جاذبه های شرق ایران دنیای گسترده و تأمل‌برانگیزی از آثار تاریخی و مکان‌هایی است که بازتابی از سادگی و صمیمیت مردمان این نواحی را به نمایش می‌گذارند. شرق ایران سرزمین اعجازگونه و افسونگر کویر است که البته از سخاوت طبیعت هم بی‌بهره نیست و در مناطقی، سرسبز و خرّم است. استان‌های پهناور، شهرهای بزرگ و فواصل نسبتاً طولانی میان شهرهای این بخش از ایران ویژگی اصلی شهرها و مناطق کویری کشور است. در سفر به شرق ایران یک احساس آشنایی دیرینه و ریشه‌دار در وجود هر گردشگر جاری می‌شود. احساس خوشایند و عمیق از پیوندی دیرینه با این سادگی شکوهمند و پر رمز و راز، بهترین احساس و تجربه‌ای است که از سفر به شرق ایران حاصل می‌شود.
شهرهای بزرگ و با قدمتی در شرق ایران وجود دارد. در هر یک از این شهرها آثار تاریخی، بناها و عمارت‌های قدیمی و مقبره‌ها توجه گردشگران را به خود جلب خواهند کرد. طبیعت زیبای کویری که در برخی از مناطق با آب و هوای معتدل و طبیعت سرسبز کوهستانی در می‌آمیزد یکی از جاذبه‌های گردشگری منحصربه‌فرد در این مناطق است. مجله گردشگری الی گشت برای معرفی ده تا از دیدنی ترین جاذبه های شرق ایران در این مقاله به سه استان خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی سفر خواهد کرد. تا پایان همراه ما باشید.
استان خراسان شمالی – جاذبه های شرق ایران
یکی از جوان‌ترین استان‌های کشور که برخی از زیباترین جاذبه های شرق ایران را در خود جای داده استان خراسان شمالی است. این استان زیبا که بالغ بر دوازده هزار سال قدمت دارد یکی از استان‌های مرزی در شمال شرق کشور است. خراسان شمالی پس از تقسیم استان خراسان به سه استان در سال ۱۳۸۳ و با مرکزیت شهرستان بجنورد شکل گرفت. این ایالت که از مناطق محبوب ایرانگردی در شرق و شمال شرق کشور به‌شمار می‌رود دارای هشت شهرستان و ۲۸۴۳۴ کیلومتر مربع مساحت و بالغ بر نهصد هزار نفر جمعیت است. اقوام کرد(کورمانج)، فارس(تات) و ترکمن اکثریت جمعیت این استان هستند. هم‌جواری دشت‌ها و مناطق کوهستانی و تنوع آب و هوایی(معتدل کوهستانی در شمال و کویری در جنوب استان)، طبیعت زیبا و خاص استان خراسان شمالی را پدید آورده است.
جاذبه‌های طبیعی فراوانی در این استان وجود دارد که عمده آن‌ها رودها و جنگل‌ها در کنار دشت‌های زیبا هستند. بناهای تاریخی و قلعه‌ها، کاروانسراها و آب‌انبارها مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی استان خراسان شمالی هستند. شهرستان زیبای بجنورد قطب اصلی گردشگری این استان است و شهرهای گرمه، شیروان و فاروج از دیگر شهرهای گردشگری این استان به‌شمار می‌روند. استان خراسان شمالی یکی از زیباترین مناطق کشور برای جذب بیشترین گردشگر در شهرهای شمال شرق ایران است. در ادامه با تعدادی از جاذبه های گردشگری شرق ایران در استان خراسان شمالی آشنا خواهیم شد.
- جاذبه‌های طبیعی و تاریخی شهرستان شیروان
- پارک ملی ساری‌گل اسفراین
- دهکده گردشگری میلانلو اسفراین
-
گردشگاه بش قارداش – جاذبه های شرق ایران
گردشگاه و تفریحگاه تاریخی بش قارداش عبادتگاه باستانی دوران اشکانیان و هخامنشیان بوده است و محلی محبوب و خاص نزد ساکنان بجنورد است. این منطقه زیبا و کهن به‌خاطر طبیعت سرسبز و محیط دلنشین با درختان تنومند و کهنسال خود شهرت دارد. چشمه زیبای بش قارداش یکی از معروف‌ترین چشمه‌های آب معدنی شرق ایران است. بش قارداش در هفت کیلومتری شهر بجنورد و در جاده بجنورد به اسفراین واقع شده است. این تفرجگاه دیدنی در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.
-
گردشگاه بابا امان
یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری شرق ایران گردشگاه بابا امان در شهر بجنورد است. گردشگاه باباامان یک پارک طبیعی سرسبز و قدیمی با حدود سیصد هکتار مساحت است که از گذشته تا به امروز به‌عنوان محل استراحت مسافرانی که از استان‌های شمالی عازم مشهد بوده‌اند استفاده می‌شود. گردشگاه بابا امان یکی از زیباترین پارک‌های ایران است و کمتر مشابهی میتوان برای آن پیدا کرد. چشمه پر آب و جوشان باباامان یکی از دلایل زیبایی این پارک بزرگ است.
در مسیر آب خروجی از این چشمه و سایر چشمه‌های این تفرجگاه حوضچه‌ها و استخرهایی به‌صورت پلکانی قرار گرفته‌اند و جریان آب در آن‌ها و ایجاد آبشارها زیبایی بی‌نظیر به محیط این تفرجگاه می‌دهد. بیش از چهارصدهزار درخت در پارک جنگلی باباامان وجود دارد که برخی از آن‌ها بالغ بر چهار قرن قدمت دارند. گردشگاه باباامان در جاده بجنورد به مشهد قرار دارد و سالانه بیش از ده میلیون گردشگر از آن بازدید می‌کنند.
استان خراسان رضوی – جاذبه های شرق ایران
پایتخت مذهبی ایران و استانی که بیشترین جاذبه های شرق ایران را دارد استان خراسان رضوی است. استان خراسان رضوی پس از تقسیم استان خراسان بزرگ به سه سه استان در سال ۱۳۸۳ به‌عنوان مهم‌ترین استان شرقی ایران شکل گرفت. خراسان رضوی یکی از کهن‌ترین و تاریخ‌سازترین مناطق ایران است که همواره در متن اتفاقات و رویدادهای سرنوشت‌ساز ایران حضور داشته است. این استان با ۳۳ شهرستان و ۱۱۸۸۵۴ کیلومتر مربع مساحت یکی از بزرگترین استان‌های ایران و با بیش از شش میلیون و پانصد هزار نفر جمعیت دومین استان پر جمعیت ایران است.
استان خراسان رضوی به‌دلیل قرارگیری مرقد امام رضا در شهر مشهد یکی از اصلی‌ترین مقاصد ایرانگردی بین گردشگران ایرانی و سایر کشورهای اسلامی است. علاوه بر جاذبه‌های مذهبی این استان، شهر مشهد به‌عنوان یکی از کلان‌شهرهای تاریخی جهان با صدها اثر و سازه تاریخی تحسین‌برانگیز یکی از قطب های گردشگری ایران است. تنوع اقلیمی خاص و هم‌جواری اقلیم کوهستانی و مناطق کویری شرق استان، جاذبه‌های طبیعی بی‌شماری برای این ایالت به ارمغان آورده است.
جاذبه های گردشگری شرق ایران
چشمه‌ها، رودخانه‌ها و باغ‌ها از جمله جاذبه‌های طبیعی و کاروانسراها، مقبره‌های باشکوه و صدها سازه کهن از اصلی‌ترین جاذبه‌های تاریخی استان خراسان رضوی هستند. در کنار مشهد، شهرهایی هم‌چون نیشابور، سبزوار، قوچان و بینالود جزء مهم‌ترین شهرهای توریستی خراسان رضوی هستند. استان خراسان رضوی اصلی‌ترین مرکز ایرانگردی شرق کشور است و بیشترین گردشگر در بین شهرهای شرقی ایران را دارد. در ادامه با تعدادی از جاذبه های گردشگری شرق ایران که در این استان قرار دارد آشنا خواهیم شد.
- حرم و موزه آستان قدس رضوی
- آرامگاه مشاهیر مانند آرامگاه فردوسی (توس)، آرامگاه نادرشاه افشار (مشهد)، آرامگاه‌های خیام و عطار نیشابوری (نیشابور)
- پارک‌ها و تفرجگاه‌ها مانند پارک وکیل‌آباد و پارک کوه‌سنگی (مشهد)
-
آثار تاریخی و بناهای قدیمی استان خراسان رضوی
استان خراسان رضوی سرزمینی است که نقش پررنگی در عرصه تاریخ، هنر و ادبیات ایران‌زمین دارد و دنیایی از جاذبه های تاریخی شرق ایران را در خود جای داده است. در هر شهر استان خراسان رضوی میتوان به تماشای عمارت‌ها، خانه‌ها و آثار تاریخی باشکوه و زیبا رفت. کاروانسراهای زیبایی در شهرهای مختلف این استان و به‌ویژه شهرهای سبزوار و نیشابور وجود دارد که هر یک روایتگر هزاران سال تاریخ و هزاران داستان هستند. عمارت‌ها و کاخ‌هایی مانند کاخ خورشید کلات، خانه ملک و خانه توکلی از مهم‌ترین بناهای تاریخی مشهد هستند. بناهای قدیمی بسیاری هم در شهر مشهد وجود دارند که امروزه به موزه‌هایی دیدنی تبدیل شده‌اند. مهم‌ترین این جاذبه‌ها عبارتند از: حمام‌موزه شاه (موزه مردم‌شناسی)، خانه کوزه‌کنانی (موزه مشروطیت) و فرهنگسرای بهشت.
-
پارک های آبی مشهد
یکی از جدید ترین جاذبه های تفریحی شرق ایران و این شهر پارک های آبی مشهد است. در این پارک‌ها امکانات تفریحی به‌روز و هیجان‌انگیزی وجود دارد که باعث می‌شود اکثر مسافران و گردشگران ایرانی و خارجی از این پارک‌های مدرن دیدن کنند. در مشهد چهار پارک آبی مجهز وجود دارد که برخی از آن‌ها از نظر امکانات و تفریحات در جهان سرآمد هستند. سرزمین موج‌های آبی، سرزمین موج‌های خروشان، پارک ساحلی آفتاب و پارک آبی ایرانیان چهار پارک آبی مشهور مشهد هستند.
-
قدمگاه نیشابور – جاذبه های شرق ایران
منطقه قدمگاه در ۲۵ کیلومتری شرق نیشابور یکی از دیدنی‌ترین جاذبه های تاریخی-مذهبی شرق ایران است. این منطقه تاریخی محوطه‌ای زیبا و آرامش‌بخش با درختانی کهنسال دارد که به‌عنوان یکی از اقامتگاه‌های علی ابن موسی‌الرضا در مسیر رسیدن به مشهد شهرت فراوانی دارد. طراحی باغ و زیارتگاه قدمگاه در سال ۱۰۲۰ هجری قمری به دستور شاه عباس اول و توسط شیخ بهایی انجام گرفته است. قدمگاه یکی از جاذبه‌های تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی است و فضای آرامش‌بخش و دلنشین آن هر گردشگری را مجذوب خود می‌کند.
-
طرقبه شاندیز
شهرستان زیبای طرقبه شاندیز یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی شرق ایران است که در سالیان اخیر مورد توجه گردشگران و مسافران مشهد قرار گرفته است. این شهرستان در شانزده کیلومتری غرب مشهد و انتهای بلوار وکیل‌آباد قرار گرفته و دسترسی به آن بسیار آسان است. طرقبه شاندیز بهشت رؤیایی طرفداران رستوران‌گردی، طبیعت و تفریحات هیجان‌انگیز است. رستوران‌های ایرانی شاندیز و طرقبه این منطقه را به شهرتی جهانی رسانده‌اند. طبیعت مسحورکننده و زیبای طرقبه هم میلیون‌ها گردشگر را در طول سال به این منطقه می‌آورد. مجموعه تفریحی ورزشی چالی‌دره در کنار روستاهای دیدنی جاغرق، ازغد، کنگ، دهبار، مایون، نغندر و حصار طرقبه را به یکی از بهترین مناطق تفریحی ایران تبدیل کرده‌اند.
استان خراسان جنوبی – جاذبه های شرق ایران
سومین استان پهناور ایران تعدادی از زیباترین جاذبه های شرق ایران را در خود جای داده است و شرایط بسیار خوبی برای تبدیل شدن به قطب گردشگری در شرق کشور دارد. استان خراسان جنوبی که در سال ۱۳۸۳ از از استان خراسان بزرگ جدا شد سرزمینی کهن است که در گذشته قهستان نامیده می‌شد. این استان زیبا که پایتخت زعفران ایران یعنی شهرستان قاین یکی از توابع آن است ۱۵۱۱۹۳ کیلومتر مربع مساحت و بیش از هشتصد هزار نفر جمعیت دارد. استان خراسان جنوبی دارای یازده شهرستان به مرکزیت شهرستان بیرجند است و یکی از بکرترین و مسحورکننده‌ترین مقاصد ایرانگردی است.
جاذبه‌های دیدنی خراسان جنوبی در نوع خود منحصربه‌فرد بوده و برای علاقمندان به طبیعت کویری و آثار تاریخی این مناطق بی‌نظیر خواهد بود. بناهای تاریخی و مقبره بزرگان در کنار چشمه‌های آبگرم و روستاهای قدیمی و زیبای این استان از دیگر دیدنی‌های استان خراسان جنوبی هستند. یکی از بهترین نقاط کشور که پتانسیل بالایی برای جذب بیشترین گردشگر در بین شهرهای ایران را دارد بی تردید استان خراسان جنوبی است. تعدادی از مشهورترین جاذبه های گردشگری شرق ایران در استان خراسان رضوی به شرح زیر است.
- دره کال جنی طبس
- باغ اکبریه بیرجند
- قلعه‌های تاریخی مانند قلعه فورگ اسماعیلیان، قلعه شاه‌دژ نهبندان و قلعه بیرجند
-
کویرهای دیدنی خراسان جنوبی
استان خراسان جنوبی یکی از مناطق ایران است که بخش قابل توجهی از آن در کویر مرکزی یا دشت کویر ایران قرار گرفته است. این امر سبب شده است تا این استان زیباترین جاذبه های کویری شرق ایران را داشته باشد. گرم‌ترین دمای کره زمین و همچنین بلندترین تپه‌های ماسه‌ای جهان در مناطق کویری استان خراسان جنوبی به ثبت رسیده است. این استان یکی از زیباترین مناطق جهان برای کویرگردی و تجربه آرامش جادویی و بی‌نظیر شب‌های کویر است. برخی از مناطق کویری استان خراسان جنوبی سالانه هزاران گردشگر را به این منطقه می‌آورند. برخی از زیباترین کویرهای جهان که شهرت و محبوبیتی بالایی دارند و در این استان قرار گرفته‌اند عبارتند از: کویر پلوند یا کویر فردوس، کویر حلوان طبس، کویر رباط‌خان یا ریگ شتران طبس، کویر ریگ یلان نهبندان، کویر سه قلعه سرایان و کویر بشرویه.
-
روستاهای ماخونیک
یکی از جاذبه های گردشگری شرق ایران در استان خراسان جنوبی روستاهای منحصربه‌فردی است که شهرت جهانی دارند. مشهورترین این روستاها که از آن با عنوان لی‌لی‌پوت ایران یاد می‌شود روستای ماخونیک در هشتاد کیلومتری شهرستان سربیشه است. ماخونیکی‌ها مهاجران افغانی هستند که قرن‌ها پیش به ایران مهاجرت کرده‌اند و به‌دلیل انزوا و سبک خاص زندگی این قوم ارتباط کمی با جهان خارج از جامعه خود دارند. ازدواج‌های فامیلی در طول چندین قرن سبب به‌وجود آمدن نسلی شده است که قد آن‌ها از یک ونیم متر تجاوز نکرده و در خانه‌هایی کوچک با سقف کوتاه زندگی می‌کنند. ماخونیکی‌ها عقاید و رسوم جالبی دارند و همه‌چیز در روستای آن‌ها حالت مینیاتوری شگفت‌انگیزی دارد. این روستای زیبا و عجیب نمونه کاملی از یک جامعه ساده با امکانات بَدَوی است.
-
چشمه مرتضی علی
چشمه مرتضی علی یکی از عجایب جاذبه های شرق ایران است که در سی کیلومتری شهرستان طبس واقع شده است. این منطقه دیدنی و البته شگفت‌انگیز آب‌راهه‌ای متشکل از سه چشمه اصلی و چندین چشمه فرعی است که در دل دیواره‌های صخره‌ای بلند جریان دارد. چشمه مرتضی علی که چشمه اصلی این منطقه است یک چشمه آبگرم با خواص درمانی است که گردشگران ایرانی و خارجی فراوانی از آن بازدید می‌کنند. یکی از نکات جالب توجه این چشمه مسیر پیاده‌روی طولانی و زیبایی در یک آب‌راهه است که در برخی نقاط، آب آن هم‌زمان گرم و خنک است.
-
روستای نایبند – جاذبه های شرق ایران
یکی از شگفت‌انگیزترین جاذبه های کویری شرق ایران روستای نایبند است. این روستا اگرچه در کویر لوت واقع شده است با این‌وجود به‌دلیل دارا بودن ارتفاعی بیش از سه‌هزار متر از سطح دریا یک منطقه کوهستانی به‌حساب می‌آید. به همین علت است که نایبند به بهشتی سرسبز و زیبا در دل کویر تبدیل شده است که نخلستان‌ها و باغ‌های خرّم آن هر بیننده‌ای را مسحور خود می‌کند. نایبند یک روستای پلکانی با بیش از هزار سال قدمت است که از آن با عنوان ماسوله کویر نام برده می‌شود. نایبند یکی از زیباترین روستاهای ایران است که تماشای آسمان کویر در شب، مناظر بکر باغ‌ها و نخلستان‌ها بر زمینه‌ای وسیع و باشکوه از کویر و گشت و گذار در میان خانه‌های خشتی و محیط آرامش‌بخش آن هر گردشگری را تحت تأثیر قرار خواهد داد. این روستای زیبا در ۲۱۰ کیلومتری جنوب شهرستان طبس و در جاده طبس به راور قرار دارد.
سخن پایانی درباره جاذبه های شرق ایران
جاذبه های شرق ایران در پهنه‌ای وسیع و اسرار آمیز با نام خراسان گسترده شده‌اند. خراسان سرزمینی پهناور و ارزنده است که پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی آن از زندگی مردمانی سخت‌کوش در کویر ایران و دشت‌های شرقی سرچشمه گرفته است. آنچه در سفر به شرق ایران و بازدید از شهرها و روستاهای بی‌همتای آن در خاطر می‌ماند، جریانی باشکوه و پرشور از زندگی و پویایی است که کمتر مشابهی در سایر مناطق میتوان برای آن یافت. شرق ایران سرزمین هم‌زیستی با کویر و اعجاز فرازمینی کویر است. سرزمین بناهای خشتی و عطر خاک و خاطره که هر گردشگری با آن احساس خویشی و آشنایی می‌کند.
در هر فصلی از سال میتوان برای دیدن جاذبه های شرق ایران روانه استان‌ها و شهرهای این منطقه شد. روستاها و شهرهای کوهستانی این نواحی بهشتی بی‌مانند برای سفرهای تابستانه و بهاری هستند. شهرهای گرم و جادویی کویری هم میزبانان سخاوتمند سفر در پاییز و زمستان به‌شمار می‌روند. تنها مسئولیت گردشگران در هنگام بازدید از این سرزمین خیال‌انگیز این است که هیچ اثر و نشانه‌ای از خود در کویر به‌جای نگذاشته و هیچ شعله‌ای در جنگل‌ها و باغ‌ها برنیفروزند!
مطالب مرتبط
۱۰ تا از دیدنی ترین جاذبه های جنوب ایران
مشابه جاذبه های جهان در ایران را بشناسید!
آشنایی با جاذبه های بی‌نظیر طبیعت ایران!