گردشگری برای جامعه میزبان هم هزینه و هم منفعت اقتصادی و غیر اقتصادی را بهمراه دارد. برخی از این تأثیرات و منافع اقتصادی در ادامه توضیح داده شده اند. در خصوص منافع گردشگری جای هیج گونه تریدی نیست. اما این بدان معنا نیست که گردشگری پدیده ای ایده آل است. حتی طرفداران گردشگری، مانند نویسندگان این کتاب، نیز بر این نظرند که گردشگری موهبت الهی ایده آلی نیست و منافع و معایبی دارد که اندازه آنها یکسان نیست. بسیاری از هزینه های اجتماعی را نمی توان بسادگی اندازه گرفت، حتی می توان گفت سنجش آنها غیر ممکن است.
برنامه ریزی و توسعه نامناسب گردشگری علت برخی از این مشکلات است. تقاضای گردشگری ممکن است با نیازها و تمایلات مردم محلی در تناقض باشد. توسعه غیر متفکرانه، توسعه غیر مقتضی، توسعه بیش از حد یا توسعه بی پایان براحتی به محیط آسیب می رساند. گردشگری به آلوده کردن سواحل، افزایش قیمت نیروی کار، کالاها و خدمات، فاسد کردن ییلاقات، آلوده کردن ارزشهای بومیان، ازدحام جمعیت و شلوغی، آلودگی صوتی وبصری، جرم و جنایت، نفوذ به حریم خصوصی، تنش های اجتماعی، زوال محیط زیست، از دست دادن مدیریت آینده مقصد، اشتغال فصلی با دستمزد متهم است. این مشکلات در بسیاری از اشکال توسعه رایج است و در بسیاری موارد نارضایتی را از وضع موجود با توسعه بیش از حد به همراه داشته است. نیاز به یک برنامه جامع توسعه اقتصادی، که گردشگری بخشی از آن است به شدت احساس می شود.
گردشگری می تواند منافع فراوانی را بهمراه داشته باشد، اما مشکلات اجتماعی را نیز موجب خواهد شد. جهان امروز تجربه کافی برای افزایش منافع گردشگری و یا دست کم کاهش تأثیرات منفی آن را دارد. آنچه باید انجام شود توازن بین هزینه ها و منافع برای رسیدن به بهترین هزینه و منفعت است.
دانشجویان و مجریان گردشگری باید درک روشنی ار تأثیرات مطلوب و نامطلوب گردشگری در کیفیت زندگی مردم یک منطقه یا کشور داشته باشند. جنبه های مطلوب کدام اند؟ جنبه های نامطلوب کدام اند؟ ترازنامه ای نیاز داریم و در ابتدا به بعد مثبت و مطلوب آن می پردازیم:
- فراهم آوردن فرصت های شغلی برای افراد ماهر و غیر ماهر، بدلیل ماهیت کاربردی بودن این صنعت
- تبادل ارز خارجی لازم
- افزایش درآمدها
- افزایش تولید ناخالص ملی
- توسعه زیر ساختهای کنونی
- توسعه زیر ساختی که سبب ترویج تجارت و توسعه صنعت جامعه می شود
- توسعه گردشگری با استفاده از محصولات و منابع محلی
- توانایی تبدیل شدن به یکی از سازگارترین فعالیت های اقتصادی تکمیل کننده سایر فعالیت های اقتصادی
- تداوم توسعه
- اثر ضریب تکاثری
- افزایش درآمدهای حکومتی
- گسترش افق های فرهنگی و آموزشی و افزایش احساس خودشکوفایی
- افزایش کیفیت زندگی از منظر درآمد و استاندارهای بالاتر
- تأکید بر حفاظت از میراث فرهنگی و سنتی
- توسعه و حفاظت زیست محیطی
- اشتغال زایی بیش تر هنرمندان و موسیقی دانان و سایر افراد به دلیل ارتقای میراث فرهنگی حاصل از توجه گردشگر به فرهنگ محلی
- ارائه تحصیلات تفریحی و گردشگری در خور استفاده مردم محلی
- حذف تعصبات تفریحی و گردشگری در خور استفاده مردم محلی
- ارائه تصویری جهانی از مقصد
- پیشبرد ارتباطات جهانی
- کمک به صلح جهانی
در بعد منفی و نامطلوب این ترازنامه مشکلات متعددی است که عمدتاً بدلیل توسعه بیش از حد است.
- تقاضای بیش از حد برای منافع
- مشکلات ناشی از فصلی بودن این صنعت
- تورم
- توسعه اقتصادی نامتوازن
- مشکلات اجتماعی
- زوال منابع طبیعی و فیزیکی و تولید آلودگی
- زوال محیط فرهنگی
- افزایش محیط فرهنگی
- افزایش جرم و جنایت و فحشا و قمار
- آسیب پذیری اقتصادی و تغییرات سیاسی
- تضعیف ساختار خانواده
- صنعتی سازی فرهنگ و مذهب و هنر
- تلقی های نامطلوب
- درگیری در جامعه میزبان
- گسترش بیماری ها و نوسانات اقتصادی و مشکلات حمل و نقل
مانند تمام تغییرات دیگر گردشگری نیز هزینه دارد، اما برنامه ریزی و سازمان دهی آن ضرورت دارد. چالش اصلی رسیدن به توازنی است که به موجب آن بایستی وزن منافع بیش تر از هزینه ها باشد و در نهایت تأثیرات نامطلوب کاهش یابد. توسعه گردشگری باید بخشی از توسعه جامعه اقتصادی باشد و به شکل پایدار صورت گیرد.