بناهای تاریخی در دسته جاذبه های گردشگری قرار دارند که هیچگاه تماشای آن‌ها و بازدید از ایشان قدیمی، کسل‌کننده یا حوصله سر برنخواهد بود. این بناها از هر نوعی که باشند مثل پل‌ها، ساختمان‌های قدیمی، قلعه‌ها، مساجد، کلیساها، کنیسه‌ها و حتی غارهای دست کند، همگی در کنار هم روایتگرانی گویا از شکوه و عظمت زندگی انسان در دورانی سخت، تلخ و طاقت‌فرسا هستند. واقعیت این است که امروزه این تکنولوژی است که ما را از تمام سختی‌ها نجات داده است. فاکتوری که در گذشته وجود نداشته اما باز هم این انسان بوده است که تأثیر اصلی را از خود در جهان اطرافش باقی گذاشته و از سختی‌های آن عبور کرده است. در این مقاله از الی گشت به کلیسای بیت اللحم می‌پردازم.
کلیسای بیت اللحم باشکوه و آرام
کلیسای بیت اللحم یک شاهکار معماری در میان بناهای تاریخی شهر اصفهان است که متعلق به دوره صفویه بوده و ما امروز قرار است با شما یک تور گردشگری جذاب در این کلیسا داشته باشیم.
پیش از هر چیز بد نیست بدانید که واژه “کلیسا” یک واژه کاملاً یونانی است و به محلی برای گرد هم آمدن افراد مختلف و انسان‌هایی که عقاید و مذهب مشترکی دارند، تعبیر می‌شود. جالب است بدانید که در کلیساها مانند مساجد و سایر اماکن مذهبی، تصمیم‌های نهایی با مشارکت همه گرفته می‌شود.
بر همین اساس اگر کلیسا مشایخی باشد، سیستم اداره‌کردن آن به‌واسطه جماعت محلی به هیئتی که رهبران مشایخ هستند، سپرده خواهد شد. ضمن اینکه تصمیمات اتخاذ شده از طریق شورا و پارلمان، نهایی و تأیید می‌شوند. در کشور ما هم اقلیت‌های مذهبی گوناگونی وجود دارند و بر همین اساس عبادتگاه‌های مختلفی ساخته‌وپرداخته شده‌اند. یکی از این قدیمی‌ترین عبادتگاه‌ها، کلیسای فوق‌العاده و بی‌نظیر بیت‌اللحم است.
آدرس: شهر اصفهان، خیابان نظر شرقی، میدان جلفا.
گذری بر تاریخچه کلیسای بیت اللحم
این کلیسا همان‌طور که در قسمت ابتدایی این مطلب هم اشاره کردیم متعلق به دوران صفویان بوده و درست زمانی آن را احداث کردند که اصفهان پایتخت اصلی ایران بوده استبد نیست بدانید که بلندترین گنبد در میان کلیساهای اصفهان، متعلق به کلیسای بیت اللحم است. ضمن اینکه بنای کلیسا دقیقاً در قسمت شمالی دو کلیسای بزرگ و خوشنام اصفهان یعنی “مریم مقدس” و کلیسای “هاکوپ” قرار گرفته است.
این کلیسا در بین ۱۲ کلیسایی که در این منطقه واقع شده‌اند، بلندترین ارتفاع گنبد را دارد و شما به‌راحتی می‌توانید گنبد آن را از دور مشاهده کنید. این بنا هم از نظر نقاشی‌ها و تزیینات داخلی و هم از نظر نمای زیبای خارجی، بسیار باشکوه است. ضمن اینکه بزرگ‌ترین گنبد در بین گنبد کلیساهای جلفا را هم به خود اختصاص داده است. جالب است بدانید که در نوامبر سال ۲۰۱۶ روزنامه دیلی تلگراف در مقاله‌ای که در مورد این کلیسا منتشر کرده بود آن را در فهرست بلند بالای ۲۳ کلیسای زیبا و چشم‌نواز جهان قرارداد. در حال حاضر این کلیسا به ثبت آثار ملی ایران رسیده که ثبت‌شدن نام آن در اسفند ماه سال ۱۳۸۱ انجام شد.
دسترسی به کلیسای بیت اللحم در اصفهان
برای دسترسی آسان به این کلیسا همان‌طور که گفتیم این بنا در میدان بزرگ جلفای شهر اصفهان واقع شده است. شما به‌راحتی می‌توانید با استفاده از مترو شهر اصفهان در ایستگاه شریعتی یا سی و سه پل، پیاده شده و با تاکسی خود را به کلیسا برسانید.
ضمن اینکه ایستگاه اتوبوس واقع در چهارراه حکیم نظامی اصفهان هم فقط ۵۰۰ متر از این کلیسا فاصله دارد که شما به‌راحتی می‌توانید بعد از پیاده‌شدن از اتوبوس این مسافت را پیاده طی کرده و خود را به کلیسا برسانید.
سرگذشت کلیسای بیت اللحم از ابتدا تا امروز
همان‌طور که اشاره کردیم کلیسای بیت اللحم متعلق به دوران صفویان است و تاریخ ساخت آن دقیقاً در دوره حکومت شاه‌عباس صفوی به سال ۱۳۰۶ هجری شمسی باز می گردد. این بنا را شخص “خواجه پطرس ولیجانیان” که از بازرگانان خوشنام و معروفی بوده، بنا کرده است. در حال حاضر محل دفن ایشان و چند نفر از اعضای خانواده شان هم دقیقا در حیاط همین کلیسا وجود دارد.
برخی بر این باورند که خواجه پطرس برای جلوگیری از آزار و اذیت مسیحیانی که به‌واسطه ازدحام در قسمت ورودی کلیسای مریم مقدس به وجود می‌آمده، کلیسای بیت‌اللحم را بنا می‌کند.
ضمن اینکه روایت دیگری هم در این باره وجود دارد. برخی بر این باورند که پطرس وصیت می‌کند که قلبش را در خاک جلفا دفن کنند. وی در زمان مرگ در کشور هند می‌زیسته که برای عمل‌کردن به وصیت ایشان بعد از مرگ، کلیسای جلفا ساخته‌وپرداخته شد.
جالب است بدانید که تصویر بانی اصلی کلیسا بر روی دیوارهای این بنا قرار داده شده که امروزه گردشگران به‌راحتی می‌توانند از دیدن و تماشای آن لذت ببرند.
مطالب مرتبط
کلیسای وانک در اصفهان| دروازه‌ای به سوی تاریخ ارامنه در ایران
معماری بنای کلیسای بیت اللحم
معماری بنای این کلیسا یک معماری خارق‌العاده و منحصر به فرد است. پلان اصلی آن به‌وضوح وجود تالارهای مستطیل‌شکل گنبد دار را نشان می‌دهد که تمامی آن‌ها در جهت و سمت شرق به غرب واقع شده‌اند. این بنا گنبدی دوجداره دارد که در مجموع از ۸ نورگیر تشکیل شده است و تمامی نورگیرها در بخش پایینی گنبد هستند. این گنبد به هیچ عنوان تزیینات خارجی ندارد و ارتفاع تقریبی آن از سطح زمین ۲۵ متر و قطر آن ۱۱ متر در نظر گرفته شده است. گنبد را به‌واسطه چهار قوس به چهارستون بسیار بزرگ وصل کرده‌اند که به دیواره‌های جنوبی و شمالی به‌راحتی تکیه داده است.
در بخش غرب هم درست در جلوی ورودی اصلی یک ایوان دوطبقه تعبیه شده که در بالای این ایوان می‌توانید ناقوس خانه این بنا را مشاهده کنید. قدمت این ناقوس به سال ۱۸۹۷ میلادی برمی‌گردد. مصالحی که این بنا با آن‌ها ساخته شده شامل آجر و خشت هستند و سطح تمامی دیوارهای داخلی کلیسا همگی به طور کامل با گچ پوشیده شده است. بر روی دیوارها هم نقاشی‌هایی را با موضوعاتی که از کتاب مقدس اقتباس شده‌اند، مشاهده خواهید کرد. قسمت پایینی دیوارها هم با سنگ‌های اِزاره نیلی‌رنگی لعاب‌دار پوشانده شده که به‌واسطه برخورد اجسام یا پا به قسمت پایینی دیوار، مشکلی برای آن ایجاد نشود.
کلیسا دوطبقه است و طبقه دوم را مخصوص بانوان طراحی کرده‌اند. در قسمت میانی طبقه دوم کلیسا یک تالار زیبای مربعی‌شکل خواهید دید. سبک ساخت و طراحی آن از مدل تالارهای کلاسیک ارمنی اقتباس شده است. گنبد اصلی دو پوش بوده و از داخل با کتیبه‌های مختلفی که افراد خَیِر اهدا کرده‌اند، به طور کامل پوشیده شده است.
نقاشی‌های کلیسای بیت اللحم
گنبد که بر روی چهارستون مرتفع قرار گرفته اتصالش را با قوس‌های جناقی، به ستون‌ها برقرار می‌کند. ساقه گنبد هشت پنجره دارد که در فاصله هر دو پنجره طاق‌نماهای تزیین شده و نقاشی شده‌ای را مشاهده می‌کنید. نقاشی‌ها همگی چهره حواریون حضرت عیسی مسیح و ۱۲ حواری ایشان را نشان می‌دهند. پطرس حواری و حرکتش بر روی آب هم در این قسمت با نقاشی نشان‌داده‌شده است.
یکی از اعجاب انگیزترین تصاویر نقاشی در این کلیسا تصویر بهشت است که در قسمت چپ آن می توانید تصویر خواجه پطروس را هم که تاجی بر سر دارد، مشاهده کنید. در قسمت غربی گنبد کلیسای بیت اللحم با یک فاصله بسیار کوتاه، ناقوس کلیسا بر روی یک برج با چهار ستون قرار دارد که بعد از آن ۱۶ عدد ستون سنگی و سپس گنبد مخروطی ناقوس و صلیب روی گنبد، قابل مشاهده هستند.
در بخش سردر کلیسا هم کتیبه‌ای با خطوط ارمنی قابل روئیت است. تاریخ کتیبه سردر متعلق به سال ۱۰۶۳ هجری قمری بوده که در قسمت پایینی آن نام حجار هم حک شده است. جالب است بدانید که در زمان مظفرالدین‌شاه قاجار و در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی این کلیسا کاملاً بازسازی شده که در کتیبه هم از این بازسازی نام‌برده‌شده است. در حال حاضر این کلیسا یک بنای زیبا و پابرجاست که در گوشه‌گوشه آن می‌توانید آثاری شگفت‌انگیز از هنرمندان گوناگون را مشاهده کنید. تمامی بخش‌های داخلی بنای کلیسا طلاکاری و تزیین شده‌اند که شما را به عنوان یک بیننده و گردشگر با عجیب‌ترین و مهیج‌ترین احساساتی که تابه‌حال تجربه کرده‌اید، روبرو می‌کنند.
کلیسایی به قدمت تمام اصفهان
اصفهان همیشه معدن زیبایی‌ها و عجایب تاریخی زیادی بوده است. البته گفتن این واقعیت فقط در مورد اصفهان صادق نیست و شما می‌توانید در تمام شهرهای ایران شاهد گذر تاریخ و مشاهده‌گر اعجاز آن از گذشته تا امروز باشید. در این بین برخی از شهرها سهمی بیشتر و برخی دیگر سهم کمتری دارند و اصفهان در دسته شهرهایی از ایران قرار دارد که سهم زیادی در تاریخ ایران داشته و زیبایی های آن را بیشتر و بیشتر نمایان می‌کنند. درهرحال اگر اهل اصفهان هستید، باید نسبت به ساکنین سایر شهرها بیشتر این شهر را بشناسید. اگر هم اصفهانی نیستید، باید بدانید که صرفاً با یک سفر چندروزه و کوتاه به این نصف جهان گویا، نمی‌توانید از تمام دیدنی‌ها و شنیدنی‌هایش لذت ببرید.