زمانی که سوار هواپیما می شویم، در ابتدای پرواز همیشه مهمانداران اطلاعاتی را در مورد شرایط اضطراری از جمله نحوه استفاده از ماسک اکسیژن هواپیما به شما می دهند. ما هم معمولا اگر تجربه پرواز اولمان باشد با دقت به حرف هایشان گوش می دهیم اما دفعات بعدی این مسائل را خیلی جدی نمی گیریم؛ که البته این کار اصلا درست نیست. الی گشت در این متن برای شما نکات مهمی را در مورد ماسک اکسیژن هواپیما آورده است که پیشنهاد می شود آن ها را با دقت مطالعه کنیم.
مطالب مرتبط: اولین سقوط مرگبار هواپیما کی بود؟ اگر همه موتورهای هواپیما خراب شوند، تا چه مدت می تواند به پروازش ادامه دهد؟ آتش گرفتن موتور هواپیما چقدر خطرناک است؟
پس چگونه ماسک ها واقعا کار می کنند، در چه شرایطی آزاد می شوند، و چقدر اکسیژن دارند؟
آیا زدن ماسک به خاطر ایمنی است، یا این فقط یک راه جلوگیری از استرس گرفتن مسافران است تا بتوانند خود را در شرایط اضطراری آرام نگه دارند؟ با اینکه برخی ها فکر می کنند که پاسخ دوم درست است اما ماسک اکسیژن واقعا به خاطر ایمنی است. به طور دقیق تر می توان گفت که همه چیز به فشار داخل کابین بر می گردد. فشار هوا در ارتفاع بالا کم و سطح اکسیژن بسیار پایین است، بنابراین هواپیماها سیستم های هوشمندی دارند تا بتوانند فشار داخل هواپیما را در یک سطح متعادل حدودا ۵ تا ۸ هزارپایی نگه دارند.
بنابراین از بین رفتن فشار، یک مسئله مهم و به طور بالقوه است. اگر این حادثه به طور ناگهانی اتفاق بیفتد (به خاطر اینکه یک پنجره شکسته شده، یا چیزی منفجر شده باشد) نیروهای حاصل می توانند به هواپیما آسیب زده یا آن را تخریب کنند. خوشبختانه اکثریت قریب به اتفاق این اتفاق ها بر اثر انفجار نیستند و کنترل آن ها برای کادر پرواز آسان است.
پاتریک اسمیت، خلبان و نویسنده کابین محرمانه (Cockpit Confidential) می گوید: «سقوط یا مرگ و میر ناشی از مشکلات فشار بسیار است، حتی اگر این اتفاق با یک افت فشار نسبتا سریع توسط یک سوراخ بیافتد. اگر فشار کابین زیر یک آستانه مشخصی قرار بگیرد، ماسک ها از سقف بیرون می آیند و همه را به جایی که به آن «جنگل های لاستیکی» می گویند می رسانند. شما در چنین مواقعی باید آرام باشید، ماسک خود را زده و سعی کنید استراحت کنید. این هواپیما به زودی در ارتفاع امن قرار خواهد گرفت و چندین دقیقه اکسیژن پشتیبان برای همه وجود دارد.
چند دقیقه! این مدت شاید کمتر از حد توقع شما باشد پس همانطور که انتظار می رود، پایین آمدن تا ارتفاع امن، به صورت سریع و با شتاب انجام می گیرد. اسمیت اینگونه ادامه می دهد: «در جلو و در کابین پرواز، خلبانان ماسک های شخصی خود را می زنند و به سرعت هواپیما را به ارتفاعی پایین تر از ۱۰ هزار پایی می رسانند. اگر پایین آمدن هواپیما بسیار با شتاب و با سرعت است به این دلیل نیست که هواپیما در حال سقوط است: این به این دلیل است که کادر پرواز در حال انجام همان کاری هستند که باید انجام دهند».
اسمیت در رابطه با تجربه این می گوید: «همه چیز در حالت درست بالای کارائیب بود که ناگهان صدای چیزی که انگار به سرعت حرکت می کند از ناکجا آباد آمد و همه جا پخش شد. حس می کردم گوش هایم در حال کر شدن است و به زودی متوجه شدم که فشار زیادی را از دست داده ایم. من و کاپیتان ماسک هایمان را زدیم، کتاب را برداشته و شروع به عیب یابی کردیم. بخشی از عیب یابی نشان می داد که باید یکی از پایین آمدن های سریع را انجام دهیم. اجرای چنین کاری یک فرآیند چند مرحله ای دارد: تنظیم ۱۰۰۰۰ در پنجره ارتفاع، انتخاب «تغییر سطح پرواز» از پنل اتوپایلوت (خلبان خودکار)، افزایش سرعت به نقطه ای کمی پایین تر از حداکثر و چند مرحله دیگر. مطمئنم که این اتفاق برای مسافران طوری بود که انگار سوار یک ترن هوایی در شهر بازی شده اند، اما همه چیز به خوبی انجام شد و به راحتی به نقطه مورد نظر رسیدیم».
در این شرایط خلبانان از یک سری کارهای از پیش تعیین شده کاهش فشار پیروی می کند که در طی مراحلی به صورت تدریجی ارتفاع کم می کنند. حتی در بالای کوه ها نیز همیشه شانسی وجود دارد تا قبل از اینکه اکسیژن به اتمام برسد، ارتفاع کم شود. در حقیقت، چیزی که اسمیت به عنوان چند دقیقه گفته، بسیار محتاطانه است. منابع و شواهد دیگری وجود دارند که می گوید این اکسیژن برای ۱۲ تا ۱۵ دقیقه می تواند دوام بیاورد. …
آیا واقعا این کار را یک جور کنجکاوی و ماجراجویی می دانید؟ پس به شدت توصیه می کنیم که از این ماجراجویی صرف نظر کنید. اگر کابین واقعا فشاراز دست داده باشد، هیپوکسیا (کمبود اکسیژن) به سرعت روی مغز اثر می گذارد و نشانه هایی از جمله تهوع و سردرد و یا حتی سرخوشی را بروز می دهد.
تریسی برین تجربه خود را در زمینه کمبود فشاری که با آن مواجه شده گفته است: «من بسیار آرام بودم. حتی یادم می آید که به مسافران دیگر می گفتم که اصلا لازم نیست که ماسک را بزنید و اصرار هم روی این قضیه داشتم. اما واقعیت این است که به خاطر چند لحظه تاخیر در گذاشتن ماسک اکسیژن هواپیما من به سرعت هیپوکسیک شده بودم و نمی توانستم درست فکر کنم. چند لحظه بعد ناخودآگاه حس عملگرایانه من باعث شد که ماسک را به صورتم بزنم و وقتی که هیپوکسیا از بین رفت، شروع به احساس اضطراب کردم».
طبق گفته ایرباس، اگر یک هواپیما در ارتفاع ۴۰ هزار پایی فشار از دست دهد، کار پرواز تنها ۱۸ ثانیه «خودآگاهی مفید» دارند اگر ماسک اکسیژن هواپیما را نزدند. زمانی که حس سرخوشی یا (euphoria) از بین رود، هیپوکسیا شخص را بیهوش کرده و این موضوع می تواند منجر به آسیب های مغزی یا در شرایط وخیم، مرگ شود. پس حتما باید ماسک را به محض افتادن بزنید.
منبع: telegraph.co.uk