام خمینی تهران نگهداری می‌شود.
در این مطلب سعی کردیم به معرفی قدیمی‌ترین پرچم کشف شده در کویر لوت بپردازیم. پرچم درفش شهداد به‌عنوان نمادی از تاریخ و فرهنگ باستانی ایران از گذشته تا به امروز، شناخته می‌شود که به‌عنوان یک علامت ملی و فرهنگی ارزشمند، به‌تمامی نسل‌های آینده یادآوری می‌کند که تاریخ و تمدن ایرانیان به گذشته‌ای دیرینه با ریشه‌هایی عمیق بازمی‌گردد. این پرچم، علاوه بر اهمیت تاریخی و فرهنگی خود، به‌عنوان یک نماد افتخار و هویت ملی شناخته شده که مربوط به تمدن خبیص در شهداد است.
۱ نظرات