قزوین یکی از قدیمی‌ترین شهرهای کشورمان است و قدمت آن به دوران ساسانیان بازمی‌گردد. این شهر زیبا به دستور شاپور اول رونق پیدا کرد. قزوین در مسیر جاده‌ی ابریشم قرار داشت و محل عبور بازرگانان از شرق به غرب بود. همچنین این شهر در زمان حکومت صفویان به مدت ۵۷ سال پایتخت ایران بود و در این دوره بناهای تاریخی زیادی در قزوین ساخته شدند. در این مقاله قصد داریم جاذبه‌های تاریخی قزوین را معرفی کنیم.
کاروانسرای سعدالسلطنه، از باشکوه‌ترین جاذبه های تاریخی قزوین است که پس از بازسازی و مرمت این روزها توانسته شکوه گذشته‌ی خود را بار دیگر به دست آورد و میزبان هنرمندان و گردشگران باشد. این بنای جذاب توسط سعدالسلطنه، حاکم وقت قزوین در زمان قاجار ساخته شده است. سرای سعدالسلطنه قزوین با مساحت بیش از شش هکتار یکی از بزرگ‌ترین بازارهای سرپوشیده کشورمان به شمار می‌رود. این بنا دارای سراها، حیاط‌ها، چارسوق، گنبد مرکزی و حجره‌های مختلف است که از آجر ساده ساخته شده و با تزیینات بسیار زیبا آراسته شده‌اند.
در حال حاضر کاروانسرای تاریخی سعدالسلطنه به مکانی برای نمایش آثار تولیدکنندگان صنایع‌دستی و آثار هنرمندان، فروشگاه‌های لباس‌های سنتی و کافه‌ها و رستوران‌های سنتی تبدیل شده است. این اثر تاریخی بی‌نظیر در خیابان امام خمینی‌شهر قزوین قرار دارد.
مطالب مرتبط: ایرانگردی امروز در گنبد سلطانیه، بلندترین گنبد آجری جهان خانه لاری ها در یزد، نمونه ای اصیل از خانه های کویری
بازار قزوین، یک بنای زیبا مربوط به دوره صفوی و قاجار است. این بازار با مساحتی حدوداً ۱۴ هکتار در دوره صفوی ساخته شد و در دوره قاجار توسعه پیدا کرد و بخش‌هایی مانند سراها، کاروان‌سراها و تیمچه‌ها به آن افزوده شدند. جالب است بدانید بازار قزوین تنها بخش کوچکی از یک میدان به نام «بازار» بود که در دوره صفوی ساخته شده بود و بخش‌های مختلفی داشت. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این میدان کاروانسرای عباسی بود که بعدها تخریب شد و جای خود را به مسجدالنبی داد.
بازار قزوین شامل سرای سعدالسلطنه، مسجدالنبی، سرای حاج رضا، سرای وزیر، سرای خوش‌نویسان، سرای رضوی، تیمچه سرپوشیده، تیمچه سرباز، تیمچه حاج سید کاظم، تیمچه حاج محمدتقی، تیمچه درویش، سرای نقد علی، سرای شاه، سرای دالان دراز، سرای حاج محمدباقر، سرای نگارالسلطنه، سرای ضراب‌خانه، سرای بهشتی، بازار قیصریه، گرمابه رضوی، گرمابه سعدیه و حیاط قهرمانی است. این بازار در تاریخ ۵ دی‌ماه ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کاخ چهلستون یا عمارت کلاه‌فرنگی یادگاری از دوره صفوی است و یکی از زیباترین جاذبه های تاریخی قزوین محسوب می‌شود. این کاخ با مساحت ۵۰۰ مترمربع تنها کوشک باقی‌مانده از مجموعه کاخ‌های سلطنتی شاه‌تهماسب مربوط به اواسط قرن دهم هجری قمری است. این بنای بی‌نظیر در دوطبقه و بر اساس معماری ایرانی ساخته شده و دیوارهای آن با نقاشی‌های بسیار زیبا آراسته شده‌اند. کاخ چهلستون قزوین در سال ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این کاخ امروزه تبدیل به موزه خوشنویسی شده است.
حسینیه و خانه امینی‌ها از زیباترین جاذبه های تاریخی قزوین است. این خانهی اعیانی توسط حاج محمدرضا امینی (از ثروتمندان قزوین) در سال ۱۲۷۵ هجری قمری در غرب رودخانه دزج ساخته شد. در زمان پهلوی اول پس از پر کردن رودخانه دزج، خیابانی با نام خیابان مولوی در این منطقه احداث شد. در سال ۱۲۷۵ هجری قمری بخشی از خانهی امینی‌ها وقف حسینیه شد و بعدها کل این بنا به حسینیه تغییر کاربری داد.
جالب است بدانید بنای امروزی این اثر تاریخی تنها بخش کوچکی از این خانه است و در گذشته حسینیه امینی‌ها بسیار بزرگ‌تر بود و قسمت زیادی از خیابان مولوی امروزی را در بر می‌گرفت. حسینیه یا خانهی امینی‌ها با تالارهای زیبا، سقف‌های نقاشی شده، شیشه‌های رنگی و گچ‌بری‌های چشم‌نواز در سال ۱۳۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
مسجد جامع قزوین یکی از قدیمی‌ترین جاذبه‌های تاریخی قزوین مربوط به سال ۱۹۲ هجری قمری است که به دستور هارون‌الرشید ساخته شده است. در سده‌ی دوم هجری قمری دستور ساخت یک مسجد در محل آتشکده‌ی ساسانی داده شد و آتشکده به مسجد تغییر کاربری داد. این مسجد با معماری بی‌نظیر خود، عالی‌ترین هنر معماری ایرانی را از ورود اسلام به ایران تا دوره صفوی و قاجار را به نمایش می‌گذارد.
مسجد جامع قزوین که با نام‌های «مسجد عتیق» و «مسجد کبیر» هم شناخته می‌شود یکی از پنج مسجد بزرگ ایران و از سازه‌های چهارایوانی کشورمان به شمار می‌رود. این مسجد تا دوره‌ی صفوی کوچک بود و فقط یک ایوان داشت اما در دوره‌های بعد بخش‌های زیادی به آن افزوده شدند. در حال حاضر زیباترین و مهم‌ترین بخش این مسجد را می‌توان ایوان جنوبی آن دانست. همچنین مناره‌های مرتفع، طاق هارونی، گنبد سلجوقی و کتیبه‌های مسجد جامع قزوین این بنا را تبدیل به یک اثر تاریخی بی‌نظیر کرده‌اند. این مسجد در دی‌ماه سال ۱۳۱۰ در فهرست ملی آثار کشورمان به ثبت رسیده است.
عمارت باغ سپهدار یک کوشک آجری جذاب در دوطبقه است که قدمت آن به دوران قاجار بازمی‌گردد. این عمارت زیبا در خیابان فلسطین غربی قرار دارد و در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. عمارت باغ سپهداری در حال حاضر به عنوان محلی اداری در اختیار جهاد کشاورزی قزوین است و بازدید از داخل آن برای عموم امکانپذیر نیست.
کلیسای کانتور معروف به «برج ناقوس» یکی دیگر از جاذبه های تاریخی قزوین و یک کلیسای ارتدکس است که در جنگ جهانی دوم ساخته شده است. کانتور در زبان روسی به معنای «مقر یا مرکز» است و روس‌ها در زمان اشغال شهر قزوین این کلیسا را برای خود ساخته بودند. اما پس از خروج آن‌ها از کشورمان، کلیسا هم خالی شد.
با توجه به ساکن نبودن مسیحی‌های ارتدکس در ایران، هم اکنون کلیسای کانتور تبدیل به یک جاذبه‌ی تاریخی شده است. در داخل این بنا چندین ویترین فروش جواهرات دست‌ساز و دیگر صنایع دستی وجود دارد.
برج‌های خرقان از معروف‌ترین جاذبه های تاریخی قزوین هستند که قدمت آن‌ها به دوره سلجوقی بازمی‌گردد. این دو برج در فاصله ۲۹ متری از یکدیگر و در روستای حصار ولی‌عصر شهرستان آوج استان قزوین قرار دارند. برج‌های خرقان شباهت‌های زیادی به یکدیگر دارند اما برج شرقی قدیمی‌تر بوده و ۲۶ سال زودتر از برج غربی ساخته شده است. علت ساخت این برج‌ها هنوز مشخص نیست. بر اساس کتیبه‌های موجود سازنده‌ی این دو بنا شخصی به نام «زنجانی» است. همچنین فرضیه‌ای وجود دارد که محوطه‌ی این برج‌ها را چراگاه دام‌های قبایل ترک معرفی می‌کند. بر اساس این فرضیه رؤسای قبایل در این برج دفن شده‌اند. همچنین مقبره‌هایی با ضریح‌های تزیین شده با منبت‌کاری در خرقان وجود دارند که دو نام «ابوسعید بیجار پسر سعد» و «ابومنصر ایلتای تیتکین» از ترکان سلجوقی بر روی آن‌ها دیده می‌شود. برج‌های خرقان در سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خیابان سپه قزوین، اولین خیابان مدرن طراحی شده در ایران است که در دوره صفوی و در زمان شاه‌تهماسب ساخته شده است. این خیابان با نام‌های دیگری مانند دولتی و عالی‌قاپو هم شناخته می‌شود. این خیابان بیشتر به عنوان گذرگاه و مسیری مستقیم برای رفت‌وآمد طراحی شده بود. خیابان سپه در سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی کشورمان به ثبت رسیده است.
قلعه الموت یا آشیانه عقاب یکی دیگر از معروف‌ترین و جذاب‌ترین جاذبه های تاریخی قزوین است که مساحتی بیش از ۲۰ هزار مترمربع دارد. این قلعه بر بالای صخره‌ای سنگی ساخته شده و محل اقامت حسن صباح و یارانش بوده است. در اطراف این قلعه ۴ پرتگاه عمیق وجود دارد و تنها می‌توان از یک مسیر سخت پله گذاری شده در ضلع شمال شرقی به آن دسترسی پیدا کرد. در گذشته قلعه بخش‌های مختلفی مانند اتاق‌ها، برج‌های نگهبانی، آب‌انبار، خندق، میدانگاه و کتابخانه داشته که امروزه آثاری زیادی از آن‌ها باقی نمانده است.
در این مقاله ۱۰ مورد از بهترین جاذبه های تاریخی قزوین را معرفی کردیم. همانطور که گفته شد قزوین در دوره صفویان پایتخت بود و به همین علت آثار تاریخی دیدنی از آن دوران در این شهر به یادگار مانده است. اگر هنوز از قزوین بازدید نکرده‌اید پیشنهاد می‌کنیم حتما به این شهر زیبا سفر کنید. بدون شک از دیدن جاذبه‌های تاریخی و طبیعی این شهر حسابی شگفت‌زده می‌شوید.
۳ نظرات