پرنده نگری چیست؟!

یکی از واژگانی که در قرن بیستم به دنیای طبیعت گردی و اکوتوریسم وارد گردید پرنده نگری بود. هرچند این اصطلاح در کشورهایی همانند ایران و بسیاری از کشورهای جهان سوم چندان شناخته شده نیست، اما در کشورهای اروپایی و بخصوص انگلستان و آلمان جایگاه والایی دارد.
اگر شما نیز قصد دارید به لیست پرنده نگرهای ایرانی وارد شوید، اما اطلاعات چندانی در این خصوص ندارید می توانید با مطالعه این مقاله ما را همراهی نموده و اطلاعات مورد نیاز را در خصوص پرنده نگری به دست آورید.

تاریخچه

اصطلاح Birdwatching برای اولین بار توسط فردی به نام ادموند سلوس (Edmund Selous) در کتابی با همین نام و در سال ۱۹۰۱ به کار برده شد، اما ورود آن به ایران در دهه ۸۰ اتفاق افتاد. در آن زمان برخی از ایرانی ها با ترجمه تحت الفظی این واژه از اصطلاحاتی همانند پرنده بازی، پرنده بینی، تماشای پرندگان و … استفاده می کردند تا اینکه واژه پرنده نگر از حیث معنای لغوی و مفهومی و همچنین از لحاظ زیبایی مورد تایید واقع شد.
انسان ها از درباز رابطه مطلوبی با دنیای پرندگان داشته اند و آن ها را مظهر زیبایی و آزادی می دانند. پرندگان از جمله جاندارانی هستند که به علت قوای پرواز، بقای خود را در دوران های مختلف تضمین کرده اند و امروزه هم می توان شاهد هزاران گونه مختلف در .سراسر جهان بود. پرنده نگری به شما این اجازه را می دهد تا با یکی از متنوع ترین بخش های حیات وحش آشنا شوید.

پرنده شناسی یا پرنده نگری

در بسیاری از موارد دو کلمه پرنده‌نگری (Birdwatching) و پرنده‌شناسی (Ornithology) به اشتباه و به جای یکدیگر به کار می‌ روند. بد نیست در این مقاله تفاوت میان هر دو اصطلاح را بیان کنیم.
– پرنده شناس فردی است محقق که در حوزه شناخت پرندگان تحقیق می کند؛ فعالیت های او وابسته به علوم زیست شناسی و شاخه های مرتبط می باشد؛ بخشی از فعالیت های تحقیقاتی خود را در آزمایشگاه ها انجام می دهد؛ فعالیت های او جنبه تفریحی ندارد و برای گسترش این علم اقدام می کند هرچند ممکن است در حین تحقیق از تماشای طبیعت و پرندگان لذت ببرد.
پرنده نگر فردی است که صرفا برای تفریح و تماشای پرندگان راهی مکان های خاص می شود. فعالیت او وابسته به هیچ کدام از علوم زیست شناسی نبوده و کارهای تحقیقاتی هم انجام نمی دهد. یک پرنده نگر بنابر نوع فعالیت و علاقه خود می تواند به شناخت انواع پرندگان دست یابد، اما این شناخت جنبه اطلاعات عمومی داشته و نمی توان آن را در زمره پرنده شناسی قلمداد کرد.

پرنده نگری در ایران

امروزه بسیاری از افراد در شهرهای مختلف و بخصوص نواحی گرمسیر مبادرت به پرنده نگری می کنند. این افراد که به پرنده نگر معروف هستند در زیر مجموعه شاخه ای از طبیعت گردی یا اکوتوریسم قرار می گیرند.
امروزه حتی سازمان های مختلفی برای آموزش پرنده نگری وجود دارد که یکی از آن ها در شهر اصفهان واقع شده است. تورهای پرنده نگری در چند سال اخیر رونق بسیاری گرفته اند. بسیاری از این تورها زیرمجموعه تورهای طبیعت گردی هستند، اما برخی دیگر به صورت ویژه و به صورت تور پرنده نگری هم برگزار می شوند.
بهترین مناطق ایران برای پرنده نگری
پرنده نگری در دنیای امروز به پارک ها و فضای سبز شهرها هم کشیده شده است، اما این امر چندان جلوه حرفه ای ندارد و برای کسانی لذت بخش خواهد بود که کمترین ارتباطی با طبیعت ندارند. اگر شما علاقه بسیاری به طبیعت گردی دارید و زمان بسیاری را هم صرف این کار می کنید قطعا نمی توانید به تماشای پرندگان شهری اکتفا کنید بنابراین بهتر است در یک تور پرنده نگری شرکت کرده و به دامان طبیعت بروید.
مرداب انزلی، جزیره قشم، دریاچه ارومیه و شبه جزیره میان‌کاله بهترین مناطق ایران برای مشاهده پرندگان است. تقریبا در تمامی ایام سال و در مکان های فوق می توانید شاهد پرندگان مهاجر باشید، اما فصل بهار و پاییز بهترین زمان برای پرنده نگری است چرا که پرندگان مهاجر در حال کوچ بوده و تنوع آن ها به شدت در مناطق مورد نظر افزایش می یابد.

پرندگان را کجا پیدا کنیم؟

برای یافتن پرندگان همه چیز به بستگی به مکان مورد نظر دارد. در تالاب ها که می توانید به راحتی پرندگان را مشاهده کنید چرا که تالاب ها فضای باز و گسترده ای هستند که امکان استتار برای پرندگان را ندارد. در سواحل هم اصولا می توانید پرندگان را در حال قدم زدن بر روی شن ها یا پرآرایی بر روی صخره مشاهده کنید هر از گاهی هم بال زده و در سطح دریا به صید ماهی می پردازند.
اگر به دنبال پرندگانی همانند عقاب ها هستید باید به کوهستان ها رفته و در صخره های بلند و صعب العبور لانه این پرنده شکاری را پیدا کنید.

پرندگان ریزتر و رنگی هم اصولا در مرتفع ترین بخش درختان نشسته و یا در بخش های بالایی یک درخت لانه کرده اند.
در مناطق مرطوب هم می توانید پرندگان را در بخش های بالایی درختان مشاهده کنید اما در نقاط گرم که نور آفتاب هم بسیار داغ است اغلب پرندگان در شاخه های نزدیک به زمین که سایه بیشتری دارند روی شاخه ها نشسته اند.
اگر به دنبال گونه خاصی از یک پرنده هستید باید ابتدا زیستگاه او را در گوگل سرچ کنید و سپس در مناطق مورد نظر به دنبال آن باشید. دقت کنید که پرندگان را باید از فاصله بسیار دور نگاه کنید چرا که اگر متوجه حضور شما شوند تمامی واکنش های آن ها تحت تاثیر این مساله قرار گرفته و نمی توانید به اطلاعات دقیق و شفافی در خصوص آن ها دست پیدا کنید.

وسایل مورد نیاز

یک دوربین شکاری، لباس و کفش مناسب برای کوهنوری، صخره نوردی و پیاده روی به همراه یک قلم و دفترچه یادداشت برای ثبت آن چه که دیده اید لوازم مورد نیاز برای یک پرنده نگر است.
بنابر نیاز خود می توانید برخی دیگر از وسایل همانند کلاه آفتاب گیر، عینک آفتابی، عصای کوهنوردی و مواردی از این قبیل را هم تهیه کنید. اگر هم به مناطقی می روید که حشرات فراوانی دارد بهتر است پیش از آغاز پرنده نگری از روغن اسطوخودوس بر روی پوست بدن استفاده کنید تا حشرات به سمت شما نیایند. در هر صورت وسایل مورد نیاز خود را بردارید و سعی کنید وسایل اضافی حمل نکنید.