آشنایی با لباس های محلی کردی

لباس های محلی کردی

لباس های محلی کردی بخشی از آداب و رسوم کردستان است که هم چنان از سوی کردها حفظ شده است در کمتر شهری از ایران قوم ها با لباس محلی خودشان دیده می شوند اما اگر به مناطق کرد نشین سفر کنید این اصالت فرهنگی را می بینید که پوشاک خود را حفظ کرده اند و از همین رو بسیار مهم است. آداب و رسوم بخش بزرگی را شامل می شود و یکی از آن ها بی شک پوشاک است. انسان در طول دوره های مختلف بنا بر موقعیت اقلیمی خود لباس های مختلفی را طراحی می‌کرده است و آن ها را می پوشیده است.

لباس های مردانه و زنانه کردی یکی از لباس های اصیل ایرانی است که آنچه شما را به وجد می آورد رنگ آمیزی، شلال دوزی، پولک دوزی بر روی لباس زنان است. لباس های محلی کردی در نهایت دقت و ظرافت هم چنان دوخته می شود و از خردسالی فرزندانش لباس اقلیم خودشان را بر تن می کنند. قابل توجه شما که دانشگاه سنندج کردستان، تنها دانشگاهی است که زنان با لباس های محلی و فاخر خود به دانشگاه می روند از همین رو حفظ اصالت فرهنگی که همواره یکی از اهداف میراث فرهنگی از سوی زنان و مردان مرد کرد  هم چنان حفظ شده است.

برای رزرو آنلاین بلیط هواپیما سنندج اینجا را کلیک کنید

قوم کرد در استان کردستان، کرمانشاه، ایلام، بخشی هایی از ارومیه، خراسان زندگی می کنند. البته یادتان باشد لباس کرمانشاهی متفاوت از لباس کردهای سنندج است و با هم شباهت های را نیز دارد .در این مقاله الی گشت لباس های محلی کردی به شما معرفی می کند تا با نوع پوشش قوم کردزبان  ایران آشنا شوید.

قدمت لباس کردی

اولین طرح کشیده شده از لباس کردی به سیاحان اروپایی برمیگردد که در پانصد سال پیش به ایران و مناطق کرد نشین سفر کردند و لباس های محلی کردی توسط نقاش سیاحان رنگ آمیزی شده است. چند برگ از این سفرنامه چاپ شده است  و در خانه کرد سنندج نگه داری می شود. به هر روی این لباس قدمتی کهن تر دارد اما به خاطر کمبود منابع باستانی و تاریخی سندی در دست نیست.

یکی دو نه از کلاه های مادی کشیده شده بر نقش برجسته های هخامنشی مشابه کلاه های مردان است و چون ماد ها در مناطق غربی ساکن بودند، کردها نیایشان را مادها می دانند و قدمت لباس خود را به آن دوره می دانند البته باید خاطر نشان کنیم که از زنان دوره ماد در حدود دو هزار هشتصد سال پیش تصاویری نداریم و نمی دانیم که دقیقا لباس امروز کردها به خصوص بانوان به چه دوره ای باز می گردد.

آنچه که مهم است لباس های محلی کردی زیباترین  و متنوع ترین ، رنگ آمیزترین  پوشش هایی است که سیاحان از پانصد سال پیش تا به امروز به آن اشاره کرده اند. شاید برایتان جالب باشد که لباس کردی در چندین جشنواره بین المللی مقام اول را  به لحاظ پوشش و زیبایی  و تنوع کسب کرده است. لباس های کردی محلی  براساس مناطق مختلف نام گذاری شده اند که از جمله لباس اورامی،کردی سنندجی،  سقزی، مریوانی، بانه ای و…… است.

همه چیز درباره لباس های کردی محلی

بیشترین جذابیت لباس های کردی محلی برای زنان و دختران کرد است که معمولا از جنس حریر، مخمل و ساتن بوده که بر روی آن پولک دوزی، سنگ دوری و ملیله دوری و ‌منجوق دوزی می شود و چنان در طراحی پیشرفته است که هر گردشگری دوست دارد یکبار آن را بپوشد و با آن عکس یادگاری بگیرد.

نام اجزای لباس کردی محلی زنانه

• گلونی

نوعی پارچه ای  به رنگ سیاه که بر روی آن طرح های زرد و قرمز کشیده می شود و این روسری را زنان کرد سر می کنند و گاه دو پر روسری بر پیشانی نیز گره میزند. این روسری به خاطر اهمیت فراوانی که در زمینه میراث فرهنگی داشته ثبت ملی شده است. اکثر زنان کرد این روسری در نهایت زیبایی و ظرافت بر سر خود می بندد. معمولا روی گلونی ها طرح بته جقه و با همان سرو خمیده است. گلونی یکی از اجزای لباس های محلی کردی است.

• کراس و جافی

کراساز دیگر اجزای لباس های محلی کردی  است که همان یا پیراهن دامنی کردی گفته می شود و  مهم ترین بخش لباس زنانه کردی است. برای دوخت پارچه های کردی از پارچه های نفیس و گران قیمت استفاده می کنند. پیراهن ها از  رنگ های سبز، سرخابی، آبی، لاجوردی، یشمی، سرمه ای، قرمز و…. دوخته می شود و هنگامی که بر سرزمین کردها پا می‌گذارید دنیای رنگ ها در روستاها و شهرهای کردی می بینید.

جافیشلوار زنانه لبتس کردی است اما  با نوع شلوار مردانه کردی تفاوت فراوان دارد. معمولا جافی  و کراس به یک رنگ هستند و جنسشان حریر است و زنان به هنگام کار از  جافی و یا شلوار استفاده می کنند.

• کلنجه و یا جلیقه و شال کردی

بر روی پیراهن تیم تنه ای جلیقه می پوشند هر چه قدر که زنان کرد از خانواده های متمول تر باشند جلیقه ها آن تزیینات بیشتری دارد تا آنجا که برخی از این جلیقه ها با طلا و پولک های طلایی تزیین می شوند. در برخی لباس کردی زنان شال در ناحیه کمر بسته می شود. که دارای یکی الی دو متر است. کلنجه و شال از نمادهای متمول بودن لباس های کردی محلی زنانه است و هر قدر نقش و نگار بیشتر دارد ارتباز با موقعبت بالای احتماعی هر فرد دارد.

• دستمال یا روسری کردی و کلاوه: کلاه کردی زنان

دستمال زنان کرد پارچه است بسیار نازک و سه گوش که دارایی شرابه و تارهایی است. گاهی دارای پولک نیز هست و در مراسم عروسی کردی آن را به دست می گیرند.‌ کلاوه کلاهی است که زیره ای از جنس مقوا دارد و بر روی آن مخمل می کشند و آن را پولک های رنگین تزیین می کنند از این نوع کلاه برای نوزادان دختر تا دختر نوجوان و جوان و زنان تهیه می شود و برای تزیین و آذین بر سر می گذارند.

لباس مردان کردی

لباس های کردی محلی مردانه به نسبت لباس زنان ساده تر است اما این لباس ها نیز بسیار گران قیمت و از پارچه های نفیس برای دوخت آن استفاده می کنند. هر چند که لباس زنان کردی باعث تعریف و تمجید سیاحان شده است اما از نوع میراث فرهنگی لباس مردان کردی اصیل نباید غافل شد. این لباس دارای نوع ها و اجرای مختلفی که یک به یک آن را به شما معرفی می کنیم.‌

• چوخه و ملکی

چوخه:  نیم تنه ای پنبه ای و پشمی است که در ناحیه سقز و بانه و مریوان به آن “که وا” نیز گفته می شود و در سنندج به آن چوخه می گویند.‌ چوخه را بر روی پیراهن کردی می پوشند و برای فصل سرما بسیار مناسب است. معمولا پیراهن های کردی رنگ روشن دارند چوخه های نیز در رنگ های متنوع است همیشه چوخه با شلوار که رانک گفته می شود یک رنگاست.‌

ملکی : نام نیمه تنه دیگر کردی در فصل گرما است که بدون یقه است که از پایین نیم تنه تا بالا به وسیله دکمه بسته می شود. چوخه و ملکی هر دو از مهم ترین  بخش لباس های محلی کردی مردانه هستند.

• رانک و یا همان شلوار کردی

هنگامی که سخن از لباس کردی می شود برای همگان شلوار کردی شناخته شده است و به خاطر اینکه مردان کرد در عروسی هایشان این شلوار با چوخه می پوشند و رقصل اصیل کردی را به نمایش می گذارند. شلوارهایی کردی گشاد با دم پای تنگ  دوخته می شوند رانک گفته می شوند البته بخشی هایی نیز به آن پانتول می گویند. رنگ لباس های مردان کرد مانند زنان الوان نیست و بیشتر به رنگ  قهوه ای، سرمه ای  خاکستری، طوسی و…. هستند. شلوار کردی یکی دیگر از اجزای لباس های محلی کردی مردانه است.

• لفکه سورانی یا سورانی و دستار

پارچه ای به رنگ سفید و همانند ساعدبند یا پابند است که بسیار فراخ و بلند و با زبانه‌ای مثلث شکل در انتهای آستین  قرار دارد. سورانی را در حالت عادی، روی آستین به صورت باز می‌بندند و در مواقع اضطراری و مانند جنگ در گذشته دو سر آن بهم گره زده می شده است.. از لفکه سورانی مردان کرد در مجالس عروسی نیز استفاده می کنند. که از اجزای تریینی لباس های محلی کردی نیز هست. دستار همان سربند است که مردان کرد برای جلوگیری از سرما در کوهستان به دور سرشان می بندند.

• شال و پشت بند

مردان کرد پارچه ای نخی و عموما با طرح های راه راه یا شطرنجی و مربع شکلی را مثلثی تا زده و سپس به شکل نواری یا هر شکل دیگری که بخواهند در می آورند و برای گرم نگه داشتن بدن به کمر می بندند. شال نام های مختلفی مانند پشت وین و پشت ینه دارد.

مردان کرد برای نگه داشتن اسلحه، خنجر و چاقو در کمر پارچه ای سه متری الی شش متری  به نام پشت تند را با پیچ و تاب های فراوان روی کمر می بستند. این پشت بند بسیار برای مردان کرد در گذشته با اهمیت بوده است.

• کِلاو کلاه کردی و پچ

کلاو همان کلمه کلاه در تلفظ و گویش کردی است که به رنگ های سیاه و سفید و در دو صورت بلند یا تخت با دقت و ظرافت خاصی همراه با نقش و نگارهایی ساخته می شود. کلاو به همراه پچ استفاده می شود. این نوع کلاه از کودک تا بزرگسال بافته می شود و یکی از اجزای مهم لباس محلی کردی مردانه است. برای پسربچه های کرد این لباس ها در در نوع مینمال و کوچک است که بسیار جذاب است. مردان کرد به دور دستار سرپارچه ای گل دار و ریش ریش می بندند و تارهای آن را روی صورت آویزان می کنند که به آن پچ گفته می شود.

• گیوه یا کلاش

مردان کرد در فصل های گرم و تابستان از پاپوشی به نام کلاش یا همان گیوه  استفاده می کنند اما در زمان بارندگی و سرما از این پاپوش استفاده نمی شود. این پاپوش از بدبو شدن پا جلوگیری می کند و پا را خنک نگه می دارد. ساخت گیوه زمان بر است و زیره ی آن از روده ی گوشفند و روی آن نیز از بافت و نخ پشم است. امروزه در بازار سنندج نمونه های  گیوه های بانوان هم طراحی می گردد و از  بافت های نخی رنگی هم  استفاده می شود.

• ساق بند پشمی (پوزوانه) :

مردان کرد در قدیم برای جلوگیری از سرمای شدید منطقه از ساق بند در فصل زمستان و حرکت آسان در داخل برف و جلوگیری از رسیدن رطوبت به پاها استفاده می کردند. ساق بندها البته در دو نوع تابستانی و زمستانی تهیه می شود. برای نوع تابستانی جمع شدن ساق شلوار در مسیرهای کوهستانی است.

 لباس چوپان کرد

چوپانان لباس کردی  از چوخه، رانک، ملکی  و شال و کلاه  تشکیل می شود و چوپانان کرد اغلب از پوششی به نام کله بال که از نمد تهیه شده استفاده می کنند و آن را روی شانه قرار می دهند. البته مانند این نوع نمد هم در ایل بختیاری و در اقوام لر دیده می شوند که برای چوپانی استفاده می کنند و بسیار گرم است.

از لباس کردی زنانه و مردانه نمونه ی بچگانه اش نیز هست و کردها از اقوامی هستند که پوشیدن لباس های محلی کردی را از کودکی به خردسالان خود آموزش میدهند و حتی بر تن نوزاردان دختر و پسر شما لباس محلی کردی می بینید. حفظ آداب و رسوم یکی از وظایف میراث معنوی هر منطقه است و با حفظ همین نوع پوشاکها ، خوراک ها و صنایع دستی باعث تفاوت های سرزمین ها  نیز می گردد و  هر کدام از جاذبه های سفری نیز به شمار می روند. اگر تجربه ای از پوشیدن لباس کردی داشتید نظراتتان را برای تیم الی گشت در بخش کامنت بنوسید و اگر از اهالی غیور کرد هستید حس خودتان را از لباس های فاخر و اصیل تان را برایمان بنویسید.