می توان گفت گردشگری کوهستان، نقطه پیوند میان ساکنان بومی یک منطقه و گردشگرانی است که به آن منطقه سفر می کنند. البته نکته مهم در این تعریف این است که هر منطقه با همه ویژگی ها و ظرفیت هایی که دارد، برای ساکنانش عادی بوده اما، برای گردشگران غیرعادی جلوه می کند. صرف نظر از این موضوع، گردشگری انواع مختلفی دارد که طیف وسیعی از فعالیت های گردشگری را شامل می شود. این فعالیت ها غالبا بنا بر جاذبه های گردشگری و طبیعی هر منطقه تعریف می شوند. از این رو، معرفی و تشخیص انواع گوناگون گردشگری برای این صنعت بسیار حائز اهمیت است. از این نگاه کلی به صنعت گردشگری که بگذریم، ایران به این دلیل که در موقعیت جغرافیایی خاصی قرار گرفته دارای اقلیم متنوع و زیبایی است، به‌گونه ای که می توان گفت این قابلیت را دارد که در هر شاخه ای از صنعت گردشگری حرفی برای گفتن داشته باشد.
برای خرید آنلاین ارزان ترین بلیط هواپیما داخلی و خارجی الی گشت روی تصویر زیر کلیک کنید:
ایران و کوهستان هایش
یکی از حوزه هایی که کشورمان ظرفیت های بی نظیری در آن دارد، گردشگری کوهستان است. فلات ایران با در اختیار داشتن دو رشته کوه اصلی البرز و زاگرس و قلل متعدد و ارتفاعات متفاوتی که دارد، جایگاه ویژه ای در صنعت گردشگری کوهستان در سطح جهان، به خود اختصاص داده است. این پتانسیل های فراوان طبیعی و خدادادی به نوعی نقطه عطف صنعت گردشگری کوهستان در ایران محسوب می شوند.
به طور کلی، دولت ها در کشورهایی که در مناطق کوهستانی واقع شده اند عموما اکوتوریسم و گردشگری کوهستانی را یکی از راه های مقابله با مشکلات ناشی از فقر و عقب ماندگی می دانند. به عنوان مثال، کشورهای اروپایی از قبیل فرانسه و سوئیس به دلیل وجود پتانسیل هایی در این حوزه، نگاه ویژه ای به ایجاد اشتغال و کسب درآمد از کوهستان دارند. علاوه بر این کشورهای پیشرفته، کشور هایی مانند نپال و پاکستان نیز با وجود اینکه در زمره کشور های جهان سوم قرار گرفته اند، توانسته اند نهایت استفاده را از وجود رشته کوه های همیالیا ببرند. با این وجود اما، در ایران نتوانسته ایم به درستی از این ظرفیت ها استفاده کرده و از این مواهب خدادادی بهره‌مند شویم.
چرا گردشگری در کوهستان جذابیت دارد؟
چرا گردشگری در کوهستان جذابیت دارد؟همانطور که اشاره شد، یکی از پتانسیل های عظیم صنعت گردشگری کشور که تا کنون توجه چندانی به آن نشده است مناطق کوهستانی و قله های مرتفعی است که در ایران وجود دارد. گردشگری زمستانی و ورزشی در فصل سرما و گردشگری کوهستان در تمام فصول جذابیتی است که همواره مورد توجه گردشگران قرار گرفته و به هیچ عنوان نمی توان از آن غافل ماند. همچنین، روستا های سرسبز کوهپایه ای با چشمه های طبیعی و پوشش گیاهی غنی که اغلب قابلیت مصرف خوراکی و پزشکی دارند، قطعا برای هر فردی جذاب هستند. علاوه بر همه این ها، کوهستان ها مکان مناسبی برای بومگردی هستند و از آنجا که ساکنان خون گرم و مهمان نوازی هم دارند ظرفیت بی نظیری را در این مناطق به وجود آورده اند.
به نظر می رسد همه این ها برای یافتن پاسخ این سوال که چرا گردشگری در کوهستان جذابیت دارد، کافی باشد. اما این همه ماجرا نیست. قطعا چنین موقعیتی نه تنها جذابیت گردشگری محسوب می شود، بلکه کوهستان به عنوان یک منطقه بی نظیر گردشگری، می تواند منجر به کسب درآمد پایدار و توسعه اقتصادی کشورها نیز شود..
مزیت های گردشگری کوهستان
کوهستان ها هریک دارای منظره های متفاوتی هستند، این عدم یکنواختی مورد توجه بسیاری از گردشگران عاشق طبیعت است. وجود چشم انداز های متنوع و بی نظیر می تواند به عنوان مهم ترین منابع تفرجگاهی مردم جهان مطرح شود. فضا های متنوع، دشت های محصور در دل سنگ ها، مناظر چشم نواز و گاه عجیب، وجود پدیده های طبیعی مانند غار ها، چشمه ها، دریاچه های کوهستانی، پهنه های آبی، آبشار ها و تنگه ها از مهمترین جاذبه های گردشگری کوهستان محسوب می شوند.
علاوه بر همه اینها، کوه ها به‌عنوان بزرگترین منابع تنوع زیستی پناهگاه تعداد بیشماری از گونه های گیاهی و جانوری هستند که در سرزمین های پایین دست بر اثر فعالیت های انسان ها نابود شده اند. یکی دیگر از مزیت های گردشگری کوهستان، به مقوله زمین شناسی و توپوگرافی یک سرزمین برمی گردد که با نگاه تخصصی تر می‌توان از آن با عنوان ژئوتوریسم نام برد که خود به عنوان یکی از شاخه های صنعت گردشگری مطرح می شود.
با توجه به اینکه گردشگری کوهستان برای اکثر مردم دنیا جذاب است، این شاخه از صنعت گردشگری به دلیل وجود کوهستان های متعدد در ایران و ارزان بودن سفر به ایران می تواند گردشگران بیشماری را از سراسر جهان به ایران بکشاند و چه چیزی از این بهتر است؟
برخی از استان‌های کشور مانند استان کردستان و استان البرز به دلیل آنکه در مناطق کوهستانی قرار گرفته اند دارای پتانسیل های زیادی در حوزه طبیعت گردی هستند. این در حالیست که تاکنون هیچ اقدام چشمگیری در زمینه بهره وری از این ظرفیت ها صورت نگرفته است. چرا که هنوز در کشور به طبیعت گردی کوهستان به مفهوم خاص آن، نگاه تخصصی نشده است.
عدم وجود امکانات زیرساختی و رفاهی کافی از قبیل مراکز اقامتی برای حضور گردشگران و مسافران در کوهستان، به عنوان نخستین اقدام در راستای توسعه گردشگری در مناطق بکر طبیعت، صحتی بر این ادعاست. قطعا در چنین شرایطی نمی توان انتظار حضور گردشگران در مناطق کوهستانی و طبیعت بکر آن را داشت. از این روست که می بینیم در این حوزه عملا جاذبه ای برای جذب گردشگر در کشورمان وجود ندارد و تا کنون نتوانسته ایم از این پتانسیل عظیم بهره چندانی ببریم.
چه باید کرد؟
بسیاری از فعالان این حوزه معتقدند با اندکی سرمایه گذاری در این حوزه می توان در زمینه جذب گردشگران به ویژه علاقه‌مندان به کوهنوردی و طبیعت گردی، گام مثبتی برداشت. واضح است که نخستین نتیجه این اتفاق ایجاد اشتغال و درآمد زایی برای ساکنان بومی مناطق کوهستانی خواهد بود. ایجاد اقامتگاه های رفاهی، جان پناه ها و زیرساخت های لازم در دامنه کوه‌ها و مناطق کوهستانی برای رسیدن به چنین شرایطی از اصول مهم و ضروری است. برای تحقق این امر می توان با در نظر گرفتن تسهیلات کم بهره و تشویق سرمایه گذاران بخش خصوصی شرایط را تا حدودی بهبود بخشید. بنابراین، تهیه و تدوین نقشه جامع مسیرهای طبیعت‌گردی و کوهستانی در این مورد خاص از مهمترین وظایف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و اداره های وابسته به آن در استان هایی است که از چنین ظرفیتی برخوردارند.