شهر تربت حیدریه در خراسان رضوی به عنوان پایتخت ابریشم ایران شناخته شده است، خراسان دارای شهر های زیادی است که از سابقه تاریخی زیادی برخوردار اند و به عنوان خاستگاه برخی محصولات در جهان و ایران شناخته می شوند .
این شهر تاریخی که بنا به برخی نقل قول ها نامش را نام یک عارف بزرگ وام گرفته است این روز ها به عنوان قطب زعفران و پایتخت ابریشم در ایران شناخته می شود.
منطقه خراسان در ایران یکی از مناطق مهم و تأثیرگذار در طول دوران تاریخ بوده است که حوادث و اتفاقات متعددی را به خود دیده است.
خراسان به عنوان دروازه ورود به ایران از مرزهای شرقی همواره مورد توجه بوده و از اهمیت استراتژیک برخوردار است؛ این خطه زیبا از کشور ایران، یک منطقه تاریخی به حساب می آید که در بسیاری از برهه های تاریخی در ایران نقش پررنگ و اثرگذاری داشته است.
رزرو آسان بلیط قطار مشهد، بلیط هواپیما مشهد و اقامت بهترین هتل های مشهد در سامانه آنلاین الی گشت.
تاریخچه تربیت حیدریه
شهر تربت حیدریه که در استان خراسان رضوی واقع شده است، شهری تاریخی با قدمتی مربوط به دوران پیش از اسلام است.
بر اساس برخی روایت ها نام این شهر از نام یک عارف به نام قطب الدین حیدر که در قرن نهم هجری در این منطقه می زیسته، برگرفته شده است؛ این منطقه پیش از این به نام ولایت زواره مشهور بوده است.
نام تربت حیدریه با زعفران و ابریشم عجین شده است؛ به این دلیل که این شهر اولین قطب تولید زعفران در جهان بوده است و به علت داشتن ابریشم مرغوب، به پایتخت ابریشم ایران نیز شهرت یافته است.
دیدنی های تربت حیدریه به حدی جذاب و چشم نواز هستند که در طول سال گردشگران و مسافران زیادی را به خود جذب می کند؛ پیشینه تاریخی و موقعیت جغرافیایی این شهر، آثار تاریخی و دیدنی های طبیعی متعددی را برای آن به ارمغان آورده است که در ادامه با تعدادی از دیدنی های تربت حیدریه آشنا می شویم.
غار ماه پری
غار ماه پرییکی از دیدنی های ورامین که متعلق به یک جاذبه طبیعی است جزء زیستگاه های اولیه انسان‌هاست که در دل کوه واقع شده است.
روستای صنوبر که در ۱۹ کیلومتری شمال غربی شهر تربت حیدریه واقع شده است، محل قرارگیری این غار است؛ پژوهش ها و اکتشافات باستانی انجام گرفته در این غار حاکی از آن است که محل زندگی انسان های مقبل تاریخ بوده است.
منطقه گردشگری رودخانه حصار
در جنوب روستای رودمعجن منطقه گردشگری قرار دارد که از غرب ۵۰ کیلومتر با شهر تربت حیدریه فاصله دارد؛ منطقه گردشگری رودخانه حصار، که گردشگران زیادی را به خود جذب می‌‌کند منطقه‌ای با آب و هوای مطبوع و محیطی سرسبز است که برای تفریح و اقامت چند ساعته بسیار مناسب است.
آبشار رود معجن
در غرب شهر تربت حیدریه آبشاری زیبا قرار دارد که ۲۸ متر ارتفاع داشته و به رود معجن معروف است؛ این آبشار زیبا که در ۴۸ کیلومتری غرب تربت حیدریه واقع شده است در فصل بهار و تابستان یکی از مناطقی است که گردشگران زیادی را به خود جذب می کنند.
ویژگی این آبشار زیبا این است که میان دیواره ای بلند از کوه قرار گرفته است که آب از ارتفاع ۲۸ متری با شدت زیاد به زمین فرو می ریزد؛ به این آبشار و منطقه ای که در آن واقع شده است به دلیل زیبایی های طبیعی لقب بهشت گردشگری تربت حیدریه داده اند.
پارک باغ ملی
در شهر تربت حیدریه خیابان معروفی وجود دارد که به نام باغ ملی شناخته می شود؛ در انتهای این خیابان بر فراز تپه ای پارک زیبایی وجود دارد که به نام پارک باغ ملی مشهور است و یکی از دیدنی های تربت حیدریه به شمار می آید.
باغ های ملی که در ایران وجود دارد با باغ های ایرانی تفاوت دارند و عمدتا در دوران حکومت صفویه که متقارن با دوران بعد از رنسانس است، احداث شده اند.
باغ ملی که امروز در تربت حیدریه وجود دارد تا ۷۰ سال پیش کاربری متفاوتی داشت و به عنوان گورستان از آن استفاده می شد.
درختان قدیمی در این باغ وجود داشت که برخی از آن ها بیش از ۹۰ سال سن داشتند و خشکیده شده بودند؛ این درختان خشکیده امروز به یکی از دیدنی های این باغ تبدیل شده‌اند زیرا بدنه این درختان توسط هنرمندان به آثار هنری و تجسمی تبدیل شده اند.
منطقه شکار ممنوع بزمای
منطقه شکار ممنوع بزمایدر ۸ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان تربت حیدریه منطقه وسیعی به وسعت ۲۸ هزار هکتار قرار دارد که این منطقه کوهستانی، زیستگاه گونه های گیاهی متنوع مانند چوبک، کلاه میرحسن، میخک کوهی، شکرتیغال، فرفیون، ریواس، گون است.
این منطقه که بزمای نام دارد، منطقه شکار ممنوع اعلام شده است و میزبان گونه های جانوری همچون کل، بز، قوج و انواع پرندگان است.
منطقه بزمای محل مهاجرت و گذر گونه ای کمیاب از لک لک‌ها، به نام لک لک سیاه است که در فصل تابستان و زمستان از این منطقه عبور می کنند.
پارک جنگلی پیشکوه
یکی دیگر از دیدنی های تربت حیدریه پارکی است که یکی از بزرگ ترین پارک ها در ایران است؛ این پارک جنگلی که پیشکوه نام دارد در حاشیه شهر تربت حیدریه واقع شده است و وسعتی در حدود ۸۰۰ هکتار دارد.
ویژگی این پارک جنگلی این است که در دامنه کوه های اطراف قرار گرفته که مشرف به شهر است؛ در این پارک زیبا امکانات رفاهی و تفریحی بسیار خوبی فراهم شده است که گردشگران در مدت حضور می توانند از آن بهره ببرند.
قله ملکوه
یکی دیگر از دیدنی های تربت حیدریه قله ای است که به عنوان سومین قله مرتفع در استان خراسان رضوی شناخته می شود؛ قله ملکوه عبادتگاه کوهنوردان زیادی است که برای ورزش به این مکان سفر می کنند.
طبیعت زیبا و آب و هوای نسبتا سرد از ویژگی های این قله زیباست؛ گل خاتون دریاچه ای زیباست که در کنار این قله قرار دارد و زیبایی های طبیعی این منطقه را دو چندان کرده است.
موزه حیات وحش
یکی از راه های آشنایی با گونه های گیاهی و جانوری یک منطقه، بازدید از موزه های حیات وحش است؛ در نزدیکی پارک ملت در شهر تربت حیدریه، موزه حیات وحش این شهر واقع شده است که گونه های متنوع گیاهی و جانوری در این موزه در معرض بازدید عموم قرار دارد.
موزه مردم شناسی
موزه های مردم شناسی، یکی از بهترین منابع برای آشنایی با آداب و رسوم، فرهنگ و صنایع دستی مردم یک منطقه است؛ یکی از دیدنی های تربت حیدریه موزه مردم شناسی این شهر است که در کاروانسرای طبسی واقع شده است.
مجموعه تاریخی قطب الدین حیدر
قطب الدین حیدر فرزند تیمور بوده است که از نوادگان سلطان شاه سالوری از شاهزادگان ازبک و جزء تبار خاقان ترک است؛ مدفن قطب الدین حیدر امروزه به عنوان یک مجموعه تاریخی از دیدنی های تربت حیدریه است.
این بنای تاریخی که قدمت آن به دوران صفویه باز می گردد، در مرکز شهر تربت حیدریه واقع شده؛ این مجموعه تاریخی شامل آرامگاه و ایوانی به جا مانده از مسجد جامع قدیم است.
مسجد جامع قدیم که در مجموعه قطب الدین حیدر قرار گرفته است، بنای آجری دارد که نام بانی ساخت آن و تاریخ ساخت بنا بر روی یک سنگ سیاه و لوح مانند حک شده؛ آرامگاه قطب الدین حیدر در این مجموعه تاریخی در میان محوطه و در زیر گنبد واقع شده است.
کاروانسرای طبسی
در نزدیکی مجموعه تاریخی قطب الدین حیدر، کاروانسرای تاریخی قرار دارد که توسط یکی از تاجران مشهور در دوران قاجار به نام حاج محمد ابراهیم طبسی، بنا شده است.
این کاروانسرای تاریخی جزء بناهای دو ایوانی تقسیم می شود که قسمت های مختلفی دارد؛ فضای ورودی، هشتی، تعدادی حجره که مشرف به میدان سرای بنا است، انبار و اصطبل از جمله قسمت های این کاروانسرا است.
احداث این کارونسرا در کنار مسجد و آرامگاه نشان دهنده این است که رشد شهر تربت حیدریه به این مجموعه بستگی داشته است و این مرکز به عنوان نقطه اصلی رفت و آمد و ورود و خروج به شهر بوده است.
رباط لاری
یکی از دیدنی های تربت حیدریه در محله معروف به میدان رباط واقع شده است؛ رباط لاری توسط حاج محمدرضا لاری بنا شده است که از تاجران معتبر شهر بوده است.
۲۴ غرفه تابستانی که مشرف به حیاط هستند ویژگی بارز این رباط است؛ اصطبل های اختصاصی به همراه اتاق های زمستانی در پشت هر غرفه تعبیه شده اند.
قدمت این رباط در حدود ۱۱۰ سال است که پس از گذشت این زمان همچنان پا برجاست.
حمام حاجی رئیس
یکی از دیدنی های تربت حیدریه که قدمت آن به دوران قاجار باز می گردد یک حمام تاریخی به نام حاجی رئیس است که نام خود را از بانی خود به نام حاج سید محمد رئیس التجار گرفته است.
این حمام شامل قسمت های مختلفی است که می‌توان به پلکان های ورودی، سربینه، بینه، گرمخانه و مخازن آب سرد و گرم اشاره کرد.
یکی از ویژگی های بنای این حمام تاریخی، وجود ۸ ستون سنگی زیباست که یک حوض سنگی را احاطه کرده‌اند؛ محل قرارگیری این حمام در بافت تاریخی و مرکزی تربت حیدریه قرار دارد و از جمله آثار تاریخی مهم بوده که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
کاروانسرا و پل کسکک
در نزدیکی روستای کسکک در شمال شهر تربت حیدریه رباط و پلی قرار دارد که به نام رباط و پل کسکک معروف هستند؛ قدمت کاروانسرا مربوط به دوران صفویه است که در معماری آن بر طرفین سردر ورودی، اینوانچه و طاق نماهایی ساخته شده است.
در پیرامون مهمانسرای این رباط، اتاق های اقامت کاروانیان قرار دارد که فضای داخلی آن ها به تاقچه و بخاری دیواری مجهز شده و فضای ورودی مجهز به سردر است.
پل کسکک نیز در اواخر دوران حکومت قاجار ساخته شده است که بانی ساخت هر دو بنا، امین التجار یکی از تاجران مشهور تربت حیدریه بوده است؛ پل کسکک از جمله آثاری است که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه امینی
امین التجار که بانی ساخت حمام حاجی رئیس بوده است در خانه‌ای زیبا سکونت داشته است که امروزه به خانه امینی معروف است.
این خانه زیبا که قدمت آن به دوران قاجار باز می گردد تزئینات زیبایی از آجرکاری، کاشی‌کاری و گچ‌کاری دارد که همچنان با گذشت این سال ها، به صورت سالم پا برجا مانده است.
مسجد کدکن
یکی زیباترین دیدنی های تربت حیدریه بنایی مستطیلی شکل یک مسجد است که مسجد کدکن نام دارد؛ در مرکز بنای این مسجد، دو طاق بزرگ، گنبد های چهار ترک را تشکیل داده‌اند؛ محراب هشت گوشه این مسجد یکی از قسمت های زیبای آن است که جلوه خاصی دارد.
مزار بوری آباد
در فهرست آثار ملی ایران، بنایی به نام مزار بوری آباد به ثبت رسیده است که قدمت آن به دوران حکومت صفویه باز می گردد؛ این بنا که محل دفن یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) است دارای پلان مربعی است.
مزار بی بی حسینه
در شهر تربت حیدریه بر فراز تپه ای در داخل شهر، محله ای وجود دارد که نام آن حسنی است اما اهالی شهر به آن بی بی حسینه می گویند؛ در این محله بنایی قرار دارد که مزار بی بی حسینه است و از دیدنی های تربت حیدریه به شمار می آید.