خانه های تاریخی یزد جز بناهای با ارزش و دیدنی شهر بادگیرها محسوب می‌شود، این خانه‌ها اغلب به بازرگانان و افراد برجسته شهر تعلق داشته است. شهر یزد با معماری خاص خود یکی از تاریخی‌ترین شهرهای ایران به حساب می‌آید که بناهای قدیمی موجود در آن گردشگران بسیاری را به این شهر کویری در مرکز ایران کشانده است. یکی از بخش‌های منحصر‌به‌فرد خانه های تاریخی یزد بادگیر‌هایی است که در خانه‌ها تعبیه شده، به دلیل گرمای هوا در شهر یزد در گذشته برای خنک نگه داشتن اکثر بناهای مسکونی و غیر مسکونی شهر یزد از بادگیرها استفاده می‌کردند.
همچنین یکی از ویژگی‌های مشترک اغلب خانه های تاریخی یزد آب انبارها هستند که در زیر زمین خانه‌ها برای نگهداری آب در فصول مختلف سال تعبیه شده است. بافت تاریخی شهر یزد مملو از خانه‌های قدیمی با معماری سنتی است که گردشگران شهر یزد می‌توانند در زمان بازدید از شهر از این بناها دیدن کنند و با فرهنگ و سبک زندگی مردم یزد بیشتر آشنا شوند. برای سفر به شهر یزد می‌توانید رزرو هتل و بلیط پرواز خود را از الی گشت ارائه دهنده انواع خدمات سفر انجام دهید و سپس با خیالی آسوده به شهر قنات و قناعت سفر کنید.
رزرو آنلاین بلیط هواپیما یزد، بلیط قطار یزد و هتل یزد با مناسب ترین قیمت در الی گشت
خانه های تاریخی یزد یکی از جذابیت های شهر بادگیرها
یزد اولین شهر خشتی جهان است، بافت کویری و آب و هوای گرم و خشک این شهر باعث شده معماران خانه‌های این شهر قدیمی را به شیوه‌ای خاص بسازند تا افراد در مدت حضور خود در خانه گرمای کمتری را احساس کنند. اگر در کوچه پس کوچه‌های بافت تاریخی شهر بادگیرها قدم بزنید، خانه های تاریخی یزد را در گوشه گوشه این شهر می‌بینید. اغلب ای خانه های یزد از خشت و گِل ساخته شده و مردم شهر اغلب به شکل خانوادگی در این خانه‌ها زندگی می‌کرده‌اند. خانه های تاریخی یزد جز مکان‌های محبوب در بین گردشگران خارجی و داخلی است که به این شهر قدیمی سفر می‌کنند. بادگیرها بلندترین بخش این خانه های تاریخی است که جلوه‌ای ویژه به این آن ها بخشیده است. اگر قصد سفر به این شهر تاریخی را دارید، بهتر است پیش از سفر با آثار تاریخی و خانه‌های قدیمی آن بیشتر آشنا شوید.
۱. خانه کلاهدوز( موزه آب یزد)
یکی از زیباترین خانه های تاریخی یزد که در بافت تاریخی منطقه امیر چخماق واقع شده، خانه کلاهدوز است. این خانه تاریخی در حال حاضر به عنوان موضوع آب شهر یزد نیز فعالیت دارد و بسیاری از وسایل حفر قنات و آبرسانی در این موزه در معرض دیدعلاقه‌مندان قرار گرفته‌است. خانه تاریخی کلاهدوز متعلق به دوره قاجار است، این خانه در سال‌های ۱۲۶۶ تا ۱۲۶۹ به دستور حاج سید علی اکبر کلاهدوز از تاجران مشهور یزدی بنا شده است. ساختمان این خانه محل سکونت خانواده کلاهدوز بوده و دو قنات “رحیم آباد” و “زارچ” از این خانه عبور می‌کرده که در حال حاضر قنات زارچ در زیر ساختمان این خانه جریان دارد.
۲. خانه هنر یزد – خانه های تاریخی یزد
یکی از خانه های تاریخی یزد، به نام خانه “مهدی ملک زاده” در محله تاریخی فهادان شهر یزد قرار دارد، این خانه تاریخی چندسالی است که تبدیل به خانه هنر یزد شده و بسیاری از علاقه‌مندان برای تماشای آثار هنری و صنایع دستی به این خانه تاریخی می‌روند. بنای این خانه متعلق به اواخر دوره قاجار است و چهار نسل از خانواده ملک زاده در این خانه ساکن بوده‌اند. این خانه تاریخی در دیماه سال ۱۳۷۹ هجری شمسی در فهرست آثار ملی به شماره ۲۹۵۰ به ثبت رسیده و در سال ۱۳۹۳ مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. همچنین کارگاه سفال و فروشگاه صنایع دستی نیز در مجموعه خانه هنر یزد در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد.
۳. خانه حاج کاظم رسولیان (دانشکده معماری و شهرسازی یزد)
خانه حاج کاظم رسولیان یکی از خانه های تاریخی یزد است که درچند سال گذشته به عنوان “دانشکده معماری و شهرسازی یزد” تغییر کاربری داده، این خانه تاریخی در سال ۱۲۸۳ خورشیدی در اواخر دوران حکومت قاجار به همت ” حاج میرزا کاظم رسولیان” و با معماری استاد هنرمند “محمد حسن محمد رحیم” در محله سهل بن علی یزد بنا شده است. معماری این خانه تاریخی بسیار متفاوت است، در حیاط بیرونی خانه یک اتاق بزرگ ارسی شیشه رنگی، حوض خانه، زیرزمین و تالار خانه قرار دارد که برای پذیرایی از میهمانان استفاده می‌شده است. بخش اندرونی خانه از چند اتاق، عمارت کلاه فرنگی، بادگیر و حوض بزرگ وسط حیاط شکل گرفته که اعضای خانواده و محارم خانه از آن استفاده می‌کرده‌اند.
۴. خانه مرتاض یزد (دانشکده معماری و شهرسازی یزد)
خانه مرتاض یزد، واقع در خیابان ایرانشهر و از خانه های تاریخی یزد که در این چند سال محل رفت و آمد دانشجویان معماری شده است. این خانه در سال ۱۳۷۴ از طرف خانواده مرتاض به دانشکده معماری و شهرسازی یزد وقف شده و در سال ۱۳۷۷ هجری شمسی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. معماری این خانه که از دو بخش بیرونی و اندرونی تشکیل شده مربوط به دوران قاجار است. هر دو بخش خانه حیاط و ورودی مجزا دارد. بادگیر این خانه در حیاط بزرگ آن جلوه ویژه‌ای را به این بنا داده، در همه بخش‌های این خانه می‌توان آثار معماری سنتی ایرانی را از گچبری گرفته تا آینه کاری به وضوح مشاهده کرد.
۵. خانه نواب وکیل یزد – خانه های تاریخی یزد
یکی دیگر از این خانه های تاریخی، خانه نواب وکیل یزد است که در محله فهادان این شهر واقع شده‌است. خانه نواب وکیل به دستور ” میرزا سید محمد رضوی” یکی از فعالان اجتماعی شهر یزد که نماینده دوره سوم مجلس ملی نیز بوده در دوره قاجار بنا شده، این خانه تاریخی در اسفند ماه سال ۱۳۸۱ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. خانه نواب دو بخش بیرونی و اندرونی دارد، دو بخش خانه هم از داخل به یکدیگر راه دارند و هم از بیرون، همچنین دو درب مجزا برای آنها تعبیه شده است. از زیباترین بخش‌های آن تالار بزرگ که دهانه آن طولی در حدود ۱۰.۵ متر دارد و در نوع خود بسیار متمایز است.
۶. خانه شفیع پور یزد
خانه شفیع پور واقع در خیابان قیام شهر یزد، در منطقه تاریخی امیرچخماق و از خانه های تاریخی یزد است. این خانه قجری قدمتی بیش از ۱۵۰ سال دارد و در کوچه پس کوچه‌های بافت تاریخی شهر یزد جا خوش کرده، این خانه قدیمی توسط “میرزا شفیع” ساخته شده‌است. معماری این خانه بسیار منحصر‌به‌فرد است، در بخش مرکزی خانه حیاط بزرگی قرار دارد که ساختمان و اتاق‌ها دور‌تا‌دور آن واقع شده‌اند. بنای مجموعه شفیع پور از دو بخش اصلی و یک خانه کوچک داخل آن شکل گرفته که در نوع خود متمایز است، پنجره‌های ارسی این خانه تاریخی جلوه ویژه‌ای را به آن داده و معماری نمای آن را جذاب‌تر کرده است.
۷. خانه ریسمان یزد – خانه های تاریخی یزد
این بنای خشتی در محله دارالشفا واقع شده و قدمتی بیش از ۱۰۰ سال دارد. معماری این خانه به صورتی است که بخش شمالی و جنوبی آن کاملا شبیه به هم و بخش غربی و شرقی خانه کاملا متفاوت از یکدیگر می‌باشند. این خانه تاریخی یزد توسط “آقا سید عبدالحی” بنا شده و “حاج علی اکبر ریسمانیان” آن را خریداری و مرمت کرده است. خانه ریسمان یزد نیز مانند اغلب خانه های تاریخی یزد یک حیاط بزرگ دارد که در اطراف آن اتاق‌ها و تالارها به صورت کاملا متقارن قرار گرفته‌اند، سرداب جنوبی یکی از بخش‌های اصلی این خانه است که در زیر ایوان و بادگیر قرار دارد، در زمان‌های قدیم فقط خانه‌های بزرگان و اعیان شهر سرداب داشته‌اند که این موضوع دلالت بر اصالت و ارزشمندی این خانه تاریخی دارد.
۸. خانه لاری های یزد
خانه لاری های یزد که به موزه اسناد تاریخی این شهر شهرت دارد، یکی دیگر از خانه های تاریخی یزد است که در محله فهادان واقع شده است. قدمت این خانه به بیش از ۱۰۰ سال پیش در دوران حکومت قاجار برمی‌گردد، خاندان لاری‌ها حدود ۲۷۰ سال پیش برای تجارت از استان فارس به یزد آمدند و در سال ۱۲۸۶ این خانه تاریخی را برای سکونت خود بنا کردند. این خانه تاریخی مساحتی در حدود ۱۷۰۰ متر مربع و زیربنایی در حدود ۱۲۰۰ متر دارد که در آن ۳ حیاط و ۶ باب خانه به همراه ایوان‌ها، تالارها، اتاق‌ها و یک سردر و هشتی قرار گرفته‌است.
قدمت خانه شکوهی یزد به حدود ۱۱۰ سال پیش یعنی دوره قاجار باز می‌گردد، این خانه در خیابان مسجد جامع شهر یزد واقع شده است. خانه ابتدا به دستور مرحوم وزیری یکی از افراد خوشنام یزد با معماری اصیل ایرانی ساخته شد ولی بعدها این خانه توسط آقای شکوهی خریداری و به این نام شهرت پیدا کرد. در خانه شکوهی یزد حیاط اندرونی بزرگتر از دیگر خانه های تاریخی یزد است و تالار و بادگیر در ضلع جنوبی آن ساخته شده، در گوشه غربی و شمالی خانه اتاق پنج دری و سه دری را به شکلی کاملا هنرمندانه ساخته‌اند.
۱۰. خانه تاریخی آقازاده
این خانه از زیبا ترین خانه های تاریخی یزد و در شهر ابرکوه این استان واقع شده است. سال‌هاست عکس بادگیرهای تماشایی خانه تاریخی آقازاده بر روی اسکناس ۲۰۰۰ تومانی درج می‌شود که نشان زیبایی و اصالت این بنا تاریخی دارد. یکی از زیباترین بادگیرهای دو طبقه ایران در این خانه قرار گرفته و جز ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد معماری این خانه تاریخی در شهر ابرکوه است. این بنا به در سال ۱۱۵۷ خورشیدی به سفارش حاج حسین ابرقویی از ثروتمندان شهر ابرکوه در زمینی به مساحت ۱۵۰۰ متر مربع ساخته شده است. چند سالی است که این خانه تاریخی یزد تغییر کاربری داده، مجموعه تاریخی آقازاده در حال حاضر شامل دو خانه تاریخی حسینی دوست و موسوی است که کاربری هتل دارند.
۱۱. خانه صولت (موزه مردم شناسی ابرکوه)
خانه صولت یکی ازجاذبه‌هایی دیدنی شهر ابرکوه یزد است که قدمت آن به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه برمی‌گردد. اوج هنر گچبری و مقرنس را می‌توان در این خانه تاریخی مشاهده کرد، در تمامی بخش‌های خانه بخصوص بر روی ستون‌ها آثار گچبری نفیسی مشاهده می‌شود.این خانه که یکی از خانه های تاریخی یزد است است، متعلق به “آقای صولت” از خان های ابرکوه بوده و مساحتی حدود هزار متر مربع دارد. از سال ۱۳۸۵ موزه مردم شناسی ابرکوه در این خانه قرار گرفته، آثار و گنجینه های بسیاری نیز در این خانه به نمایش درآمده است.
۱۲. خانه سالار میبد
خانه سالار میبد یکی از خانه های تاریخی یزد در شهر میبد است که از “حاجی سالار” در محله باغشاهی میبد به یادگار مانده، قدمت این خانه تاریخی به دوره قاجار برمی‌گردد. این خانه در قسمت شمال غربی شهر میبد واقع شده و جز آثار دیدنی این شهر است. در معماری خانه سالار از شیوه قرینه سازی استفاده شده و دور تا دور حیاط مرکزی آن فضاها و اتاق‌ها قرار گرفته‌اند. اطراف این خانه مملو از باغات انار و درختان میوه است، همچنین تعدادی از خانه‌های اعیانی میبد در اطراف این خانه قرار دارد.
۱۳. خانه تهرانی های یزد – خانه های تاریخی یزد
خانه تهرانی‌های یزد که امروزه به هتل موزه فهادان تبدیل شده، اولین هتل موزه ایران و یکی از خانه های تاریخی یزد است. این خانه تاریخی بیش از یک قرن پیش توسط شیخ مهدی عرب بنا شده، خانواده وی بعدها لقب تهرانی گرفتند. ساخت این بنا به دوره قاجار بر می‌گردد، حیاط مستطیل شکل این خانه با فضایی به ارتفاعی معادل دو طبقه محصور شده است. این خانه قنات، سرداب، اتاق شاه نشین با دو بادگیر اختصاصی و هشتی دارد، همچنین در گذشته برای تامین آب این خانه از چاه مخصوصی که در داخل آن وجود داشته، استفاده می‌کردند.
۱۴. خانه گلشن یزد
این خانه خشتی و گلی که معماری آن به دوره قاجار برمی‌گردد حدود ۱۲۰ سال پیش بنا شده، خانه گلشن یزد متعلق به “حاج علی اکبر محله تلی ملقب به مروج” بوده است. در مجموعه خانه گلشن، سه خانه متصل و مرتبط به هم قرار دارد که تمامی ویژگی‌های خانه های تاریخی یزد مانند بادگیر، زیرزمین، سه دری و غیره در آن رعایت شده است. در سال ۱۳۷۵ گنجینه‌ای بسیار ارزشمند از سکه‌های طلا در این خانه کشف شد که متعلق به “خانم گلشنی” همسر مرحوم مروج بود، در حال حاضر کاربری این خانه به هتل تغییر پیدا کرده و میزبان مسافران یزد است.
۱۵. خانه وحشی بافقی
این خانه به شاعر نامدار قرن ده هجری “محمد وحشی بافقی” تعلق داشته، وی در دوران صفوی زندگی می‌گرده و قدمت خانه به آن دوران باز می‌گردد. خانه وحشی بافقی از خشت و گل ساخته شده و مساحتی در حدود ۱۲۰ متر مربع دارد و همچنین از ۷ اتاق و یک ایوان زیبا و بزرگ شکل گرفته‌است.
۱۶. خانه فرخی یزدی – خانه های تاریخی یزد
این خانه به شاعر معاصر فرخی یزدی از شاعران دوره پهلوی تعلق دارد، قدمت خانه به اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی بازمی‌گردد. این خانه ۲ ورودی در بخش شمالی بنا، ۲ حیاط مرکزی، چندین اتاق دور تا دور حیاط و یک زیر زمین بزرگ دارد. حیاط اول خانه فرخی یزدی که یک حوض در وسط آن قرار گرفته ازحیاط دوم کوچکتر است، این دو حیاط به وسیله ۲ اتاق کوچک و بزرگ، با هم در ارتباط هستند. این خانه در حدود سال ۱۳۹۰ هجری شمسی بازسازی و مرمت شده، سپس در سال ۱۳۹۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
۱۷. خانه ادیب الممالک یزد
خانه تاریخی ادیب الممالک در خیابان قیام شهر یزد قرار گرفته و قدمتی به حدود ۲۰۰ سال پیش برمی‌گردد. این یکی از خانه های تاریخی یزد است که از خشت و گل ساخته شده و چند سالی است به عنوان هتل برای اقامت مسافران شهر یزد استفاده می‌شود. این خانه در دوران قاجار به سبک معماری آن دوران ساخته شده و از بخش‌های مختلفی مانند پنج دری(شاه نشین)، سه دری، دو دری و تالاری باشکوه در طبقه اول شکل گرفته، همچنین در طبقه دوم آن چندین اتاق به شکلی کاملا متقارن قرار دارد.
۱۸. عمارت خانه پدری
عمارت خانه پدری در اواخر دوره صفوی توسط یکی از اشراف و بزرگ زادگان شهر یزد با زیربنایی در حدود ۱۵۰۰ مترمربع بنا شده است. در تزئین بخش‌های مختلف خانه پدری، از خانه های تاریخی یزد، هنرهای گچبری و آیینه‌کاری به شکلی زیبا و هنرمندانه استفاده شده است. همچنین این خانه در محله لرد کیان یزد قرار دارد. روزگاری قنات معروف “نصرآباد” از این خانه می‌گذشته، کاربری این خانه در حال حاضر به هتل و رستوران خانه پدری تغییر یافته و میزبان گردشگران است. خانه بخش‌های مختلفی مانند پنج دری(شاه نشین)، سه دری، دو دری، اتاق‌های متعدد، بادگیرها و حوض‌خانه دارد.
نتیجه‌گیری – خانه های تاریخی یزد
یزد اولین شهر خشتی ایران است که در میانه کویر واقع شده، این شهر با گذشته سال‌های طولانی توانسته معماری اصیل خود را حفظ کند. بادگیرها یکی از المان‌های اصلی خانه های تاریخی یزد است که جلوه بسیار زیبایی به شهر بخشیده است. برای رزرو هتل در شهر یزد می‌توانید به سایت الی گشت مراجعه نمایید، سایت الی گشت به صورت شبانه روزی به علاقه‌مندان سفر خدمات ارائه می‌دهد.
سوالات متداول
۱. موزه آب در کدامیک از خانه های تاریخی یزد واقع شده است؟
این موزه در خانه تاریخی کلاهدوز قرار دارد.
۲. خانه تاریخی شکوهی یزد در کدام خیابان این شهر واقع شده است؟
این خانه در خیابان مسجد جامع قرار دارد.
۳.خانه تاریخی آقازاده به سفارش چه کسی ساخته شده‌است؟
به سفارش حاج حسین ابرقویی
مطالب مرتبط:
شنیدنی هایی بی نظیر از آداب و رسوم مردم یزد
معرفی اقامتگاه بوم گردی خانه باران یزد
هتل داد یزد، هتلی با معماری اصیل ایرانی!
اقامت در هتل های لوکس و سنتی یزد در دل کویر