بسیاری از اتفاقات و پیشامدهای هوایی در حین پرواز وجود دارد که در بسیاری از اوقات ما متوجه آن ها نمی شویم و تنها در زمان هایی که اثری واضح دارند، از آن ها مطلع می شویم. تلاطم جریان هوا در هنگام پرواز از جمله اتفاقاتی است که در خلال اکثر پروازها اتفاق می افتد و ادامه ی پرواز، تکانه های هواپیما را تحت الشعاع خود قرار می دهد. بگذارید اینگونه بگوییم، چاله ی هوایی در اکثر پروازها پیش می آید حال، ممکن است منجر به حادثه ای شود و یا ممکن است آنقدر خفیف باشد تا همانند اکثر اوقات مثل یک چالش هوایی در حین پرواز رد شود. در ادامه با ما در مطلب الی گشت همراه باشید تا به اتفاق یکدیگر این پدیده ی هوایی را مورد بررسی دقیق خود قرار دهیم.
مطالب مرتبط: هواپیمای آب نشین چیست و چه انواعی دارد؟ با این ترفندها، پروازهای طولانی راحتی خواهید داشت! چرا در موقع فرود و برخاستن هواپیما نباید بخوابید؟
جریان هوا را به اسامی دیگری همچون؛ توروبولانس و یا چاله ی هوایی نیز می شناسند. در واقع این مکانیسم اینگونه به وجود می آید که در جریان یک تلاطم هوایی، یک جا به جایی سریع هوایی پیش می آید که در نتیجه ی تلاقی ۲ جریان متقاطع هوا که اتفاقا با سرعت های متفاوت در حرکت هستند، گفته می شود.
تلاطم در جریان هوا می تواند در نتیجه ی پدیده های مختلفی پیش بیاید. به طور مثال این عوامل عبارتند از: فشار اتمسفر، جریان های جت، جریان هوای اطراف کوه ها، گرم و سرد شدن هوا یا طوفان ها و گردباد ها.
این پدیده معمولا در زمان هایی رخ می دهد که شرایط برای به وجود آمدن ناپایستگی جوی مهیا باشد همچون زمان هایی که پرواز شما از یک ناحیه ی کوهستانی و یا ناحیه ی گرمسیری که محل تلاقی بادهای شمال شرقی و جنوب شرقی است می گذرد. تلاطم در جریان هوا معمولا با نشانه های بسیاری همراه است که از جمله آن ها می توان به حرکت ناگهانی ابرها از محلی نامشخص و ظاهر شدن ابرها در آسمانی بدون ابر اشاره کرد.
معمولا در چنین زمان هایی، تلاطم جریان هوا در هنگام پرواز بدون هیچ اخطاری و کاملا ناگهانی رخ می دهد و در نتیجه غیرقابل پیش بینی است. این پدیده نوعی از تلاطم هوایی است و به آن، جریان هوای صاف می نامند. باید توجه داشت که تا زمانی که اتفاقی پیش نیاید و یا نشانه ای بروز نکند، خلبان قادر به جلوگیری از این پدیده نیست تلاطم جریان هوای صاف، متداول ترین نوع تلاطم جریان هوا است که با آن مواجه می شویم. نوع دیگری از تلاطم جریان هوایی وجود دارد که به آن تلاطم هوای دنباله ای می گویند.
در پشت هواپیما در حین عبور از هر مسیر هوایی ایجاد می شود. این نمونه از تلاطم های هوایی را می توان به گردابه های تشکیل شده در لبه ی بال هواپیما که با الگوهای حلقوی از گردش هوا که پشت هر بال ایجاد شده و نیروی بالا برنده را ایجاد می کنند.
حالت دیگر این نوع تلاطم، حالت جت واش یا تلاطم شدید هوا به علت حرکت بسیار سریع گازهای خروجی از موتور هواپیما می باشد. حال این سوال پیش می آید که جواب ما به شما این است که بر اساس آمار موجود، این اتفاقا در بیشتر مواقع خطرناک نیست و تنها یک چالش پروازی است.
در واقع با توجه به حوادث به وجود آمده به سبب این پدیده در حین پرواز که اتفاقا اغلب مرتبط با گذشته و قبل از تکنولوژی تر شدن این صنعت بوده است، اغلب به خاطر عدم وجود ابزار مناسب پروازی رخ می داده است اما امروزه با توجه به این که مهندسان و هواپیماسازان این پدیده را پیش بینی نموده اند، آینده نگری بهتری برای پیشگیری از این پدیده را دارند اما، به هرحال این پدیده یک تهدید بالقوه در سطحی پایین تر از دیگر تهدیدها به شمار می رود. تقریبا تمامی خلبان ها، مخصوصا آن هایی که از مسیر خط استوا عبور می کنند، وجود تلاطم هوا در مسیر خود را حتما مدنظر برنامه ی پرواز خود قرار می دهند.
آن ها به نشانه های ظاهری در آسمان که منطقه وقوع این پدیده را نمایان می‌کنند، بسنده می کنند و اگر لازم شد، حتی مسیر خود را نیز تغییر می دهند. البته همه ی خلبان ها برای رویارویی با پدیده ی تلاطم جریان هوا در هنگام پرواز آموزش می بینند.
البته باید به این نکته توجه بفرمایید که امروزه هواپیماها را طوری طراحی می کنند که بتوانند تنش های ناشی از تلاطم جریان هوا را به راحتی تحمل کنند. حتی هواپیماهای پیشرفته ی بوئینگ هم امروزه دارای بال هایی هستند که قابلیت جمع شدن و انعطاف پذیری دارند.
قابلیت دیگری هم در آن‌ها به نام پایداری مثبت وجود دارد، به این معنی است که اگر هواپیما به علت شرایط جوی از موقعیت خود خارج شد، با این قابلیت امکان این را دارد تا دوباره به مسیر اصلی خود بازگردد.
حال این سوال پیش می آید که باید مجددا تاکید کنیم که تلاطم جریان هوا در هنگام پرواز، تهدید جدی برای زندگی افراد نیست، اما ممکن است به هر حال صدماتی را در حین پرواز به برخی مسافران یا هواپیما وارد نماید و احتمال این صدمات را نمی توان رد نمود.
برای جلوگیری از آسیب های احتمالی به تمامی دستورالعمل ها و راهنمایی هایی که از طرف خدمه ی پرواز بیان می شوند، باید دقت شود. به طور مثال، اگر مثلا شخصی کمربند خود را نبسته باشد، این احتمال وجود دارد که در اثر این اتفاق او از صندلی خود پرت شود. یا این که چمدان هایی که در بالای سر مسافران قرار دارد در اثر تکان ها به پایین و روی مسافران سقوط کنند.
در صورت رعایت نکردن اصول اولیه ی ایمنی که در همه ی پروازها به مسافران گوشزد می شود، شرکت های هواپیمایی هیچگونه مسئولیتی را در قبال سوانح احتمالی از بابت تکانه ها به عهده نمی گیرند.
در این حوادث معمولا اول خدمه ی پرواز و بعد از آن ها کودکانی که در آغوش گرفته می شوند و در آخر مسافرینی که نکات ایمنی همچون بستن کمربندها را رعایت نکرده اند، دچار بیشترین آسیب می شوند.