فوبیاهای سفر همواره انسان های بسیاری را از لذت دیدن نقاط مختلف جهان محروم می کند. ترسیدن حسی است که همه ما تجربه‌‌اش کرده‌ایم. یک واکنش طبیعی که از ما در مقابل خطراتی که با آن مواجه می‌شویم حفاظت می کند. هنگام ترس، بدن آدرنالین ترشح می کند و آدرنالین، ضربان قلب و جریان خون را افزایش می دهد. این شرایط در تصمیم گیری سریع و واکنش مناسب، به ما کمک می کند.
پس ترس درواقع نوعی مکانیزم طبیعی در مواجهه با خطر است. اما گاهی این ترس از کنترل خارج شده و به فوبیا تبدیل می شود. فوبیا احساس ناخوشایند و آزاردهنده‌ای است که به‌دلیل ترس‌هایی واقعی یا خیالی ایجاد می شود. گاهی این ترس برای فردِ دچار فوبیا غیرقابل‌تحمل است. حتی گاهی این افراد تصور می کنند عاملی که موجب ترس و وحشت آنها شده است، زندگی‌شان را تهدید می کند. باوجود این، از دیدگاه دیگران، این ترس‌های غیرعادی و غیرمنطقی بسیار جالب هستند.
با مطالعه این مقاله بهترین برنامه ریزی را برای سفر خود انجام دهید: آشنایی با سیزده گام مهم برای برنامه ریزی یک سفر بی نظیر
فوبیا و هراس و بیماری ترس
در علم روانشناسی، به ترس شدید و بیمارگونه فوبیا یا هراس می‌گویند. این ترس زندگی افراد را مختل می کند و برخلاف ترسِ معمولی، واکنش طبیعی به خطر آنی نیست. افرادی که از فوبیا رنج می برند گاهی با هیچ خطری مواجه نیستند یا اصلا با عامل ترس در تماس مستقیم نیستند. فوبیاها معمولا به یک شیء یا یک موقعیت مربوط می شوند. به این معنا که ترسِ فرد از یک شیء یا موجود خاص، مثلا عنکبوت، یا یک موقعیت خاص است، مثلا قرار گرفتن در فضای محصور و کوچک. فردی که دچال اختلال هراس است، قاعدتاً می‌داند که ترسش غیرمنطقی است اما هیچ کنترلی روی آن ندارد.
در نظر داشته باشید که تنها زمانی می‌توان به ترس به عنوان هراس یا فوبیا نگاه کرد که حداقل ۶ ماه تداوم داشته باشد. یعنی بیشتر از ۶ ماه، هر بار فرد با عامل ترس مواجه شد، حس هراس و اضطراب داشته باشد. افراد درگیر با فوبیا معمولا برای اجتناب از مواجهه با عامل ترس هر کاری از دستشان بربیاید انجام می دهند. البته که فوبیا هم درجاتی دارد و ممکن است هراس ایجاد شده تأثیر کم، زیاد یا مفرطی بر فرد داشته باشد. زمانی که فرد در موقعیت هراس‌آور قرار گیرد، واکنش‌های مختلفی نشان می‌دهد. افرادی هستند که فقط احساس ناراحتی و معذب بودن می کنند و گروهی هم هستند که دچار حملات عصبی و حتّی غش می شوند.
بیش از ۸۰ نوع فوبیا مختلف در دنیا وجود دارد. بعضی از این هراس ها همه‌گیرتر و برخی محدودتر هستند. اما به طور کلی می توان گفت که افرادی که با یک فوبیا درگیر هستند، پتانسیل درگیری با تعداد بیشتری از فوبیاها را دارند. در این مطلب می‌خواهیم درباره فوبیاهایی صحبت کنیم که مستقیم و غیرمستقیم، روی سفر رفتن افراد تأثیر می گذارد.
فوبیاهای سفر
سفر رفتن یکی از لذت‌های دنیا است که عمدتا مشتاق آن هستیم و برای آن برنامه‌ریزی می کنیم. شاید تعجب کنید اگر بگوییم افرادی هستند که فوبیای سفر رفتن دارند یا از هراس‌هایی رنج می‌برند که سفر رفتن را برای آن ها مشکل می‌کند. هراس از سفر، یکی از انواع فوبیا است که باعث می‌شود فرد از سفرکردن بهراسد. برنامه‌ریزی برای سفر و غیرقابل پیش‌بینی بودن آن، جزو اصلی‌ترین دلایل ترس این افراد است. به جز هراس از سفر یا هودوفوبیا (Hodophobia) که مستقیما فرد را از سفر باز می دارد، هراس‌های دیگری هستند که غیرمستقیم این کار را انجام می دهند.
این ترس از جهات مختلفی از تردید در سفر به مکان های جدید گرفته تا تقریباً ناتوانی در ترک خانه خود را نشان می دهد. برخی از افراد فقط از روش های خاص حمل و نقل مانند هواپیما یا قطار می ترسند، در حالی که برخی دیگر از مسافر بودن در انواع سفرها ترس دارند. مانند همه ترس ها، هودوفوبیا اغلب علائم جسمی مانند لرزش، تعریق یا گریه ایجاد می کند. همچنین ممکن است باعث سردرد شدید و مشکلات گوراشی بد شود.
در ادامه با پیشنهاد پند راه حل به شما برای کنترل فوبیاهای سفر کمک می کنیم:
از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید
در طول سفر ممکن است قرص خواب و نوشیدن چند لیوان شراب وسوسه انگیز باشد اما خوددرمانی نتیجه ای بدتر دارد و بدون دستور پزشک دارویی را مصرف نکنید.
بیاموزید چه انتظاری داشته باشید
درمورد هتلی که در سفر به آن جا خواهید رفت در اینترنت جستجو کنید. درمورد خطوط هوایی و ساعات مختلف پروازها و انواع مختلف هواپیماها و نقشه های کشوری که قصد سفر به آن را دارید یا جاذبه های گردشگری و مکان های دیدنی آن کشور جستجو کنید و بخوانید.
استراحت کنید
حتما در روز منتهی به سفر استراحت کافی داشته باشید. خوب بخوابید، اگر کاری هست، از قبل آماده کرده باشید و راحت و با آرامش به سفر بروید.
تجسم کنید
خود را در طول سفر تجسم کنید. فکر کنید که سوار هواپیما شدید خیلی راحت هواپیما در کشوری که دوستش دارید فرود می آید. شما به هتل می روید، کمی استراحت می کنید و بعد به بازدید جاذبه های دیدنی و شگفت انگیز آن کشور می روید و با آن مکان ها عکس می گیرید و خیلی خوشحال هستید که به چنین سفری آمدید.
فوبیاهایی که مانع خروج فرد، از محیط امنش می شود
خب اگر قرار باشد کسی به سفر برود، در قدم اول باید از خانه خارج شود. افرادی هستند که خارج شدن از خانه برایشان دشوار است، چون از فوبیاهایی رنج می برند که این کار را برایشان دشوار کرده. قاعدتاً، اگر از محیط های باز بترسید یا اگُرافوبیا (Agoraphobia) داشته باشید، خارج شدن از خانه برایتان دشوار است. افرادی که این اختلال را دارند، در فضاهای باز احساس ناامنی کرده و حس می‌کنند کنترلی بر محیط اطرافشان ندارند.
گروه دیگری که ممکن است با خارج شدن از خانه مشکل داشته باشند، افرادی هستند که دارای اختلال هراس از شلوغی (Enochlophobia) و هراس از مردم (Anthropophobia) هستند. طبیعتاً هنگام سفر رفتن، با افراد متفاوتی ملاقات خواهید کرد و حتّی در فضاهای خیلی شلوغ مانند فرودگاه قرار خواهید گرفت. البته افرادی هم هستند که صرفا نسبت به غریبگان هراس دارند و از اختلال زنوفوبیا (Xenophobia) رنج می برند. تمام این افراد، در مواجهه با انسان‌های دیگر علائمی مانند تعریق و لرزش نشان می دهند و تنفس برایشان دشوار می شود.
فوبیاهای سفر | ترس از شلوغی
بیماران مبتلا به ترس از شلوغی ممکن است یک تجربه آسیب زا داشته باشند که در آن هنگام احساس توانایی در خفگی وقتی که قادر به حرکت در یک جمعیت یا مکان شلوغ نیستند. آن ها همچنین ممکن است تجربه شرم آوری در مقابل جمعیت داشته باشند و بنابراین به این فوبیا مبتلا شده اند. عزت نفس اکثر این افراد پایین است و ترجیح می دهند در یک گروه متشکل از تعداد انگشت شماری باشند تا یک جمعیت هزار نفره. غلبه بر ترس از جمعیت شامل مشاوره با یک درمانگر یا مشاور است.
فوبیاهای سفر | ترس از هواپیما
اگر تصمیم به سفر داشته باشید، قاعدتا چند انتخاب مشخص برای رسیدن به مقصد دارید. مثلا از وسایل حمل‌ونقل جاده‌ای، دریایی، ریلی، یا هوایی استفاده می‌کنید. معمولا برای رسیدن به یک مقصد، این چند انتخاب پیش روی شماست. اما افرادی هستند که از یک یا چند مورد از این راه‌ها هراس دارند.
ترس از پرواز (Aerophobia) یکی از شایع‌ترین فوبیاهای دنیا است. این ترس ممکن است صرفا باعث آزار فرد در طول پرواز شود یا واکنش‌های بیشتری همراه داشته باشد. هستند افرادی که به هیچ‌وجه نمی توانند سوار هواپیما شوند. هراس های دیگر در مورد وسایل‌نقلیه، شامل ترس از رانندگی (Amaxophobia)، ترس از قطار (Siderodromophobia) و ترس از سفر دریایی (Naviphobia) است. درست مانند ترس از پرواز، فرد ممکن است واکنش اندک یا شدیدی به هر کدام از این راه‌ها داشته باشد.
حتی برخی از بسکتبالیست های لیگ NBA نیز این ترس را دارند، به عنوان مثال یکی از همین بازیکنان در مصاحبه ای با نیویورک تایمز می گوید:«هر وقت سوار هواپیما می شوم سریع چیزی می خورم و هدفونم را روشن می کنم و همه پرده ها را می بندم. من نمی خواهم چیزی ببینم. من از پرواز متنفرم. هیچ دلیلی برای بالا رفتن وجود ندارد.»
فوبیاها می توانند انتخاب فرد در بازدیدها را تحت تأثیر قرار دهند. مثلا فردی که از ارتفاع می‌ترسد یا Acrophobia دارد، احتمالا به اندازه شما از تله‌کابین سواری لذت نمی‌برد. یا مثلا فردی که ترس از فضای بسته یا Claustrophobia دارد، احتمالا در بازدید از روستای ماخونیک سکته خواهد کرد. موارد این چنینی کم نیستند، برخی دچار اختلال هراس از بالن هستند و Globophobia دارند. گروهی دیگر از مقابر می‌ترسند و Coimetrophobia دارند. عده‌ای از ویرانه‌ها می‌ترسند و Atephobia دارند. تعدادی از ساختمان‌ها و سازه‌های بلند می‌ترسند و Batophobia دارند. در آخر کسانی هستند که از ماسک و افراد ماسک‌زده می‌ترسند و Masklophobia دارند.
فوبیاهای سفر | هراس از حرکت در سطح شهر
فوبیاهای سفر | فوبیاهایی که در سطح شهر فرد را آزار می‌دهد
بخشی از فوبیاها، رفت‌و‌آمد فرد در سطح شهر را مختل می کند. مثلا افرادی هستند که عبور کردن از خیابان برایشان هولناک است. تصور کنید چنین فردی بخواهد در میدان ولیعصر یا مثلا انقلاب، از خیابان عبور کند. حتی تصورش هم وحشتناک است. یا گروه دیگری هستند که اگر کسی به آن ها خیره شود، دچار حملات عصبی می‌شوند. فرض کنید یک گردشگر خارجی که از این اختلال رنج می‌برد به کشوری مانند ایران سفر کند. برخی از افراد هم به بو حساس هستند و از بوهای تند هراس دارند. طبیعتاً سفر به کشوری مانند تایلند که بوی غذاهای خیابانی در معابرش میپیچد، برای آن ها مناسب نیست. پس هرفردی باید در انتخاب کشوری که می خواهد به آن جا سفر کند، دقت کافی را داشته باشد، و با اطلاعات کافی از آن کشور، سفر کند.
دسته‌ای از فوبیاها نشان از تبعیض و نژادپرستی دارند. این فوبیاها معمولا شامل هراس از دین‌ها و پیروانشان یا نژادهای مختلف است. مثلا Islamophobia یا اسلام‌هراسی ترس از اسلام و مسلمانان است و Iranophobia هراس از ایرانیان است. البته که این هراس‌ها مختص به یک دین خاص نیستند. در این دسته از فوبیاها، هراس‌هایی مانند مسیحی‌هراسی، یهودی‌هراسی، هندوهراسی، آلمانی‌هراسی، آفریقایی‌هراسی، سیاه‌هراسی و لاتین‌هراسی را می بینیم.
باوجود اینکه افراد دچار فوبیا، حسی بیمارگونه را تجربه می کنند که کنترلی روی آن ندارند، اما بسیاری ترجیح می دهند در مورد هراس‌هایی که ناشی از تبعیض و نژادپرستی است، به جای واژه هراس از واژه ضد یا ستیز استفاده کنند. یعنی مثلا به جای اسلام‌هراسی از واژه اسلام‌ستیزی، به جای یهودی‌هراسی از یهودی‌ستیزی و به جای سیاه‌هراسی از سیاه‌ستیزی استفاده می کنند.
فوبیا ترسی غیر منطقی است!
فوبیا ترسی غیرمنطقی است که شخصِ درگیر، قابلیت مهار آن را ندارد. علائم فوبیاها معمولا با تعریق، لرزش و مشکلات تنفسی همراه است و در موارد حاد ممکن است منجر به بیهوشی شود. روانپزشکان معتقدند بهترین راه درمان فوبیا در معرض ترس قرار گرفتن است. هر چقدر بیشتر خود را در معرضِ عاملِ ترس قرار دهید، احتمال غلبه به آن بیشتر می‌شود.
متاسفانه، افراد درگیر با فوبیا در بسیاری موارد، بابت ترسی که کنترلی روی آن ندارند، مورد استهزا قرار می گیرند. ممکن است شی، موجود یا موقعیتی که برای ما بی اهمیت است، برای این افراد منشأ استرس و ناراحتی زیاد باشد. افرادِ درگیر با اختلال‌های این چنینی وانمود نمی کنند این شرایط واقعا برای آن ها اضطراب‌آور است. کافیست به جای قضاوت، آن ها را درک کنیم.